Przemoc bez nienawiści?

Barbara CHYROWICZ

Katedra Etyki Szczegółowej, Instytut Filozofii Teoretycznej, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polska

Abstrakt

Podstawowe pytanie postawione w artykule dotyczy tego, czy można usprawiedliwić posłużenie się w działaniu przemocą. Ponieważ przemoc jest współcześnie odnoszona do całej gamy różnych zachowań i różnorodnie definiowana, odpowiedź na to pytanie musi być z konieczności poprzedzona analizą różnych sposobów rozumienia przemocy. Z analiz tych wynika, że dwa podstawowe ujęcia przemocy to przemoc personalna – wywierana na drugich przez konkretną osobę, oraz przemoc strukturalna – najczęściej zalegalizowane, niesprawiedliwe struktury stanowiące różne formy ucisku (nierówność, wyzysk). Odwołanie się do przemocy wydaje się czasem konieczne dla jej wyeliminowania, należy jednak – jak się wydaje – odróżnić działania, w których posłużenie się przemocą wybrane jest jako narzędzie podporządkowania sobie drugich, od działań nacechowanych przemocą (ang. violent acts), które są wprawdzie „siłowymi rozwiązaniami”, ale mają przy tym charakter obronny, ich intencją nie jest skrzywdzenie drugich, ale przeciwdziałanie przemocy, przywrócenie naruszonego przez przemoc status quo. Odwołanie do tego typu działań nie będzie zemstą ani niesprawiedliwością.

Słowa kluczowe:

przemoc strukturalna, przemoc personalna, przymus, władza, struktury społeczne, niesprawiedliwość, obrona