Milczenie jako ucieleśniona praktyka tożsamościowa

Grażyna OSIKA

Katedra Stosowanych Nauk Społecznych, Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26-28, Budynek A, p. 219, 41-800 Zabrze , Polska

Abstrakt

Artykuł skupia się na opisie roli milczenia w budowaniu tożsamości osobowej. Człowiek intuicyjne wie, że zachodzi zależność między milczeniem a pytaniami o tożsamość – potwierdzeniem tego są wszelkiego rodzaju praktyki duchowe. Wydaje się, że w tym kontekście warto jest podjąć próbę zrozumienia podstaw tej zależności i odpowiedzi na pytanie, co dzieje się w nas, kiedy milkniemy, co pozwala „głębiej spojrzeć w siebie”. Milczenie w niniejszych rozważaniach definiowane jest jako powstrzymywanie się od mówienia, dzięki któremu tworzy się przestrzeń otwierająca się na inne rodzaje doświadczania siebie i świata. W podejściu tym za istotny czynnik fundujący „ja” uznaje się ciało. Istotne jest rozpoznanie roli propriocepcji, oznaczającej wewnętrzny zmysł ciała skierowany na nie samo i pozwalającej odsłaniać te pokłady „ja”, które w potocznych doświadczeniach zagłuszane są przez słowa wypowiadane do innych bądź – w dialogu wewnętrznym – do samego siebie. W artykule przyjęto, że propriocepcja jako doznanie niezapośredniczone jest dla człowieka podstawowym źródłem wiedzy na swój temat, która odsłania się przed nim w praktyce świadomie podejmowanego milczenia.

Słowa kluczowe:

milczenie, tożsamość osobowa, praktyka tożsamościowa, komunikacja, propriocepcja, Maurice Merleau-Ponty