Od transcendencji człowieka do transgresji człowieczeństwa. Próba filozoficzno-socjologicznej konceptualizacji transhumanizmu

Markus LIPOWICZ

Instytut Nauk o Wychowaniu, Wydział Pedagogiczny, Akademia Ignatianum, ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków , Polska

Abstrakt

Celem artykułu jest krytyczna analiza transhumanizmu, odnosząca się do koncepcji transcendencji oraz transgresji. Argumentuję, że transhumanizm stanowi bezpośrednią konsekwencję nadejścia ery ponowoczesności, która w sposób znaczący redukuje wertykalny obraz świata w celu propagowania jego obrazu horyzontalnego, który z kolei zmienia podejście do ludzkiej egzystencji oraz ludzkiej kondycji. Współcześnie idei człowieczeństwa brakuje transcendentnego punktu odniesienia, który na poziomie instytucjonalnym byłby zarówno normatywny, jak i powszechnie obowiązujący. Nieobecność metafizycznego centrum, która przez Fryderyka Nietzschego wyrażona została w słynnym powiedzeniu, iż „Bóg umarł!”, ostatecznie doprowadziła do powstania idei, według której ludzkość powinna przezwyciężyć wszelkie kulturowe, społeczne, a nawet biologiczne granice, które tłumią jej samorealizację. W czasach obecnych idea ludzkiej samorealizacji przeistoczyła się w próbę transgresji wszelkich ludzkich ograniczeń, aby zapoczątkować nowy gatunek: boskiego postczłowieka. Dlatego transhumanizm stanowi kolejny rozdział długiej historii ludzkich prób samozbawienia. Zmierzam do uwidocznienia, że nawet częściowa realizacja głównych założeń tego ruchu intelektualnego mogłaby nie tylko prowadzić do fizycznej „śmierci człowieka”, ale ponadto konsekwentnie zniszczyłaby podstawową cechę oraz istotną sferę ludzkiej egzystencji, czyli kulturę opartą na ideach metafizycznych.

Słowa kluczowe:

transhumanizm, transcendencja, transgresja, człowieczeństwo, ponowoczesność, kultura