Мовний образ Бога у надгробних написах польсько-українського пограниччя
Agnieszka Dudek-Szumigaj, dr hab
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej , Польщаhttps://orcid.org/0000-0003-3011-2284
Анотація
У статті зроблена спроба реконструювати образ Бога на основі надгробних написів польсько-українського пограниччя (східна Люблінська область, західна Волинь). Аналіз охоплює біблійні цитати, фрази та вирази, що стосуються Бога, що з’являється у польських, українських та російських написах. Образ Бога, що виникає з написів на надгробних пам’ятниках, неоднозначний: з одного боку, його сприймають як суворого правителя, а з іншого – милосердного Бога, рятівника, джерела радості, віри, вічного життя та благословення.
Ключові слова:
мовний образ світу, надгробний напис, польсько-українське пограниччяПосилання
Anusiewicz Janusz. 1990. Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX w. W: Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 227-308.
Babiarz Aldona. 1999-2000. Językowy obraz śmierci i cierpienia zawarty w epitafiach na Cmentarzu Starym w Tarnowie. „Rocznik Tarnowski” VII: 193-203.
Bartmiński Jerzy, Puzynina Jadwiga. 2001. Językowy obraz Chrystusa we współczesnej kulturze polskiej. W: U progu trzeciego tysiąclecia. Człowiek – nauka – wiara. Księga pamiątkowa sympozjum naukowego zorganizowanego w Uniwersytecie Warszawskim z okazji 2000-lecia chrześcijaństwa w dniach 19-21 listopada 1999. Red. A. Białecka, J. Dajacki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper: 457-484, 2001.
Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard. 1986. Językowy obraz świata a spójność tekstu. W: Teoria tekstu. Zbiór studiów. Red. T. Dobrzyńska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich: 65-82.
Bartmiński Jerzy. 2006. Językowe podstawy obrazu świata. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Borkowski Igor. 2000. Śmierci tajemnicze wrota. Językowy świat inskrypcji nagrobnych W: Język a kultura. T. 13: Językowy obraz świata i kultura. Red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz: 343-353.
Dudek-Szumigaj Agnieszka. 2018. Inskrypcje nagrobne pogranicza polsko-ukraińskiego. Studium genologiczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Godek Katarzyna. 2009. Językowy obraz świata społeczności miejskiej i wiejskiej wpisany w inskrypcje nagrobne (na przykładzie cmentarz św. Salwatora w Krakowie oraz cmentarzy wybranych wsi podhalańskich). Maszynopis rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. H. Kurek. Kraków.
Grzegorczykowa Renata. 1990. Pojęcie językowego obrazu świata. W: Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 41-49.
Grzegorczykowa Renata. 2015. Co to jest językowy obraz świata i dlaczego warto go badać. „Poradnik Językowy” z. 1: 7-13.
Kadyjewska-Kozłowska Anna. 2006. Obraz Boga we współczesnej poezji kapłańskiej (Janusz St. Pasierb, Jan Twardowski, Karola Wojtyła). W: Bóg w językach, tekstach artystycznych i narracjach. Red. A. Różyło. Sandomierz: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza: 92-118.
Kowalewska-Dąbrowska Jolanta. 2006. Językowy obraz Boga i człowieka w poezji Jana Twardowskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Lewicki Roman. 2002. Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Maćkiewicz Jolanta. 1999. Kategoryzacja a językowy obraz świata. Językowy obraz świata. Red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS: 51-59.
Obremski Krzysztof. 1990. Obraz Boga w polskiej liryce religijnej XVII wieku. Toruń: Wydawnictwo TNT.
Ołdakowska-Kuflowa Mirosława, Mazurczak Urszula. (red.). 2000. Obraz Boga Ojca w kulturze. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Pajdzińska Anna. 1999. Językowy obraz Boga i szatana w polskiej poezji powojennej. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 157-178.
Pieciul-Kamińska Eliza. 2007. Językowy obraz Boga i świata. O przekładzie teologii niemieckiej na język polski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
PŚSiNT. 2015. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, nowe wydanie ilustrowane w przekładzie z języków oryginalnych (Stary Testament według IV wydania Biblii Tysiąclecia; Nowy Testament według V wydania Biblii Tysiąclecia). Warszawa-Poznań: Pallotinum.
Puzynina Jadwiga. 1999. Językowy obraz Boga w poezji romantycznej. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 99-116.
Różyło Anna. 2006. O treściach łączonych w polszczyźnie ogólnej ze słowem Bóg. W: Bóg w językach, tekstach artystycznych i narracjach. Red. A. Różyło. Sandomierz: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza: 33-50.
Rybka Małgorzata, Sławek Jolanta. 2005.. Językowy obraz Boga w poezji ks. Jana Twardowskiego. W: Język religijny dawniej i dziś, 2. Materiały z konferencji: Gniezno 3-5 czerwca 2004. Red. S. Mikołajczak, T. Węcławski. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”: 425-435.
Strykowska Monika. 1999. Obraz Boga w „Rytmach” Mikołaja Sepa Szarzyńskiego na tle prądów ideowych epoki. W: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego. Red. B. Kreja. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego: 67-82.
Urbańczyk Stanisław (red.). 1978. Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wincewicz Kamila. 2015. Językowy obraz Boga w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi. „Linguarum Silva” 4: 77-91.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej https://orcid.org/0000-0003-3011-2284