Lęk jako przejaw ludzkiej wolności w interpretacji Sørena Kierkegaarda

Antoni SZWED

Katedra Metafizyki i Ontologii, Instytut Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, ul. Podchorążych 2, pokój 242, 30-084 Cracow, Poland , Polska

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie różnych fenomenów lęku opisanych przez Sørena Kierkegaarda w Pojęciu lęku w relacji do doświadczenia wolności oraz obecnego w tym doświadczeniu moralnego dobra i zła. Dla Kierkegaarda ludzka wolność nie jest założeniem ani aksjomatem służącym wyjaśnieniu istnienia moralności, lecz jest traktowana jako rzeczywistość, która ujawnia się w lęku o zróżnicowanej intensywności. To zaś pokazuje, że pierwotne źródło wolności znajduje się w samej jednostce, a dopiero wtórnie ujawnia się w relacjach interpersonalnych. Lęk jest „możliwością dla możliwości”. Doprowadza on do realizacji pierwszej możliwości, egzystencjalnego skoku w doświadczenie winy lub grzechu. Intensyfikacja lęku, która temu doświadczeniu towarzyszy, skłania do pokonania drugiej możliwości czyli wolności skrępowanej, nie-wolności. W napisanym później Nienaukowym zamykającym post scriptum Kierkegaard pokazywał, że pełnia wolności związana jest z chrześcijańskim sposobem egzystencji.

Słowa kluczowe:

lęk, wolność, wolność skrępowana, grzech, wina