Intercultural education as the discovery and affirmation of humanity

At the source of anthropological-axiological intuitions and principles of intercultural pedagogy

Marek Rembierz

Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bielska 6, 43-400 Cieszyn , Poland


Abstract

Inquiring into the anthropological-axiological sources of intercultural pedagogy, one arrives at the category of humanity, and intercultural education appears as the discovery and affirmation of humanity. In the representative statements of scholars - for nearly thirty-five years co-creating intercultural pedagogy in the Polish borderlands - the category of humanity is obligingly (normatively) exposed. If intercultural education is „to serve to bring out the best sides of humanity in people” (which is close to Socratic pedagogy), if it is to support a person in „passing the exam of humanity” (which is close to virtue ethics), if, opposing threats, it is to serve to „save humanity”, then such - saturated and radiating with the category of humanity - understanding of the duty of intercultural pedagogy is an intellectual challenge to discern its source intuitions and principles, which so decisively orient pedagogical reflection to the category of humanity.

Keywords:

intercultural pedagogy, humanity, dignity, threat to humanity, witnesses to humanity, tragedies of war times

Archer M.S. (2013), Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tł. A. Dziuban, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.

Budnyk O. (2016), Educational Model of a Modern Student: European Scope, „Journal of Vasyl Stefanyk Precarpathian National University”, vol. 3 (2-3), s. 9-14. (Crossref)

Cichoń W. (1996), Wartości – Człowiek – Wychowanie. Zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Dancák P., (2001), Sloboda akosebaurčenievo filozofii Jána Pavla II., „Theologos”, nr 1, s. 18-24.

Dancák P. (2009), Personalistický rozmervo filozofii 20. storočia, Prešovská univerzita v Prešove, Prešov.

Finkelkraut A. (1999), Zagubione człowieczeństwo. Esej o XX wieku, tł. M. Fabianowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Gombrowicz W. (2004), Dziennik 1957-1961, Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław.

Grzegorczyk A. (1978), Refleksje o psychologicznej koncepcji człowieka, „Teksty - teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 3, s. 9-36.

Jaeger W. (2001), Paideia. Formowanie człowieka greckiego, tł. M. Plezia, H. Bednarek, Aletheia, Warszawa.

Ingarden R. (1987), O naturze ludzkiej, w: R. Ingarden, Książeczka o człowieku. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 19-25

Jeziorański M. (2022), Relacja wychowawcza. Rozumienie, modele, propozycja, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Kołakowski L. (2014), Czy ludzkość, może jeszcze ocalić swoje człowieczeństwo? tł. I. Kania,w: L. Kołakowski, Niepewność epoki demokracji, wybór i wstęp Z. Mentzel, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 95-11.

Kotłowski K. (1964), Podstawowe prawidłowości pedagogiki, Ossolineum, Wrocław.

Korporowicz L. (2015), Komunikacja międzykulturowa w perspektywie praw kulturowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia Sociologica”, t.2, s. 18–35.

Kotarbiński T. (1987), Ojciec Maksymilian Kolbe, w: T. Kotarbiński, Pisma etyczne, red. P. J. Smoczyński, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1987, s. 438.

Kremień W. G., Lewowicki T., Nikitorowicz J., Sysojewa S. O., red. (2012), Edukacja w społeczeństwach wielokulturowych, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Uniwersytet w Białymstoku. Warszawa.

Lewowicki T. (2007), Pedagogika – od wiedzy potocznej ku synergii doświadczenia, refleksji i wiedzy naukowej, „Nauka” 4, s. 43-60.

Lewowicki T. (2010), Socjologizm vs. pedagogizm – czy synteza w edukacji międzykulturowej?,w: Edukacja międzykulturowa – teorie, poglądy, doświadczenia społeczne, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Cieszyn–Warszawa–Toruń, s. 303-309.

Lewowicki T. (2011), Cztery spojrzenia na wielokulturowość i edukację międzykulturową, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XVII, s. 28-38. (Crossref)

Lewowicki T. (2012a), Edukacja międzykulturowa – bilans otwarcia 201 2,„Edukacja Międzykulturowa”, nr 1, s. 15-46. (Crossref)

Lewowicki T. (2012b), Wasyla Kremienia filozofia antropocentryczna, filozofia edukacji, współczesna antropozofia, „Ruch Pedagogiczny”, nr 1, s. 17-24.

Lewowicki T. (2014), Edukacja międzykulturowa – od lokalnych sukcesów ku globalnym przesłaniom i oddziaływaniom, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 3, s. 19-38. (Crossref)

Lewowicki T. (2015), Wielokulturowość i globalizacja a strategie edukacji międzykulturowej, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XXV, s. 13-24. (Crossref)

Lewowicki T., Ogniewjuk W., Ogrodzka-Mazur E., Sysojewa S., red. (2014), Wielokulturowość i edukacja, Warszawa-Cieszyn-Kijów.

Mariański J. (2016), Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? (Studium interdyscyplinarne), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J. (2017), Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne, Płocki Instytut Wydawniczy. Płock.

Mariański J. (2019), Godność ludzka jako wartość i sposoby jej uzasadniania w opinii młodzieży, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4, s. 5-29. (Crossref)

Mariański J. (2020), Moi wielcy Mistrzowie i Nauczyciele w socjologii religii i socjologii moralności, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Mariański J. (2021), Godność osoby ludzkiej i jej zagrożenia w świetle społecznego nauczania Kościoła katolickiego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie”, nr 1, s. 23-46. (Crossref)

Misik M. (2020), Edukacja międzykulturowa w perspektywie personalistycznej – pedagogiczne idee i poszukiwania Katarzyny Olbrycht, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2, s. 215-232. (Crossref)

Nikitorowicz J. (2001), Od podmiotowości do międzykulturowości i z powrotem. Próba interpretacji niektórych perspektyw teoretycznych. W: W poszukiwaniu teorii przydatnych w badaniach międzykulturowych, red. T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Cieszyn, s. 15-27.

Nikitorowicz J. (2005), Dylematy wartości edukacyjnych wspierających rozwój i samorealizację humanistyczną, w: Edukacyjne tendencje XXI wieku w dialogu i perspektywie, red. A. Karpińska, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2005, s. 191-201.

Nikitorowicz J. (2007), Dziedzictwo przodków w globalnej złożoności współczesnego świata, w: Kultura – media – społeczeństwo. Księga Jubileuszowa ku czci Ojca Profesora Leona Dyczewskiego OFM Conv., red. D. Wadowski, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 97-107.

Nikitorowicz J. (2013), Czy edukacja winna przedstawiać prawdę o kresach wschodnich, czy kultywować mity i stereotypy?, w: Prace dedykowane profesor Swietłanie Musijenko, wstęp J. Ławski, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, Białystok, s. 307325.

Nikitorowicz J. (2015), Proces diagnozowania w naukach o wychowaniu. Wybrane aspekty, „Kwartalnik Policyjny”, nr 3, s. 97-102.

Nikitorowicz J. (2017), Tożsamościowe skutki wielokulturowości. Wielość kultur w jednym człowieku czy ekstremizm i separatyzm kulturowy? „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. XXXVI, nr 3, s. 13-24. (Crossref)

Nikitorowicz J. (2019), Tolerancja i patriotyzm w edukacyjnym procesie kształtowania społeczeństwa obywatelskiego, „Pedagogika Społeczna”, nr 3, s. 177-188.

Nowak M. (2004), Autonomia osoby a wychowanie religijne, „Paedagogia Christiana”, nr 1, s. 9-31.

Ogrodzka-Mazur E. (2007). Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Olbrycht K. (2007), Istota wychowania personalistycznego, stowarzyszenie-fidesetratio.pl/Presentations0 /01aOlbrycht.pdf (dostęp: 5.6.2020).

Olbrycht K. (2019), Edukacja kulturalna jako edukacja do wzrastania w człowieczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Ostrowska U. (2020), Conditio humana człowieka współczesnego. W trosce o człowieczeństwo z perspektywy aksjologicznej, Wydawnictwo Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.

Ostrowska U. (2021), Człowieczeństwo jako problem i wyzwanie edukacyjne, „Roczniki Pedagogiczne”, nr 2, s. 7-32. (Crossref)

Pawełczyńska A. (1995), Wartości a przemoc. Zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Prüfer P. (2022), Ocalanie człowieczeństwa, Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT, Toruń.

Rembierz M. (2017a), Uczenie się pluralizmu i kształtowanie tożsamości religijnej w kontekście kulturowych i światopoglądowych odmienności – między tradycyjnym zróżnicowaniem a współczesnym pluralizmem, „Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, vol 46, s. 191-237. (Crossref)

Rembierz M. (2017b), O uczeniu się pluralizmu w/dzięki pedagogice. Pluralistyczne perspektywy pedagogiki i różnorodne oblicza pluralizmów w krytycznym rozpoznaniu refleksji metapedagogicznej, „Studia Pedagogiczne”, t. LXX, s. 105-153.

Rembierz M. (2018a), Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 2, s. 90-130. (Crossref)

Rembierz M. (2018b), Otwarcie edukacji międzykulturowej na krytyczną recepcję pedagogicznego przesłania religii w kontekście pluralizmu światopoglądowego. „Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła”, nr 3, s. 26-74.

Różańska A. (2015), Edukacja religijna młodzieży w warunkach pluralizmu religijnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) – studium porównawcze, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Cieszyn – Toruń.

Sobecki M. (2014), Komunikacja międzykulturowa w wymiarze religijnym jako wyzwanie edukacyjne, w: Od wielokulturowości miejsca do międzykulturowości relacji społecznych. Współczesne strategie kreowania przestrzeni życia jednostki, red. J. Nikitorowicz, J. Muszyńska, B. Boćwińska-Kiluk, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa, s. 107–118.

Stróżewski W. (1981), Istnienie i wartość, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Stróżewski W. (2013), Ponadkulturowe wymiary dobra, prawdy i piękna, w: W. Stróżewski, Logos, wartość, miłość, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 361-388.

Śliwerski B. (2011), Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Śliwerski B. (2015), Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Śliwerski B. (2021), Pedagogia Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego, „Polska Myśl Pedagogiczna”, vol. 7, s. 19-35. (Crossref)

Świątkiewicz W. (1996), Człowiek podmiotem życia społecznego (Postacie społecznego przyzwolenia dla zniewolenia), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, vol. 29, s. 192-196.

Szczepański J. (1984), Sprawy ludzkie, Czytelnik, Warszawa.

Szczepański J. (1995), Wizje naszego życia, Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Biznesu i Administracji, Warszawa.

Szczurek-Boruta A. (2013), Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

Szmyd J. (2015), Zagrożone człowieczeństwo. Regresja antropologiczna w świecie ponowoczesnym, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.

Szutta N. (2017), Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą?, Wydawnictwo Academicon, Lublin. (Crossref)

Wielecki K. (2015), Socjologia na rozstaju dróg. Znaczenie teorii Margaret S. Archer, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, nr 10, s. 47-59.

Wierzbicki A.M. (2021), Osoba i moralność. Personalizm w etyce Karola Wojtyły i Tadeusza Stycznia, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Wiśniewski R. (2017), O rozwoju kompetencji międzykulturowych – próba konceptualizacji pojęcia, w: Społeczne funkcje uniwersytetu w czasach dynamicznych zmian, red. J. Wyleżałek, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 93-108.

Wojtyła K. (1982), Dlaczego beatyfikacja Ojca Maksymiliana? (Konferencja prasowa 14 października 1971), w: A. Wojtczak OFM Conv., Ojciec Maksymilian Maria Kolbe, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów Niepokalanów, Niepokalanów, s. 231-232.

Wysocki A. (2019), Człowieczeństwo, sprawczość i troska transcendentna, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, nr 1, s. 29-36. (Crossref)

Wyszyński S. (2001), Co duszpasterz może zrobić dla urzeczywistnienia ustroju korporacyjnego,w: S. Wyszyński, Początki nauczania społecznego (1934–1939), Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, s. 152–171.

Żywczok A. (2006), Poszanowanie godności człowieka – „klucz” pedagogicznego autorytetu, „Chowanna”, t. 1, s. 70-84.


Published
2023-10-02


Rembierz, M. (2023). Edukacja międzykulturowa jako odkrywanie i afirmowanie człowieczeństwa . Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Społecznych Z Siedzibą W Lublinie, 12(1), 49–68. https://doi.org/10.58562/zns.16966

Marek Rembierz 
Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Bielska 6, 43-400 Cieszyn



Most read articles by the same author(s)