Od hominizacji człowieka do humanizacji świata
Mariusz Konieczny
Parafia Rzymsko-Katolicka w Tyśmienicy , PolskaAbstrakt
Ludzie różnią się od innych gatunków nie tyle z powodu rzeczy, które czynią, lecz ze względu na fakt, że w mniejszym lub większym stopniu możemy czynić to co chcemy. Szczególne więc stanowisko człowieka wynika z posiadania przez niego duchowej rzeczywistości, wyrażającej się w stworzonej przez niego kulturze. Jest ona czynnikiem, wykraczającym poza dane wrodzone (genetyczne), jest czymś nabywanym, czymś co wznosi się ponad będącą już faktem dokonanym hominizację i jest stopniowa humanizacją. Zarówno kulturowa, jak i biologiczna ewolucja otrzymała kierunek rozwoju i przemian od naturalnej selekcji, która zakłada szczególne mechanizmy, rozumiane jako przygotowawcze procesy w rozwoju. Hominizacja, która dokonała się w ciągu ostatnich tysięcy lat ma zatem swoje źródło w szczególnych zdolnościach gatunku Homo sapiens do przekazywania niegenetycznych składników kultury. Przekaz kulturowy, przyczynił się do tego, że człowiek potrafił zapanować nad czynnikami środowiska i jego zmianami za pomocą własnych zdolności. Jest to przejaw tworu nowej ewolucji, powodującej powstanie istoty zdolnej do kształtowania przyrody i podporządkowania jej własnym potrzebom. Dlatego wydaje się, że zarówno początek uczłowieczenia jak i jego zakończenie stają się niezrozumiałe, jeśli ewolucję biologiczną i ewolucję kulturową traktować będziemy jako procesy odrębne i niezależne od siebie. Ewolucja biologiczna i ewolucja kulturowa to dwa wzajemnie powiązane, oddziałujące na siebie aspekty jednego zjawiska jakim jest hominizacja w odniesieniu do człowieka, a w konsekwencji względem świata przyrody specyficzny sposób jej przetwarzania - humanizacja.
Słowa kluczowe:
przyroda, człowiek, ewolucja kulturowa, humanizacjaBibliografia
Darowski R. (1995), Filozofia człowieka, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Diamond J. (2000), Strzelby, zarazki, maszyny. Losy ludzkich społeczeństw, tł. M. Konarzewski, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Dissanayke E. (1992), Homo Aestheticus. Where Art Comes From and Why, Free Press, New York.
Ditfurth H. von (1983), Evolutionäre Weltbild und theologische Verkündigung, w: F. Kreuzer, R. Riedl, Evolution und Menschenbild, Hoffmann & Campe, Hamburg, s. 244-263.
Ditfurth H. von (1985), Nie tylko z tego świata jesteśmy. Nauki przyrodnicze, religia i przyszłość człowieka, tł. A.D. Tauszyńska, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Dobzhansky Th. (1963), Anthropology and the Natural Sciences. The Problem of Human Evolution, „Current Anthropology”, nr 4, s. 138-148.
M. Eliade (1988), Historia wierzeń i idei religijnych, t.1, tł. S. Tokarski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Góźdź K. (2004), Tajemnica Boga i człowieka według Karla Rahnera, Standruk, Lublin.
Hałaczek B., Tomczyk J. (1991), U progów ludzkości. Podręcznik przyrodniczej antropogenezy, Wydawnictwo ATK, Warszawa.
Hoffman A. (1983), Wokół ewolucji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Ingarden R. (1987), Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Konarzewsk M. (2005), Na początku był głód, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Kroeber A.L. (2002), Istota kultury, tł. P. Sztompka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Kruk J., Milisauskas S. (1999), Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Kraków.
Lem S. (1968), Biologia i wartości, „Studia Filozoficzne”, nr 3-4, s. 35-78.
Mariański J. (2014), Praktyki religijne w Polsce w procesie przemian. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Diecezjalne, Sandomierz.
Morin E. (1977), Zagubiony paradygmat – natura ludzka, tł. R. Zimmand, Biblioteka Myśli Współczesnej, Warszawa.
Nobis A. (2016), Zmiana kulturowa: między historią i ewolucją, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław.
Overhage P. (1972), Der Affe in Dir, Verlag Josef Knecht, Frankfurt am Main.
Peursen C.A. van (1971), Antropologia filozoficzna. Zarys problematyki, tł. T. Mieszkowski i T. Zembrzuski, Ignatianum, Kraków.
Strzałko J., Henneberg M., Piontek J. (1988), Populacje ludzkie jako systemy biologiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Szołtysek A.E. (2015), Filozofia człowieka. Biologiczny rozwój a kulturowe kształtowanie, Wydawnictwo Impuls, Kraków.
Świeżawski S. (1978), Człowiek i tajemnica, Znak, Kraków.
Toffler A. (1986), Trzecia fala, tł. M. Kłobukowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Trocquer R. Le (1968), Kim jestem ja – człowiek?, tł. O. Scherer, Editions du Dialogue, Paris.
Wilson E.O. (2002), Konsiliencja. Jedność wiedzy, tł. J. Mikos, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Wilson E.O (2000), Socjobiologia, tł. M. Siemieński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Wolański N. (2006), Ekologia człowieka. Ewolucja i dostosowanie biokulturowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Wolański N. (red.) (2006), Czynniki rozwoju człowieka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Zięba S. (2014 a), Homo sapiens sapiens (aspekt przyrodniczy), w: Scripturae Lumen. Biblia i jej oddziaływanie. Bóg Stwórca, Biblos, Tarnów, s. 278 – 303.
Zięba S. (2014 b), Kiedy człowiek stał się człowiekiem?, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku, Łomża.
Parafia Rzymsko-Katolicka w Tyśmienicy
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
