Obozowisko beduińskie. Od modelowej kultury do postmodernistycznej utopii

Maciej RAJEWSKI

Zakład Kultury Polskiej, Instytut Kulturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4, 20-031 Lublin , Polska

Abstrakt

Celem artykułu jest charakterystyka dwóch wyjazdów turystycznych do wiosek beduińskich położonych na Egipskiej Pustyni Wschodniej, podjęta w perspektywie odpowiedzi na pytanie, w jakim sensie wioski te wykazują cechy pozwalające zakwalifikować je do miejsc generujących pewien klimat utopijności, a w jakim stanowią mistrzowsko przygotowane kultury modelowe. Analizie tej towarzyszy refleksja, czy oba te aspekty mogą ze sobą korelować i nawzajem wzmacniać swoje oddziaływanie.

Wioski beduińskie można zaliczyć do modelowych kultur, w których prezentuje się turystom styl i warunki życia przedstawicieli określonej społeczności. W obu wioskach oddelegowana z oryginalnych obozowisk grupa Beduinów prezentowała charakterystyczne cechy tradycyjnego sposobu życia na pustyni. O ile pierwszy wyjazd w całości poświęcony był etnograficznej prezentacji beduińskiej kultury, to drugi, w celu przyciągnięcia turystów, oferował różnego rodzaju dodatkowe rozrywki, jak jazda gokartami i quadami czy zwiedzanie w samym „obozowisku” małego terrarium i zoo. W obu przypadkach można było dostrzec tworzenie przez organizatorów utopijnego klimatu „oczarowania”, który opisał Yves Winkin. W żadnym przypadku nie było natomiast możliwe nawiązanie autentycznego kontaktu między turystami a tubylcami.

Słowa kluczowe:

obozowisko beduińskie, kultura modelowa, trzecia kultura, utopia, oczarowanie, mit, spektakl, pseudowydarzenie, Yves Winkin, Valene L. Smith, John Urry, antropologia turystyki, postmodernizm