Katolickie szkolnictwo wyższe w dwudziestym pierwszym wieku. Spojrzenie z perspektywy Stanów Zjednoczonych

Michael J. JAMES

Abstrakt

Badania naukowe i nauczanie prowadzone na uniwersytetach katolickich oraz dokonywane tam syntezy odgrywają zasadniczą rolę w dialogu Kościoła z kulturą współczesną − dialogu istotnym dla przyszłości zarówno Kościoła, jak i świata. Owocna działalność uniwersytetów katolickich oparta jest na bezwarunkowym zaangażowaniu w poszukiwanie prawdy dotyczącej zarówno bezpośrednio przedmiotu ich badań, jak i głębszych pokładów egzystencji człowieka, z których wyrastają ludzka godność, wolność i sprawiedliwość. Wobec zmniejszającej się liczebności zgromadzeń zakonnych ważnym przesłaniem Soboru Watykańskiego II dla katolickich szkół wyższych i uniwersytetów stało się nowe rozumienie chrześcijańskiego powołania osób świeckich. Katolicki charakter szkół wciąż wiązano z wspierającymi je zakonami, jednocześnie jednak szkołom tym coraz trudniej było pozyskiwać pracowników wyznających wiarę katolicką. Początkowo nie dostrzegano znaczenia faktu, że szkoły wyższe i uniwersytety przestały być własnością zgromadzeń zakonnych, a w skład ustanowionych w nich zarządów weszły osoby świeckie, których nie wprowadzano w żaden szczególny sposób w kwestie związane z historią Kościoła czy zobowiązaniami wobec konkretnych szkół. Wskutek oddziaływania tych i innych czynników religijny charakter instytucji prowadzonych przez katolickie szkoły wyższe i uniwersytety przestał być oczywistością. Nie można już było zakładać, że wartości i cele zawarte w misji tych instytucji zostaną spontanicznie zrealizowane. Wobec rosnących problemów Jan Paweł II ogłosił Konstytucję apostolską Ex corde Ecclesiae. Dokument ten określa wspólne cechy wszystkich katolickich szkół wyższych i uniwersytetów. We wstępie do Ex corde Ecclesiae Jan Paweł II dokonuje osobistej refleksji nad swoim doświadczeniem profesora filozofii na uniwersytecie. Papież przedstawia uniwersytet katolicki jako miejsce, w którym poważnie traktuje się spotkanie wiary i rozumu, odkrywając znaczenie tego spotkania w kontekście ogromnej złożoności współczesnych nauk przyrodniczych, filozofii czy nauk społecznych, co − jak przyznaje − wymaga twórczej pracy. Dlatego nieuchronne jest eksperymentowanie, podejmowanie prób, popełnianie błędów i zmaganie się z trudnościami łączenia wiedzy świeckiej z właściwym katolikom postrzeganiem wszystkich aspektów rzeczywistości w świetle wiary.