Kondycja filozofii i uniwersytetu dziś. Diagnoza Alasdaira MacIntyre’a

Jolanta ZDYBEL

Zakład Historii Myśli Społecznej, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4, 20-033 Lublin , Polska

Abstrakt

Według Alasdaira MacIntyre’a, czołowego przedstawiciela filozofii komunitarystycznej, współczesna kultura zachodnia jest w głębokim kryzysie. Dotyczy to zwłaszcza sfery polityki oraz społecznego systemu wartości. W swoichch ostatnich pracach myśliciel ten podejmuje między innymi kwestię kulturowej roli uniwersytetu jako instytucji, która jest w szczególny sposób odpowiedzialna za kondycję nauk humanistycznych i poziom humanistycznych badań. MacIntyre zaniepokojony jest zjawiskiem ich marginalizowania, wręcz deprecjonowania. Przeciwstawia się opinii, że filozofia ma pełnić w nauczaniu akademickim podrzędną rolę, albowiem nie przyczynia się do przekazywania konkretnych umiejętności i kształcenia wyspecjalizowanych kadr rozwiniętego społeczeństwa kapitalistycznego. Zgodnie z tą opinią, nauczanie filozofii może mieć sens tylko wówczas, gdy wykaże się, że jest ona bezpośrednio pomocna w karierze zawodowej. Tymczasem, jak podkreśla MacIntyre, nie na tym polega kulturotwórcza rola filozofii. W jej obszarze pojawiają się rozstrzygnięcia stanowiące teoretyczne pryncypia dla szeregu nauk (w tym także nauk ścisłych). Z filozoficznej refleksji wywodzą się także fundamentalne, polityczne idee oraz aksjologiczne drogowskazy dla codziennych, moralnych praktyk. Wypływa stąd wniosek, że kształcenie humanistyczne powinno być społecznie doceniane. Tymczasem jest odwrotnie. Zdaniem MacIntyre’a za tę sytuację w znacznym stopniu odpowiedzialne są same środowiska akademickie. Zbyt łatwo bowiem godzą się na „urynkowienie” humanistyki, traktując ją – w tym filozofię – jako zwyczajną usługę bądź towar. Niestety, tendencja ta jedynie przyczynia się do pogłębienia kryzysu kultury, który MacIntyre określa mianem „nowoczesnego barbarzyństwa”.

Słowa kluczowe:

Alasdair MacIntyre, kondycja filozofii, współczesny uniwersytet, nauki humanistyczne, nauki szczegółowe a filozofia