The 1593 "Gospels and Epistles" by Jakub Wujek, and Their Revision (c. 1594–1595). On the Origins of the Early Modern Catholic Collection of Liturgical Readings in Polish
Abstract
The paper explores the textual and translatory origins of Gospels and Epistles, a Polish lectionary collection by Jakub Wujek, first published in 1593, revised around 1594–1595, and reprinted over 90 times throughout the 17th and 18th centuries. After discussin g (in section 1) the basic context of the creation of the successive editions of the so-called Wujek’s Bible (Gospel pericopes included in his homiletic collection, the New Testaments of 1593 and 1594, and the Old and New Testament Bible of 1599), the corpus of material and the methodology of analysis, section 2 presents a general characterisation of the lectionary collection’s editio princeps, section 3 shows the relationship of the NT pericopes to the successive editions of “Wujek’s Bible” and the sources of translation – as well as Wujek’s translation method – whereas section 4 examines the OT pericopes. Part 5 analyses the revision of the 1593 Gospels and Epistles carried out c. 1594–1595 based on the 1594 New Testament. The summary gathers conclusions and poses research questions arising from the analyses presented.
Keywords:
Jakub Wujek, Andrzej Piotrkowczyk’s printing house, Society of Jesus, Bible translations, Gospels and Epistles, lectionary, Mass pericopes, history of censorship, Renaissance humanism, VulgateReferences
Archutowski, J., „Vetera et nova. Odnowienie tekstu Wujkowego i nowe przekłady Ksiąg Świętych”, Ateneum Kapłańskie 9–10 (1917) 1–41.
Bieńkowska, D., Styl językowy przekładu Nowego Testamentu Jakuba Wujka (na materiale czterech Ewangelii) (Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1992).
Borysławska, G., „Różnice między kolejnymi wydaniami Nowego Testamentu w przekładzie Jakuba Wujka”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 1 (1981) 3–17.
Buchwald-Pelcowa, P., Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarską a stosem (Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich 1997).
Centralny Katalog Kartkowy Poloników XVII–XVII w. Biblioteki Narodowej, Lav-Lego, https://polona.pl/preview/e7628944–9348–4de7-a785-bdda412baabd [dostęp: 20.07.2024].
Chodyński, S. [X.S.Ch], „O Biblji w przekładzie polskim ks. Wujka”, Przegląd Katolicki 32/18 (1894) 273–276.
Estreicher, K., Bibliografia polska (Kraków: Wydawnictwo UJ 1891–2020) XII–XXXVI.
Höpfl, H., „Beiträge zur Geschichte der Sixto-Klementinischen Vulgata. Nach gedruckten und undgedruckten Quellen”, Biblische Studien 18/1–3 (1912) 1–339.
Kępińska, A., Składnia XVI-wiecznych przekładów Ewangelii na język polski, https://ewangelie.uw.edu.pl/files/skladnia.pdf [dostęp: 22.07.2024].
Komorowska, M., Piotrkowczykowie. Z dziejów drukarstwa krakowskiego przełomu XVI i XVII wieku (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2023).
Kossowska, M., Biblia w języku polskim (Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1968) II.
Nowodworski, M., „O ile jest uzasadnioną u nas potrzeba nowego tłumaczenia Pisma Świętego”, Pamiętnik Religijno-Moralny (Serya nowa) 20 (1861) 241–256.
Pietkiewicz, R., Biblia Polonorum. Historia Biblii w języku polskim (Poznań: Pallotinum 2016) I.
Rubik, T., Biblia Wujka, Rabba i Grodzickiego. Historia powstania jezuickiego przekładu (ok. 1579–1599) w kontekście kulturowo-konfesyjnym epoki (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa 2024).
Rubik, T., „Jan ze Lwowa i Erazm z Rotterdamu. Grecki tekst Nowego Testamentu a pierwodruk (1561) oraz zrewidowana edycja (1575) Biblii Leopolity”, The Biblical Annals 13/2 (2023) 363–378. (Crossref)
Rutkowska, K., „O tekście polskim Punktów kazań Konstantego Szyrwida”, Leksikografija ir Leksikologia 3 (2013) 206–229.
Sczaniecki, P., Służba Boża w dawnej Polsce (Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2020).
Sinko, T., „Nowy przekład Ewangelii”, Czas 164/70 (1917) 1–2.
Słownik polszczyzny XVI wieku (red. S. Bąk et al.) (Wrocław – Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 1966–2021) I –XXXIX.
Smereka, W., „Zarys bibliograficzny ważniejszych wydań Biblii ks. Wujka (1593–1950)”, Ruch Biblijny i Liturgiczny 3/1–2 (1950) 64–91. (Crossref)
Szlagowski, A., Wstęp ogólny historyczno-krytyczny do Pisma Świętego (Warszawa: Gebthner i Wolff 1908) II.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
- Pursuant to the Act on Copyright and Related Rights of February 4, 1994, the Author of the publication grants to the Publisher of the journal „The Biblical Annals” e a non-exclusive and royalty-free license to use the Work submitted for publication, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) record the Work and copy it by means of any technique (including printing and electronic recording) on all known data carriers (including IT, electronic and polygraphic), and in all IT systems (in particular those available online);
b) enter the Work into computer memory, disseminate the Work and its copies, as well as market the Work and its copies;
c) publicly perform, replay, display and screen the Work, as well as lend, rent and lease the Work and its copies;
d) make available, market and disseminate the Work and its copies via IT networks, and in particular via the Internet, including the promotion or advertising of the Work, the journal or the Publisher. - The Author shall further grant his/her consent for the Publisher to use and dispose of derivative works.
- The Publisher may sublicense the work.
- Third parties may use the articles and other materials containing the Works, or developed on the basis of the Works in line with the model Creative Commons Attribution 4.0 International (also referred to as CC BY 4.0).
