Kenoza jako Kalofania. Fiodor Dostojewski o tajemnicy Chrystusowego piękna

Elżbieta MIKICIUK

Katedra Dramatu, Teatru i Widowisk, Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański, ul. Wita Stwosza 55, 80-308 Gdańsk , Polska

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem piękna w ujęciu Fiodora Dostojewskiego. Wychodząc od refleksji nad dwoma zdaniami: „Świat będzie zbawiony przez piękno” (Idiota) oraz: „Świat stanie się pięknem Chrystusowym” (bruliony do Biesów), autorka próbuje w oparciu o autorskie zapiski Dostojewskiego w brudnopisach powieściowych oraz wypowiedzi włożone w usta literackich bohaterów, a także wyznania samego pisarza zawarte w listach i tekstach publicystycznych, zrekonstruować credo autora Braci Karamazow jako pisarza chrześcijanina. Kalofania to objawienie się Piękna-Chrystusa w świecie. O Jego obecności świadczy zarówno piękno natury (wizja Makarego z Młokosa i Zosimy z Braci Karamazow), jak i piękno człowieka (Idiota, Bracia Karamazow). Piękno zbawiające to – według Dostojewskiego – przede wszystkim Piękno paschalne, Piękno kenotyczne, które objawia Bożą Miłość, przyjmując na siebie brzydotę grzechu (Idiota). Pragnienie pełni Piękna znajduje swój wyraz w powieściowych wyobrażeniach nieba, uczty i komunii z Chrystusem-Pięknem (Bracia Karamazow, Chłopczyk na gwiazdce u Pana Jezusa).

Słowa kluczowe:

Fiodor Dostojewski, Chrystus, piękno, kalofania, kenoza