Trzy przyległości przyjaźni: przytomność – przygodność – przypowieść

Marcin T. ZDRENKA

Abstrakt

W artykule podjęto przede wszystkim temat przyjaźni, posługując się szczególną formą narracji: tekst ten jest opowieścią unikającą kategorycznych i ostatecznych rozstrzygnięć pojęciowych. Podejście takie wypływa z „szaleństwa nadmiaru”, stanowiącego najpoważniejszą przeszkodę w badaniu zagadnienia przyjaźni: tak wiele o nim napisano, że każda próba zmierzenia się z tym tematem wydaje się naiwna. Nadmiar ów dotyczy zarówno refleksji filozoficznej, jak i trywializacji przyjaźni w kulturze popularnej. Na określenie tego zjawiska wprowadzono termin „koelia”, neologizm, który nawiązuje do nazwiska Paula Coehla i oznacza sformułowaną uproszczonym i chwytliwym językiem wypowiedź wyrażającą skrajnie trywialne prawdy przy jednoczesnym wywoływaniu złudzenia głębi, zwłaszcza głębi filozoficznej. W próbie ujęcia przyjaźni wykorzystano również terminy: „przytomność”, „przygodność” i „przypowieść”. Wszystkie one – podobnie jak słowo przyjaźń – cechuje obecność przedrostkowo usytuowanego przyimka „przy”. „Przytomność” oznacza świadome – często jednostronne – nakierowanie uwagi na drugiego i wskazuje na swoistość relacji przyjaźni na etapie jej konstytuowania się. „Przygodność” odnosi się do nieciągłości przyjaźni, jej niepewności i niejednoznaczności. Wreszcie „przypowieść” odsłania rys narracyjny przyjaźni, to, że jest ona współkonstytuowana przez język i wyrażana w języku. Fakt ten – podobnie jak to, że istota ludzka jest przez wszystkim istotą mówiącą (łac. homo loquens) – stanowi również uzasadnienie dla specyficznej formy artykułu.