„Pogrążyć się w sobie”. O elitarnym charakterze samotności w myśli José Ortegi y Gasseta

Krzysztof POLIT

Katedra Etyki, Instytut Filozofii, Wydział Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4/334, 20-031 Lublin , Polska

Abstrakt

Samotność stanowi centralną kategorię w filozofii człowieka według José Ortegi y Gasseta. W przekonaniu filozofa człowiek wyłonił się ze świata zwierzęcego dlatego, że dzięki umiejętności pogrążania się w sobie (hiszp. ensimismarse), czyli pozostawania w samotności, zaczął stopniowo uniezależniać się od natury. Możliwość pozostawania w samotności, automatycznie powodująca uniezależnianie się rodzaju ludzkiego od świata zewnętrznego, stanowiła źródło wszystkich działań człowieka o charakterze twórczym, czyli nauki, techniki i kultury. Ceną, jaką płacimy za możliwość tworzenia, jest jednak nasze wewnętrzne rozdarcie. Chociaż mamy bardzo silną potrzebę kontaktu z innymi, tylko w momentach samotności żyjemy życiem w pełni autentycznym i twórczym.

Słowa kluczowe:

samotność, José Ortega y Gasset, człowiek, tradycja, masy, elity, cywilizacja zachodnia