Gorzki smak technologii. Nowe formy przemocy jako konsekwencja rewolucji informacyjnej

Leszek PORĘBSKI

Katedra Politologii i Historii Najnowszej, Wydział Humanistyczny, Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica, ul. Gramatyka 8A, 30-071 Kraków , Polska

Abstrakt

Gwałtowny rozwój technologii przekazu informacji i komunikacji spowodował różnorodne konsekwencje w życiu społecznym. Do najpoważniejszych należy pojawienie się różnorodnych form przemocy. W artykule omówiono pewne aspekty przemocy, z którą można się spotkać w Internecie, i zaproponowano nową klasyfikację jej form. Wyróżnione zostały dwa zasadnicze rodzaje przemocy sieciowej, a mianowicie działania o charakterze interpersonalnym (uderzające w konkretne jednostki i będące konsekwencją oraz przedłużeniem relacji zachodzących w świecie realnym) i działania o charakterze publicznym (odnoszące się nie do konkretnych osób, a raczej do sfery publicznej i kierowane intencją oddziaływania na debatę publiczną). Znaczna obecność przemocy sieciowej w życiu codziennym skłania do podejmowania środków jej przeciwdziałania. Wydaje się jednak, że działania prawne mogą odgrywać taką rolę jedynie częściowo, przede wszystkim z tego powodu, że w różnych krajach przyjmowane są różne normy prawne, dotyczące chociażby kwestii wolności słowa. Ponadto wirtualny charakter cyberprzestrzeni sprawia, że tradycyjne środki prowadzenia dochodzenia i ścigania okazują się nieadekwatne i można je wykorzystywać jedynie częściowo. Istnieją jednak również pozaprawne implikacje wzrostu przemocy w cyberprzestrzeni, ponieważ rozwój technologii przekazu informacji i komunikacji wpłynął także na sferę wartości demokratycznych. Najważniejsze jest wśród nich zmniejszanie się znaczenia prywatności jako jednej z podstawowych wartości demokratycznych. Jednostki chętnie bowiem rezygnują z prywatności na rzecz widoczności i uznania w świecie wirtualnym. To z kolei stanowi dla innych zachętę, by obserwować ich życie prywatne i często naruszać jego tajemnicę. Konsekwentnie zatem narastanie przynajmniej niektórych aspektów przemocy w sieci można uznać za produkt uboczny poszukiwania popularności, którą mierzy się liczbą przyjaciół w serwisach społecznościowych i popularnością zamieszczanych w sieci zdjęć, które „podobają się” innym.

Słowa kluczowe:

przemoc w sieci, rewolucja informacyjna, technologie informacyjne i komunikacyjne, demokracja