Pomnik złotego okresu kultury polskiej. Glosa do dziejów tabulatury Jana z Lublina
Mieczysława DEMSKA-TRĘBACZ
Instytut Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , PolskaAbstrakt
Tabulatura Jana z Lublina jest najobszerniejszą w Europie kolekcją utworów na instrumenty klawiszowe z pierwszej połowy szesnastego wieku. Badania nad zbiorem organowym z Kraśnika są prowadzone od ponad stu lat, rozpoczął je Adolf Chybiński w roku 1911 i trwają do dzisiaj. Dotyczą nie tylko utworów zawartych w tej antologii, ale także biografii jej twórcy. Bogaty repertuar tabulatury, stanowiący niejako przekrój ówczesnej twórczości muzycznej, wskazuje na przenikanie do muzyki religijnej elementów świeckich, polskich i ogólnoeuropejskich z piętnastego i szesnastego wieku. Nie ma wątpliwości, że unikalny relikt epoki polskiego renesansu powstał w Kraśniku w środowisku konwentu kanoników regularnych laterańskich, niepewne są natomiast ustalenia dotyczące losów posiadacza, twórcy, kolekcjonera czy może autora tabulatury.
Słowa kluczowe:
muzyka, tabulatura, organiści, Jan z Lublina, Kraśnik, KrakówBibliografia
Bielak, Włodzimierz. “Dokument fundacyjny klasztoru Kanoników Regularnych Laterańskich w Kraśniku.” Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 107 (2017): 23–32. CZAS Platforma Czasopism KUL, https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12129/10597.
Brzezińska, Barbara. Repertuar polskich tabulatur organowych z pierwszej połowy XVI wieku. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987.
Chybiński, Adolf. “Mikołaj z Chrzanowa: Przyczynek do historii muzyki krakowskiej w XVI w.” Przegląd Muzyczny 1, no. 20 (1925): 1–6.
Chybiński, Adolf. “Tabulatura organowa Jana z Lublina (1540).” Kwartalnik Muzyczny 1, no. 1 (1911): 9–35; Kwartalnik Muzyczny 1, no. 2 (1911): 122–141; Kwartalnik Muzyczny 2, no. 3 (1912): 217–252; Kwartalnik Muzyczny 3, no. 4 (1913): 297–336.
Chybiński, Adolf, ed. 36 tańców z tabulatury Jana z Lublina na klawesyn lub fortepian. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1948.
“Ciebie, Boże, chwalimy (Te Deum laudamus).” Ordo, https://www.ordo.pallotyni.pl/index.php/naboestwa-i-modlitwy/modlitwy-codzienne/1032-ciebie-boze-chwalimy-te-deum-laudamus
Czajkowski, Józef A. “Opis kościoła parafialnego w Kraśniku i wiadomości historyczne o kanonikach regularnych laterańskich.” Pamiętnik Religijno-Moralny: Czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchownych jako i świeckich osób 8, no. 1 (1844): 34–49.
Demska-Trębaczowa, Mieczysława. “Jan z Lublina i inni.” In Demska-Trębaczowa, Sławni, znani, zapomniani. Szkice o muzykach Lubelszczyzny. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1983.
[Długosz, Jan]. Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego: Księga 12; 1462-1480. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
Dobrzańska-Fabiańska, Zofia, ed. Tabulatura Joannis de Lublin: Repertuar / Repertoire. Vols. 1–2. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2021–2023.
Dziębowska, Elżbieta. ed. Encyklopedia Muzyczna PWM. Vol. 4, s.v. “Jan z Lublina” (by Piotr Poźniak). Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2000.
Gancarczyk, Paweł. Tabulatura organowa Jana z Lublina. culture.pl, https://culture.pl/pl/dzielo/tabulatura-organowa-jana-z-lublina.
Gołos, Jerzy. Polskie organy i muzyka organowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1972.
Grajewski, Czesław. “Kanonik Jan z Lublina i jego tabulatura.” Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 108 (2017): 111-121. CZAS Platforma Czasopism KUL, https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12171/10633.
Gryglewicz, Feliks, Romuald Łukaszyk, and Zygmunt Sułowski, eds. Encyklopedia katolicka, Vol. 2, s.v. “Brückner Aleksander” (by Rościsław Skręt). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1976.
Jachimecki, Zdzisław. Tabulatura organowa z Biblioteki Klasztoru św. Ducha w Krakowie z r. 1548. Kraków: Akademia Umiejętności, 1913. Śląska Biblioteka Cyfrowa, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/139028?language=pl.
[Jan z Lublina]. Tabulatura Ioannis de Lyublin Canonic[orum] Regulari[um] de Crasnyc, 1540. Manuscript in Biblioteka Naukowa PAU i PAN, reference number PL-Kp 1716]
Kondrasiuk, Grzegorz, ed. Tabulatura Jana z Lublina (1540). TEATR NN. PL, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/tabulatura-jana-z-lublina-1540.
Kurtyka, Janusz. Tęczyńscy: Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu. Kraków: Wydawnictwo Secesja 1997.
Maj, Jacek. “Tabulatura Ioannis de Lyublyn.” Scriptores Scholarum 4, no. 10 (1996): 24–31.
Muczkowski, Josephus. Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in universitate studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849. Cracoviae: Typis Universitatis, 1849.
Poźniak, Piotr. “Koniec legendy o polskim madrygale.” Muzyka 41, no. 3 (1996): 59–71.
White, John Reeves. ed. Johannes of Lublin (16th. c.), Tablature of Keyboard Music (1540). Vols. 1–6. NewYork: American Institute of Musicology, 1964–1967.
Wielgus, Stanisław, ed. Encyklopedia katolicka. Vol. 7, s.v. “Jan z Lublina” (by Barbara Brzezińska). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego. staropolska.pl, http://www.staropolska.pl/sredniowiecze/poezja_swiecka/wiersz_o_zabiciu.html.
Wilkowska, Krystyna. “Ze studiów nad klasowym obliczem tańców polskich w epoce Renesansu.” In Studia Muzykologiczne. Vol. 1. Edited by Józef Michał Chomiński. Warszawa and Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1953, s.214 i n..
Wilkowska-Chomińska, Krystyna. Twórczość Mikołaja z Krakowa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1967.
Wilkowska-Chomińska, Krystyna, ed. Tabulatura organowa Jana z Lublina. Kraków: Instytut Sztuki PAN and Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Witkowska-Zaremba, Elżbieta. “Wstęp.” In Tabulatura Joannis de Lublin. Ad faciendum cantum chorale. Fundamentum. Ad faciendam correcturam. Translated by Elżbieta Witkowska-Zaremba and Anna Maria Busse Berger. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Witkowska-Zaremba, Elżbieta, ed. Tabulatura Joannis de Lublin. Ad faciendum cantum choralem. Fundamentum. Ad faciendam correcturam. Translated by Elżbieta Witkowska-Zaremba and Anna Maria Busse Berger. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2015.
Wyszyński, Józef, “Ksiądz Antoni Lubaczewski”. Pamiętnik Religijno-Moralny: Czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchownych jako i świeckich osób 25, no. 12 (1853): 639–47.
Zalewski, Ludwik. “Biblioteka Księży Kanoników Regularnych Laterańskich w Kraśniku.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie 4(1922): 34–46, 74–87.
Zielińska, Ewa. Kultura intelektualna kanoników regularnych z klasztoru w Kraśniku w latach 1469-1563. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
Zielińska, Ewa. “Nekrolog klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Kraśniku.” Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego 2 (2010): 79-125.
Ziemann, Eugeniusz, ed. Encyklopedia katolicka. Vol. 11, s.v. “Łopaciński Hieronim Rafał” (by Ryszard Bender). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2006.
Zwolińska, Elżbieta. “Pytania o muzykę w kościele Mariackim w Krakowie w pierwszej połowie XVI stulecia i o postać Jana z Lublina.” Muzyka 63, no. 3 (2018): 3–42.
Instytut Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin