Edukacja międzykulturowa jako odkrywanie i afirmowanie człowieczeństwa

U źródeł antropologiczno-aksjologicznych intuicji i zasad pedagogiki międzykulturowej

Marek Rembierz

Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bielska 6, 43-400 Cieszyn , Polska


Abstrakt

Dociekając antropologiczno-aksjologicznych źródeł pedagogiki międzykulturowej, dochodzi się do kategorii człowieczeństwa, a edukacja międzykulturowa jawi się jako odkrywanie i afirmacja człowieczeństwa. W wypowiedziach uczonych, współtworzących na polskich pograniczach pedagogikę międzykulturową, eksponuje się kategorię człowieczeństwa. Jeśli edukacja międzykulturowa ma „służyć wydobyciu z ludzi najlepszych stron człowieczeństwa” (co bliskie jest sokratejskiej pedagogii), jeśli ma wspierać człowieka w „zdaniu egzaminu z człowieczeństwa” (co bliskie jest etyce cnót), jeśli przeciwstawiając się zagrożeniom ma służyć „ocaleniu człowieczeństwa”, to takie – nasycone i promieniujące kategorią człowieczeństwa – rozumienie powinności pedagogiki międzykulturowej stanowi intelektualne wyzwanie do rozeznawania jej źródłowych intuicji i zasad, które ukierunkowują refleksję pedagogiczną na kategorię człowieczeństwa.

Słowa kluczowe:

pedagogika międzykulturowa, człowieczeństwo, godność, zagrożenie człowieczeństwa, świadkowie człowieczeństwa, tragedie czasów wojny

Archer M.S. (2013), Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tł. A. Dziuban, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Budnyk O. (2016), Educational Model of a Modern Student: European Scope, „Journal of Vasyl Stefanyk Precarpathian National University”, vol. 3 (2-3), s. 9-14. (Crossref)

Cichoń W. (1996), Wartości – Człowiek – Wychowanie. Zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Dancák P., (2001), Sloboda akosebaurčenievo filozofii Jána Pavla II., „Theologos”, nr 1, s. 18-24.

Dancák P. (2009), Personalistický rozmervo filozofii 20. storočia, Prešovská univerzita v Prešove, Prešov.

Finkelkraut A. (1999), Zagubione człowieczeństwo. Esej o XX wieku, tł. M. Fabianowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Gombrowicz W. (2004), Dziennik 1957-1961, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław.

Grzegorczyk A. (1978), Refleksje o psychologicznej koncepcji człowieka, „Teksty - teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 3, s. 9-36.

Jaeger W. (2001), Paideia. Formowanie człowieka greckiego, tł. M. Plezia, H. Bednarek, Aletheia, Warszawa.

Ingarden R. (1987), O naturze ludzkiej, w: R. Ingarden, Książeczka o człowieku. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 19-25

Jeziorański M. (2022), Relacja wychowawcza. Rozumienie, modele, propozycja, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Kołakowski L. (2014), Czy ludzkość, może jeszcze ocalić swoje człowieczeństwo? tł. I. Kania,w: L. Kołakowski, Niepewność epoki demokracji, wybór i wstęp Z. Mentzel, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 95-11.

Kotłowski K. (1964), Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Ossolineum, Wrocław.

Korporowicz L. (2015), Komunikacja międzykulturowa w perspektywie praw kulturowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Sociologica”, t.2, s. 18–35.

Kotarbiński T. (1987), Ojciec Maksymilian Kolbe, w: T. Kotarbiński, Pisma etyczne, red. P. J. Smoczyński, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1987, s. 438.

Kremień W. G., Lewowicki T., Nikitorowicz J., Sysojewa S. O., red. (2012), Edukacja w społeczeństwach wielokulturowych, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Uniwersytet w Białymstoku. Warszawa.

Lewowicki T. (2007), Pedagogika – od wiedzy potocznej ku synergii doświadczenia, refleksji i wiedzy naukowej, „Nauka” 4, s. 43-60.

Lewowicki T. (2010), Socjologizm vs. pedagogizm – czy synteza w edukacji międzykulturowej?,w: Edukacja międzykulturowa – teorie, poglądy, doświadczenia społeczne, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Cieszyn–Warszawa–Toruń, s. 303-309.

Lewowicki T. (2011), Cztery spojrzenia na wielokulturowość i edukację międzykulturową, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XVII, s. 28-38. (Crossref)

Lewowicki T. (2012a), Edukacja międzykulturowa – bilans otwarcia 201 2,„Edukacja Międzykulturowa”, nr 1, s. 15-46. (Crossref)

Lewowicki T. (2012b), Wasyla Kremienia filozofia antropocentryczna, filozofia edukacji, współczesna antropozofia, „Ruch Pedagogiczny”, nr 1, s. 17-24.

Lewowicki T. (2014), Edukacja międzykulturowa – od lokalnych sukcesów ku globalnym przesłaniom i oddziaływaniom, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 3, s. 19-38. (Crossref)

Lewowicki T. (2015), Wielokulturowość i globalizacja a strategie edukacji międzykulturowej, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XXV, s. 13-24. (Crossref)

Lewowicki T., Ogniewjuk W., Ogrodzka-Mazur E., Sysojewa S., red. (2014), Wielokulturowość i edukacja, Warszawa-Cieszyn-Kijów.

Mariański J. (2016), Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? (Studium interdyscyplinarne), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J. (2017), Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne, Płocki Instytut Wydawniczy. Płock.

Mariański J. (2019), Godność ludzka jako wartość i sposoby jej uzasadniania w opinii młodzieży, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4, s. 5-29. (Crossref)

Mariański J. (2020), Moi wielcy Mistrzowie i Nauczyciele w socjologii religii i socjologii moralności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J. (2021), Godność osoby ludzkiej i jej zagrożenia w świetle społecznego nauczania Kościoła katolickiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie”, nr 1, s. 23-46. (Crossref)

Misik M. (2020), Edukacja międzykulturowa w perspektywie personalistycznej – pedagogiczne idee i poszukiwania Katarzyny Olbrycht, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2, s. 215-232. (Crossref)

Nikitorowicz J. (2001), Od podmiotowości do międzykulturowości i z powrotem. Próba interpretacji niektórych perspektyw teoretycznych. W: W poszukiwaniu teorii przydatnych w badaniach międzykulturowych, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Cieszyn, s. 15-27.

Nikitorowicz J. (2005), Dylematy wartości edukacyjnych wspierających rozwój i samorealizację humanistyczną, w: Edukacyjne tendencje XXI wieku w dialogu i perspektywie, red. A. Karpińska, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2005, s. 191-201.

Nikitorowicz J. (2007), Dziedzictwo przodków w globalnej złożoności współczesnego świata, w: Kultura – media – społeczeństwo. Księga Jubileuszowa ku czci Ojca Profesora Leona Dyczewskiego OFM Conv., red. D. Wadowski, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 97-107.

Nikitorowicz J. (2013), Czy edukacja winna przedstawiać prawdę o kresach wschodnich, czy kultywować mity i stereotypy?, w: Prace dedykowane profesor Swietłanie Musijenko, wstęp J. Ławski, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Białystok, s. 307325.

Nikitorowicz J. (2015), Proces diagnozowania w naukach o wychowaniu. Wybrane aspekty, „Kwartalnik Policyjny”, nr 3, s. 97-102.

Nikitorowicz J. (2017), Tożsamościowe skutki wielokulturowości. Wielość kultur w jednym człowieku czy ekstremizm i separatyzm kulturowy? „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. XXXVI, nr 3, s. 13-24. (Crossref)

Nikitorowicz J. (2019), Tolerancja i patriotyzm w edukacyjnym procesie kształtowania społeczeństwa obywatelskiego, „Pedagogika Społeczna”, nr 3, s. 177-188.

Nowak M. (2004), Autonomia osoby a wychowanie religijne, „Paedagogia Christiana”, nr 1, s. 9-31.

Ogrodzka-Mazur E. (2007). Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Olbrycht K. (2007), Istota wychowania personalistycznego, stowarzyszenie-fidesetratio.pl/Presentations0 /01aOlbrycht.pdf (dostęp: 5.6.2020).

Olbrycht K. (2019), Edukacja kulturalna jako edukacja do wzrastania w człowieczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Ostrowska U. (2020), Conditio humana człowieka współczesnego. W trosce o człowieczeństwo z perspektywy aksjologicznej, Wydawnictwo Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.

Ostrowska U. (2021), Człowieczeństwo jako problem i wyzwanie edukacyjne, „Roczniki Pedagogiczne”, nr 2, s. 7-32. (Crossref)

Pawełczyńska A. (1995), Wartości a przemoc. Zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Prüfer P. (2022), Ocalanie człowieczeństwa, Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT, Toruń.

Rembierz M. (2017a), Uczenie się pluralizmu i kształtowanie tożsamości religijnej w kontekście kulturowych i światopoglądowych odmienności – między tradycyjnym zróżnicowaniem a współczesnym pluralizmem, „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, vol 46, s. 191-237. (Crossref)

Rembierz M. (2017b), O uczeniu się pluralizmu w/dzięki pedagogice. Pluralistyczne perspektywy pedagogiki i różnorodne oblicza pluralizmów w krytycznym rozpoznaniu refleksji metapedagogicznej, „Studia Pedagogiczne”, t. LXX, s. 105-153.

Rembierz M. (2018a), Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2, s. 90-130. (Crossref)

Rembierz M. (2018b), Otwarcie edukacji międzykulturowej na krytyczną recepcję pedagogicznego przesłania religii w kontekście pluralizmu światopoglądowego. „Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła”, nr 3, s. 26-74.

Różańska A. (2015), Edukacja religijna młodzieży w warunkach pluralizmu religijnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) – studium porównawcze, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Cieszyn – Toruń.

Sobecki M. (2014), Komunikacja międzykulturowa w wymiarze religijnym jako wyzwanie edukacyjne, w: Od wielokulturowości miejsca do międzykulturowości relacji społecznych. Współczesne strategie kreowania przestrzeni życia jednostki, red. J. Nikitorowicz, J. Muszyńska, B. Boćwińska-Kiluk, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa, s. 107–118.

Stróżewski W. (1981), Istnienie i wartość, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Stróżewski W. (2013), Ponadkulturowe wymiary dobra, prawdy i piękna, w: W. Stróżewski, Logos, wartość, miłość, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 361-388.

Śliwerski B. (2011), Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Śliwerski B. (2015), Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Śliwerski B. (2021), Pedagogia Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, „Polska Myśl Pedagogiczna”, vol. 7, s. 19-35. (Crossref)

Świątkiewicz W. (1996), Człowiek podmiotem życia społecznego (Postacie społecznego przyzwolenia dla zniewolenia), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, vol. 29, s. 192-196.

Szczepański J. (1984), Sprawy ludzkie, Czytelnik, Warszawa.

Szczepański J. (1995), Wizje naszego życia, Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Biznesu i Administracji, Warszawa.

Szczurek-Boruta A. (2013), Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Szmyd J. (2015), Zagrożone człowieczeństwo. Regresja antropologiczna w świecie ponowoczesnym, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.

Szutta N. (2017), Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą?, Wydawnictwo Academicon, Lublin. (Crossref)

Wielecki K. (2015), Socjologia na rozstaju dróg. Znaczenie teorii Margaret S. Archer, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, nr 10, s. 47-59.

Wierzbicki A.M. (2021), Osoba i moralność. Personalizm w etyce Karola Wojtyły i Tadeusza Stycznia, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Wiśniewski R. (2017), O rozwoju kompetencji międzykulturowych – próba konceptualizacji pojęcia, w: Społeczne funkcje uniwersytetu w czasach dynamicznych zmian, red. J. Wyleżałek, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 93-108.

Wojtyła K. (1982), Dlaczego beatyfikacja Ojca Maksymiliana? (Konferencja prasowa 14 października 1971), w: A. Wojtczak OFM Conv., Ojciec Maksymilian Maria Kolbe, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów Niepokalanów, Niepokalanów, s. 231-232.

Wysocki A. (2019), Człowieczeństwo, sprawczość i troska transcendentna, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, nr 1, s. 29-36. (Crossref)

Wyszyński S. (2001), Co duszpasterz może zrobić dla urzeczywistnienia ustroju korporacyjnego,w: S. Wyszyński, Początki nauczania społecznego (1934–1939), Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, s. 152–171.

Żywczok A. (2006), Poszanowanie godności człowieka – „klucz” pedagogicznego autorytetu, „Chowanna”, t. 1, s. 70-84.


Opublikowane
2023-10-02


Rembierz, M. (2023). Edukacja międzykulturowa jako odkrywanie i afirmowanie człowieczeństwa . Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 12(1), 49–68. https://doi.org/10.58562/zns.16966

Marek Rembierz 
Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bielska 6, 43-400 Cieszyn



Inne teksty tego samego autora