Prawa człowieka w Rerum novarum. Narratywna alternatywa wobec programu oświeceniowej nowoczesności
Maciej Hułas
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
Niniejszy tekst dokumentuje wyniki analizy encykliki społecznej Leona XIII Rerum novarum (1891) w perspektywie jej wkładu w upowszechnianie nowożytnej koncepcji praw człowieka. Wprawdzie bolesne doświadczenia skutków sekularyzmu francuskiego przez Kościół katolicki nie kreowało pozytywnego klimatu dla recepcji przez papiestwo oświeceniowej idei praw człowieka, niemniej, uniwersalne wartości (życie, wolność, własność), jakich bronią prawa człowieka, zostały wyraźnie wyartykułowane we wspomnianym dokumencie w formie założonej. Różnice na poziomie terminologii stosowanej w opisie praw człowieka czy odmienna forma narratywna nie uprawnia do formułowania opinii, że papiestwo pozostawało zamknięte na postulaty praw człowieka. Przeciwnie, uniwersalne wartości ludzkie, znajdujące ochronę w postulatach praw człowieka, od stanowiły podstawową treść nauczania Kościoła od chwili jego zaistnienia.
Słowa kluczowe:
encyklika społeczna, prawa człowieka, nowoczesność, wartościBibliografia
Anzenbacher A. ([1997] 2010), Wprowadzenie do chrześcijańskiej etyki społecznej, tł. L. Łysień, WAM, Kraków.
Berlin I. ([1969] 1994), Cztery eseje o wolności, tł. D. Grinberg, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Calhoun C. (2012), Time, World, and Secularism, w: P. Gorski, D. Kyuman Kim, J. Torpey, J. VanAntwerpen, The Post-Secular in Question: Religion in Contemporary Society, NYU Press, New York, s. 335-364.
Cohn N. ([1957] 1970), The Pursuit of the Millennium: Revolutionary Millenarians and Mystical Anarchists of the Middle Ages, Oxford University Press, New York.
Eisenstadt S.N. (2000), Multiple Modernities, „Daedalus“, Vol. 129, No. 1, s. 1-29.
Gestrich A., Krause J.-U. (2003), Geschichte der Familie, Alfred Kröner Verlag, Stuttgart.
Habermas J. (1970), Soziologische Notizen zum Verhältnis von Arbeit und Freizeit, w: tegoż, Arbeit, Erkenntnis, Fortschritt, Verlag de Munter, Amsterdam.
Habermas J. ([1962] 2007), Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, tł. W. Lipnik, M. Łukaszewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Hume D. ([1748] 2006), O samobójstwie, w: tegoż, Badania dotyczące rozumu ludzkiego wraz z apendyksami, tł. A. Misztal, T. Sieczkowski, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków.
Jaspers K. (1949), Vom Ursprung und Ziel der Geschichte, Artemis-Pieper, Zürich.
Jellinek G., ([1905] 2011), System der subjektiven öffentlichen Rechte, Moher Siebeck, Tübingen.
Kant I. ([1784] 2001), Odpowiedź na pytanie: czym jest oświecenie?, w: tegoż, Rozprawy z filozofii historii, tł. M. Żelazny, T. Kupiś, D. Pakalski i in., Wydawnictwo Antyk, Kęty, s. 44-49.
Leon XIII. (1984), Rerum novarum. Encyklika o kwestii robotniczej [1891], w: Nauczanie społeczne Kościoła. Dokumenty, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa.
Locke J. ([1689–90] 1824), An Essay Concerning Human Understanding in four Books, w: tegoż, The Works in Nine Volumes, printed for J. Rivington i in., London i in.
Luhmann N. ([1984] 2012), Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tł. M. Kaczmarczyk, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Marshall T.H. ([1950] 1992), Bürgerrechte und soziale Klassen. Zur Soziologie des Wohlfahrtstaates, übers. E. Rieger, Campus Verlag, Frankfurt/M.
Nell-Breuning von O. (1957), Arbeit und Muße, „Stimmen der Zeit“, Vol. 160, No. 8, s. 93-99.
Nell-Breuning von O. ([1980] 1985), Gerechtigkeit und Freiheit. Grundzüge katholischer Soziallehre, Günter Olzog Verlag, München.
Pico della Mirandola G. ([1496] 1990), De hominis dignitate. Über die Würde des Menschen, übers. N. Baumgarten, hrsg. A. Buck, Philosophische Bibliothek Bd. 427, Felix Meiner Verlag, Hamburg.
Taylor Ch. (2007), A Secular Age, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge MA.
Thomasius Ch. ([1695-1725] 2007), Essays on Church, State, and Politics, edited, translated, and with an introduction by I. Hunter, Th. Ahnert, and F. Grunert, Liberty Fund, Indianapolis IN.
Wollstonecraft M. (1792), A Vindication of the Rights of Women with Strictures on Political and Moral Subjects, printed for J. Johnson No 72 St Paul’s Church Yard, London.
Zaret D. ([1992] 1996), Religion, Science, and Painting in the Public Spheres in Seventeenth-Century England, w: C. Calhoun (ed.), Habermas and the Public Sphere, The MIT Press, Cambridge MA, s. 212-235.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
