Milczenie i metafora. O przenośni w dwóch tekstach Norwida o Chopinie

Łukasz NIEWCZAS

Ośrodek Badań nad Myślą Cypriana Norwida, Wydział Nauk Humanistycznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, ul. Chopina 27, 20-023 Lublin , Polska

Abstrakt

Autor zauważa, że w obszernej literaturze poświęconej zagadnieniom ciszy i milczenia u Norwida stosunkowo skromnie przedstawia się refleksja dotycząca formalnych, tekstowych sposobów ewokacji ciszy w jego poezji. Za jeden z ważniejszych zabiegów służących temu celowi autor uznaje specyficznie ukształtowaną Norwidowską metaforę. Prezentacji jej poetyki służy porównawcza analiza ukształtowania przenośni w dwóch tekstach poświęconych Chopinowi, które, choć bardzo różne (prozatorski Nekrolog, napisany po śmierci kompozytora oraz słynny poemat Fortepian Szopena), zbliża budowanie sensu za pomocą metafory. W obu tekstach ukształtowaniem przenośni rządzi jednak zupełnie inna poetyka: obrazowej, wyrazistej i silnie skonwencjonalizowanej metaforyce Nekrologu przeciwstawia się dyskretną, subtelną i efemeryczną metaforykę Fortepianu Szopena, którą należy uznać za zjawisko w pełni oryginalne na tle rozwiązań poetyckich drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Ta „cicha” (czy inaczej: „niewidoczna”) metaforyka jest reprezentatywna dla dojrzałej twórczości Norwida (szczególnie w zbiorze Vade-mecum) i stanowi jeden z głównych elementów jego poetyckiego idiomu.

Słowa kluczowe:

Norwid, cisza, milczenie, metafora, przenośnia, Chopin, Fortepian Szopena, Nekrolog Chopina