Autonomia czy współzależność?
Religijność a typy moralności młodzieży z Diecezji Tarnowskiej
Grzegorz Adamczyk
Katolicki Uniwersytet Lubelski , PolskaMarcin Jarek
Katolicki Uniwersytet Lubelski , PolskaAbstrakt
W artykule podnoszona jest problematyka autonomii moralności i religijności w obszarze czterech typów moralności: godnościowej, prospołecznej, wzajemnościowej i egoistycznej. Autorzy opracowania podejmują próbę odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie różne typy moralności różnicują religijność oraz w jakim zakresie wraz z różnymi typami moralności i różnymi poziomami religijności współwystępują zmienne demograficzne (płeć) oraz środowiskowe (wykształcenie rodziców i autoocena relacji z rodzicami). Cztery hipotezy badawcze są punktem wyjścia dla prezentowanych analiz. Zakładają one, że religijności sprzyja typ moralności godnościowej i wzajemnościowej, odwrotnie niż w przypadku moralności prospołecznej i egoistycznej. Jednocześnie płeć żeńska, niższy poziom wykształcenia rodziców oraz dobre relacje z rodzicami powinny być czynnikami sprzyjającymi podwyższonej religijności bez względu na reprezentowany typ moralności. Wyniki badań potwierdzają powyższe hipotezy tylko częściowo. Moralność prospołeczna koreluje z religijnością dodatnio, co może wskazywać na to, że prospołeczność nadal jest motywowana w znacznej mierze religijnie. Z kolei moralność wzajemnościowa koreluje z religijnością, ale ujemnie. Zgodnie z oczekiwaniami ten sam typ korelacji charakteryzuje moralność egoistyczną. Inaczej niż przewidywano, moralność godnościowa nie współwystępuje ani z podwyższonym, ani z obniżonym poziomem religijności. Tak jak zakładano, płeć żeńska i dobre relacje z rodzicami sprzyjają większej religijności – bez względu na reprezentowany typ moralności. Wykształcenie rodziców pod tym względem wydaje się nie odgrywać żadnej roli. Podstawą do prezentowanych analiz są dane pochodzące z badania zrealizowanego w 2017 roku na reprezentatywnej statystycznie próbie 859 uczniów klas II-IV pochodzących z 24 liceów ogólnokształcących i techników z obszaru Diecezji Tarnowskiej.
Słowa kluczowe:
typy moralności, religijność, młodzieżBibliografia
Durkheim É. (1968), Zasady metody socjologicznej, PWN, Warszawa.
Durkheim É. (1999), O podziale pracy społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Durkheim É. (2006), Samobójstwo, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Hitlin S., Vaisey S. (2013), The New Sociology of Morality, „Annual Review of Sociology”, 39, s. 51-68.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (2019), Religijność Polaków w liczbach – najnowsze dane ISKK. Dostępny pod adresem: https://ekai.pl/religijnosc-polakow-w-liczbach-najnowsze-dane-iskk/, (dostęp: 30.06.2020).
Kiciński K. (2002), Orientacje moralne społeczeństwa polskiego, w: Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 369-403.
Kiciński K. (1999), Moralność, w: Encyklopedia socjologii, t. 2, red. W. Kwaśniewicz i in., Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 275-279.
Mariański J. (2000), Kondycja moralna społeczeństwa polskiego: hipotezy wstępne, „Społeczeństwo”, nr 1, s. 163-185.
Mariański J. (2006), Socjologia moralności, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Mariański J. (2011), Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994-2009. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Ossowska M. (1986), Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa.
Piwowarski W. (2000), Socjologia religii, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
Simmel G. (2008), Pisma socjologiczne, Warszawa 2008.
World Values Study (2012). Dostępny pod adresem: www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp, [dostęp 30.06.2020].
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
