„Święci szaleńcy” w tradycji chrześcijaństwa wschodniego

Krzysztof LEŚNIEWSKI

Katedra Teologii Prawosławnej, Instytut Ekumeniczny, Wydział Teologii, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polska

Abstrakt

„Święci szaleńcy” lub „szaleńcy Chrystusowi” służą Bogu pod przykryciem szaleństwa czy głupoty. W życiu Kościoła stanowią oni najbardziej ekstremalny i niezwykły sposób posłuszeństwa Ewangelii, wzywając do nawrócenia i odrzucenia indywidualnej moralności. Święci szaleńcy byli zwykle mnichami i radykalnymi ascetami, którzy schodzili do „świata”, do miast. W chrześcijańskim społeczeństwie wykonywali czynności dziwne i bezsensowne – działania szaleńcze. Ich sposób życia ujawnia zwykłym chrześcijanom prawdę o zbawieniu poprzez sztuczki, żarty i niedorzeczności. Ich celem było przypomnienie nam, iż Ewangelia jest „głupstwem” oraz że zbawienia i świętości nie da się pogodzić z satysfakcją, mającą swe źródło w szacunku społeczeństwa i osobistego uznania. Artykuł przedstawia świętych szaleńców jak ciekawe zjawisko w duchowej tradycji chrześcijaństwa wschodniego. W jego pierwszej części zostały przedstawione biblijne korzenie „świętej szaleństwa” z uwzględnieniem odniesienia do Starego i Nowego Testamentu. Następnie opisano saloityzm bizantyjski, począwszy od pustyni egipskiej. W trzeciej części artykułu autor koncentruje się na rosyjskim „jurodstwie”, odnosząc się do niektórych bardzo znanych świętych. Poza tym zostały również przedstawione główne powody, które mają wielkie znaczenie dla bycia „świętym szaleńcem”, a mianowicie: pokora, oderwanie się od tego świata i miłość. Ostatnia część artykułu krótko charakteryzuje najważniejsze założenia wstępne szaleństwa dla Chrystusa.

Słowa kluczowe:

święci szaleńcy, szaleńcy Chrystusowi, wschodnio-chrześcijańscy asceci, saloityzm bizantyński, rosyjskie jurodstwo