Forgotten Polish Biblicist Fr. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)
Tomasz Nowicki
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-1185-9358
Sławomir Zych
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-1518-9622
Abstract
The article profiles Fr Franciszek Pawłowski, a 19th-century Roman Catholic priest of the Przemyśl diocese, prelate of the local cathedral chapter and professor and rector of the major seminary in Przemyśl. This remarkable figure been noted in, among others, The Polish Biographical Dictionary and The Catholic Encyclopedia, mostly known to specialists but less familiar to the wider circle of researchers and scholars. This article not only presents Fr Pawłowski’s basic biographical data, and the ecclesiastical and academic roles he held, but also his main research interests and his many publications in theology, biblical studies and church history. Particular attention is paid to Pawłowski’s most important work, the four-volume Psalter with a commentary on the Psalms and Lamentations of the prophet Jeremiah, which was published a few years before its author’s death and constitutes his opus vitae. It was dedicated by Fr Pawłowski himself to those interested in Scripture, especially priests and seminarians preparing for the priesthood. Although the basis for his analysis of the biblical text was the Vulgate, and its late 16th-century Polish translation by Fr Jakub Wujek, the author applied modern textual criticism, including comparisons with the Greek and Hebrew texts. Fr Pawłowski’s commentary on the Psalms was highly praised from the outset, as a work testifying to the author’s immense erudition and great diligence. Notably, Fr Pawłowski was also a historian, particularly of the Church of the diocese of Przemyśl, with published sketches on the history of its parishes and monasteries and the schematism of the folk schools and their teachers. Of particular importance was his study on the history, composition and endowment of the Cathedral Chapter in Przemyśl, edited in 1853, and his work Premislia sacra [Holy Przemyśl, or the list and activities of the Roman Catholic bishops of Przemyśl], published in 1869. For such achievements, he was appointed in 1872 as an active member of the Historical-Philosophical Faculty of the newly established Polish Academy of Arts and Sciences in Kraków. Among his legacy are yet other works in the field of biblical studies, which remain to this day as manuscripts in the library of the Przemyśl Chapter, still waiting to be edited and published.
Keywords:
Fr Franciszek Pawłowski, Archdiocese (Diocese) of Przemyśl, Cathedral Chapter in Przemyśl, Psalter, psalms of David, clergy of PrzemyślReferences
Archiwalia
Archiv der Universität Wien
M 11, Matrikel der Universität Wien, 1827/1828, Mikrofilm 20, fol. 392.
Th 22, Matricula Facultatis Theologicae, Mikrofilm 79, fol. 98.
Thk 53.15 (1824–1829); 53.16 (1829–1835), Studienkataloge, Mikrofilm 420, 421.
Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu
Pawłowski F., Liber memorandorum capituli cathedralis r. l. Premisliensis, historicas notitias de origine ac vicissitudinibus eius, porro de fundationibus et personis ad illud pertinentibus continens, e fontibus domesticis et extraneis adornatus (Przemyśl 1853).
Źródła drukowane
Catalogus Universi Cleri Dioecesani Premisliensis tum saecularis tum regularis ritus latini Anno Salutis 1832 ([s.l.]: [s.n.] [1831]).
Kurenda Przemyskiego Konsystorza Biskupiego o. ł. 2 (1869).
Kurenda Przemyskiego Konsystorza Biskupiego o. ł. 6 (1876).
Schematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli pod kierunkiem Konsystorza przemyskiego obrz. łac. Na Rok 1862 (Jasło: [s.n.] [1861]).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum saecularis tum regularis ritus latini Anno Salutis MDCCCXXXIII ([s.l.]: [s.n.] [1832]).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis & regularis Dioeceseos ritus latini Premisliensis pro Anno Domini 1874 ( Jasło: [s.n.] 1873).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis & regularis Dioecesis ritus latini Premisliensis pro Anno Domini 1877 ( Jasło: [s.n.] 1876).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioeceseos Premisliensis ritus latini Anno Domini 1846 (Premisliae: [s.n.] 1845).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioeceseos Premisliensis ritus latini Anno Domini 1855 (Premisliae: [s.n.] 1855).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioeceseos ritus latini Premisliensis Anno Domini 1860 (Jasło: [s.n.] [1859]).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioeceseos ritus latini Premisliensis pro Anno Domini 1862 (Jasło: [s.n.] 1861).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri saecularis et regularis Dioeceseos ritus latini Premisliensis pro Anno Domini 1863 (Jasło: [s.n.] 1862).
Schematismus Universi Venerabilis Cleri tum saecularis tum regularis Dioeceseos Premisliensis ritus latini Anno Salutis MDCCCXXXIV (Premisliae: [s.n.] [1833]).
Schematismus Venerabilis Cleri Dioecesis Premisliensis ritus latini in Annum MDCCCXXXV (Premisliae: [s.n.] 1835).
Schematismus Venerabilis Cleri Dioecesis Premisliensis ritus latini in Annum Salutis MDCCCXXXX (Premisliae: [s.n.] 1839).
Opracowania
Bialic, D., „Pawłowski Franciszek Ksawery”, Polski słownik biograficzny (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1980) XXV, 497–498.
Bielak, W., „Repertorium źródeł do dziejów parafii Wysoka z dawnego archiwum tej parafii sporządzone przez ks. Jana Kwolka w 1915 r.”, Wysoka k. Łańcuta. Studia, szkice i materiały z dziejów parafii i miejscowości (red. A. Szal – S. Zych) (Wysoka: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej 2014) [I], 35–87.
Borcz, H., „Studium biblijne w Seminarium i Instytucie Teologicznym w Przemyślu od roku 1687 do czasów najnowszych”, Resovia Sacra 3 (1996) 159–201.
Federkiewicz, J., „Kapituła przemyska ob. łać. VI (11)”, Kronika Dyecezyi Przemyskiej 9/11 (1909) 593–603.
Federkiewicz, J., „Kapituła przemyska ob. łać. VII (19)”, Kronika Dyecezyi Przemyskiej 12/7–8 (1912) 234–242.
Federkiewicz, J., „Kapituła przemyska ob. łać. VII (21)”, Kronika Dyecezyi Przemyskiej 12/11 (1912) 357–367.
Gigilewicz, E., „Pawłowski Franciszek Ksawery”, Encyklopedia katolicka (Lublin: TN KUL 2011) XV, 164.
Kochowski, W., Historia Seminarium Duchownego Diecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego 1687–1895 (oprac. J. Wołczański) (Lwów – Kraków: Wydawnictwo Bł. Jakuba Strzemię Archidiecezji Lwowskiej Obrządku Łacińskiego 2011).
Kupczewska, J., „Biskupa Józefa Sebastiana Pelczara Mój życiorys”, Święty Józef Sebastian Pelczar (1842–1924).
Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Biskup Przemyski (red. A. Kubiś – J. Wołczański) (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej 2005) 21–204.
Kwolek, J., „Archiwa Diecezji Przemyskiej ob. łać.”, Kronika Diecezji Przemyskiej 27/10 (1927) 223–276.
Kwolek, J., Archiwum Diecezjalne przy Kurii Biskupiej ob. łac. w Przemyślu (Włocławek: [s.n.] 1936).
Kwolek, J., „«Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy». Szkic monograficzny pierwszego polskiego czasopisma teologicznego”, Nasza Przeszłość 43 (1975) 201–236. (Crossref)
Lechicki, C., „Pawłowski Franciszek”, Österreichisches Biographisches Lexikon (Wien: Böhlaus 1977) VII, 371–372.
Motyka, A., Duchowni wyświęceni w łacińskiej diecezji przemyskiej w latach 1788–1834 (Rzeszów: Bonus Liber 2015).
Ochenduszko, T., „Spis absolwentów 1790–2008”, Księga Jubileuszowa Liceum Konarskiego w Rzeszowie 1658–2008 (red. J. Świeboda) (Rzeszów: Collegium Ressoviense 2008) 411–737.
Pawłowski, F., Prałaci i kanonicy Kapituły Katedralnej obrządku łacińskiego w Przemyślu (tł. Z. Trojnar; red. A. Szal – S. Zych) (Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej 2018).
Pawłowski, F., Premislia sacra, sive series et gesta Episcoporum r. l. Premisliensium (Cracoviae: Jaworski 1869).
Pawłowski, F., Psałterz, czyli Księga Psalmów z przydatkiem pieśni biblijnych, które w brewiarzu Rzymskim przychodzą i trenów Jeremiaszowych (Kraków: Wydawnictwo Dzieł Katolickich Władysława Jaworskiego 1872) I–IV.
Pawłowski, F., „Rz. kat. Katedra przemyska”, San 1 (1879) 1; 2 (1879) 1; 7 (1879) 1–2. (Crossref)
Pawłowski, F., „Wiadomości o życiu i pismach ś. Grzegorza Wielkiego, Papieża”, Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy 5/1 (1837) 39–60; 5/2 (1837) 42–71; 5/3 (1837) 33–58; 5/4 (1837) 38–70.
Pawłowski, F., „Żywot ś. Cypriana, męczennika, biskupa Kartaginy”, Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy 8/1 (1840) 82–107; 8/2 (1840) 128–147; 8/3 (1840) 34–57; 8/4 (1840) 114–135.
Piech, S.L., Wychować dla Kościoła i państwa. Formacja elity duchowieństwa galicyjskiego w Wiedniu 1775–1918 (Kraków: Unum 2009).
Sarna, W., Biskupi przemyscy obrz. łać. II. 1624–1900 (Przemyśl: Redakcja „Kroniki Dyecezyi Przemyskiej” 1910).
Śliwa, T., „Pawłowski Franciszek Ksawery”, Słownik polskich teologów katolickich (red. H.E. Wyczawski) (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1982) III, 332–333.
Śliwa, T., „Sylwetki duchownych przemyskich. Ks. Pawłowski Franciszek Ksawery (1807–1876)”, Kronika Diecezji Przemyskiej 63/5–6 (1977) 118–120.
Śliwa, T., „Wybór ks. Franciszka Pawłowskiego do Akademii Umiejętności w Krakowie”, Kronika Diecezji Przemyskiej 63/5–6 (1977) 121–123.
Świeboda, J., „Kolegium, Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie w ujęciu encyklopedycznym 1658–2008”, Księga Jubileuszowa Liceum Konarskiego w Rzeszowie 1658–2008 (red. J. Świeboda) (Rzeszów: Collegium Ressoviense 2008) 13–170.
Wołczański, J., „Korespondencja ks. dr. Jana Kwolka z ks. prof. Janem Fijałkiem za lata 1919–1936”, Rocznik Przemyski 57/1 (2021) 289–420. (Crossref)
Zych, S. – Walicki, B., „Pierwsze polskie czasopismo teologiczne o charakterze naukowym «Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy» (1833–1840)”, Czasopisma archiwów, bibliotek i muzeów Kościoła katolickiego (red. W.W. Żurek) (Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 233–291.
Prasa
„Kronika. Ks. Pawłowski”, Gazeta Lwowska 66/171 (1876) 3.
„Wiadomości dyecezalne”, Wiadomości Kościelne 4/22 (1876) 223–224.
„Z Przemyśla”, Wiadomości Kościelne 4/22 (1876) 220–222. (Crossref)
The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0002-1518-9622
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- Pursuant to the Act on Copyright and Related Rights of February 4, 1994, the Author of the publication grants to the Publisher of the journal „The Biblical Annals” e a non-exclusive and royalty-free license to use the Work submitted for publication, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) record the Work and copy it by means of any technique (including printing and electronic recording) on all known data carriers (including IT, electronic and polygraphic), and in all IT systems (in particular those available online);
b) enter the Work into computer memory, disseminate the Work and its copies, as well as market the Work and its copies;
c) publicly perform, replay, display and screen the Work, as well as lend, rent and lease the Work and its copies;
d) make available, market and disseminate the Work and its copies via IT networks, and in particular via the Internet, including the promotion or advertising of the Work, the journal or the Publisher. - The Author shall further grant his/her consent for the Publisher to use and dispose of derivative works.
- The Publisher may sublicense the work.
- Third parties may use the articles and other materials containing the Works, or developed on the basis of the Works in line with the model Creative Commons Attribution 4.0 International (also referred to as CC BY 4.0).
