Inna nowoczesność?
Rocco BUTTIGLIONE
Papieska Akademia Nauk Społecznych , WatykanAbstrakt
Główny nurt nowoczesności został jednostronnie zdeterminowany przez ideę rozumu, która sprawia, że racjonalność pokrywa się z metodą nowoczesnej nauki, a zwłaszcza nowoczesnej fizyki. Nowoczesna nauka rozważa wszechświat złożony z czystych obiektów i określa relacje między nimi z precyzją, dzięki której kontrola człowieka nad światem materialnym znacznie wzrosła. Świat nie składa się jednak wyłącznie z czystych obiektów. Podmiotów nie da się zrozumieć za pomocą tej samej metody, którą z powodzeniem stosujemy do opisu przedmiotów. Jeśli pomijamy subiektywny wymiar rzeczywistości, redukujemy inne istoty ludzkie do czystych obiektów, które można dowolnie wykorzystywać i które nie mają wewnętrznej godności. W końcu sami stajemy się takimi obiektami i wkraczamy w świat całkowitego wyobcowania opisany przez Martina Heideggera w jego rozważaniach na temat technologii. Istnieje jednak inna nowoczesność: początki tej idei odnajdujemy w myśli Blaise’a Pascala, a jej rozwój prowadzi do nauczania św. Jana Pawła II, Benedykta XVI i papieża Franciszka. Nowoczesność tak rozumiana w pełni akceptuje metodę nauk przyrodniczych, ale rozwija również metodę rozumienia świata podmiotów i świata ludzkiego. Rozum ma dwa skrzydła i nie może się wznosić, używając tylko jednego z nich.
Słowa kluczowe:
nowoczesność, metoda, nauki przyrodnicze, nauki humanistyczne, komunia, ekumenizmBibliografia
de Alarcón Méndez, Pedro. El amor de Jesús vivo en la Virgen de Guadalupe. Bloomington: Palibrio, 2013.
Alighieri, Dante. Boska komedia. Translated by Agnieszka Kuciak. Kraków: Wydawnictwo AA, 2006.
Antiseri, Dario. Karl Popper: Protagonista del secolo XX. Soveria Mannelli: Rub-bettino, 1999.
Bachelard, Gaston. Kształtowanie się umysłu naukowego: Przyczynek do psycho-analizy wiedzy obiektywnej. Translated by Damian Leszczyński. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002.
von Balthasar, Hans Urs. Chwała: Estetyka teologiczna. Vol. 1. Kontemplacja postaci. Translated by Ewa Marszał and Jerzy Zakrzewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.
Battista, Anna Maria. Alle origini del pensiero politico libertino: Montaigne e Char-ron. Milano: Giuffré, 1964.
Benedykt XV. Lettera ai capi dei popoli belligeranti. August 1, 1917. The Holy See. https://www.vatican.va/content/benedict-xv/it/letters/1917/documents/hf_ben-xv_let_19170801_popoli-belligeranti.html.
Benedykt XVI. “Wiara, rozum i uniwersytet: Wspomnienia i refleksje.” L’Osservatore Romano: The Polish Edition 27, no. 11 (2006): 25–29.
Buttiglione, Rocco. Caminos para una teologia del pueblo y de la cultura. Valparaiso: Ediciones Universitarias de Valparaiso, 2021.
Buttiglione, Rocco. “Pueden dos (o tres) ser uno?” In La ontología trinitaria: Memoria y kairós. Edited by Mátyás Szalay and Noemi Sanches. Madrid: Ciudad Nueva, 2024.
Carnap, Rudolf. “Die physikalische Sprache als Universalsprache der Wissenschaft.“Erkenntnis 2 (1931): 432–65.
de las Casas, Bartolomé. Brevísima relación de la destruición de las Indias. Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. https://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/brevsima-relacin-de-la-destruccin-de-las-indias-0/html/847e3bed-827e-4ca7-bb80-fdcde7ac955e_18.html#I_0_.
Cicero, M. Tullius. De natura deorum. Perseus Digital Library. https://www.per-seus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2007.01.0037%3Abo-ok%3D2%3Asection%3D72.
Crosby, John F. “Introductory Study to Dietrich von Hildebrand’s ‘Ethics.’” In Dietrich von Hildebrand, Ethics. Steubenville: Hildebrand Press, 2020.
Del Noce, Augusto. Riforma cattolica e filosofia moderna. Vol. 1. Cartesio. Bologna: Il Mulino, 1965.
Descartes, René. “Medytacje o pierwszej filozofii.” Translated by Maria Ajdukiewicz and Kazimierz Ajdukiewicz. In Descartes, “Medytacje o pierwszej filozofii.” “Zarzuty uczonych mężów i odpowiedzi autora.” “List do Ojca Dinet.” “Rozmowa z Burmanem.” Translated by Maria Ajdukiewicz et al. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2001.
Descartes, René [Kartezjusz]. Geometria. Translated by Piotr Błaszczyk and Kazimierz Mrówka. Kraków: Universitas, 2015.
Eliot, Thomas Stearns. “Chóry z Opoki.” In Eliot, W moim początku jest mój kres. Translated by Adam Pomorski. Warszawa: Świat Książki, 2007.
Fabro, Cornelio. La nozione metafi sica di partecipazione secondo S. Tommaso d’Aqui-no. Segni: Editrice del Verbo Incarnato, 2005.
Foucault, Michel. Nadzorować i karać: Narodziny więzienia. Translated by Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
Franciszek. Adhortacja apostolska Evangelii gaudium o głoszeniu ewangelii we współczesnym świecie. November 24, 2013. The Holy See. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazi-one-ap_20131124_evangelii-gaudium.html#Rzeczywisto%C5%9B%C4%87_jest_wa%C5%BCniejsza_od_idei.
Franciszek. Encyklika Dilexit nos o miłości ludzkiej i Bożej Serca Jezusa Chrystusa. October 24, 2024. The Holy See. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/documents/20241024-enciclica-dilexit-nos.html.
Franciszek. Encyklika Laudato si’ poświęcona trosce o wspólny dom. May 24, 2015. The Holy See. https://www.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/docu-ments/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si.html.
Gilson, Étienne. Byt i istota. Translated by Donata Eska and Jerzy Nowak. Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 2006.
Heidegger, Martin. Technika i zwrot. Translated by Janusz Mizera. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 2002.
von Hildebrand, Dietrich. Christian Ethics. New York: David McKay Company, 1953.
von Hildebrand, Dietrich. Ethics. Steubenville: Hildebrand Press, 2020.
von Hildebrand, Dietrich. “Sittlichkeit und ethische Werterkenntnis: Eine Untersuchung über ethische Strukturprobleme.” Jahrbuch für Philosophie und phänome-nologische Forschung 5 (1922): 462–602.
Husserl, Edmund. Badania logiczne. Vol. 2. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania. Translated by Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
Jan XXII. Encyklika o pokoju między wszystkimi narodami opartym na prawdzie, sprawiedliwości, miłości i wolności Pacem in terris. April 11, 1963. In Dokumenty nauki społecznej Kościoła. Edited by Marian Radwan, Leon Dyczewski, and Adam Stanowski. Rzym and Lublin: Fundacja Jana Pawła II and Redakcja Wydawnictw KUL, 1987.
Jan Paweł II. Encyklika Redemptor hominis. The Holy See. https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_04031979_redemp-tor-hominis.html.
Kant, Immanuel. O wiecznym pokoju: Zarys filozoficzny. Translated by Feliks Przybylak. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1992.
Leon-Portilla, Miguel. Vision de los vencidos. Ciudad de México: Universidad Nacional Autónoma de México, 1959.
Menger, Carl. Untersuchungen über die Methode der Socialwissenschaften und der politischen Oekonomie insbesondere. Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot, 1883.
Nican Mopohua. Ciudad de México: Centro de educación y de estudios guadalupanos de Puebla, 1995.
Peterson, Erik. “Der Monotheismus als Politisches Problem.“ In Peterson, Ausgewähl-te Schriften. Vol. 1. Theologische Traktate. Würzburg: Echter Verlag, 1994.
Platon. Kriton. Translated by Władysław Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2021.
Platon. Państwo. Translated by Władysław Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2020.
Platon. Uczta. Translated by Władysław Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2021.
Popper, Karl. Logika odkrycia naukowego. Translated by Urszula Niklas. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
Ratzinger, Joseph. Bóg Chrystusa: Medytacje trynitarne. Translated by Juliusz Zychowicz. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2022.
Reinach, Adolf. Zur Phänomenologie des Rechts: Die apriorischen Grundlagen des bürgerlichen Rechts. München: Kösel, 1953.
Rousseau, Jean-Jacques. “Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi.” In Rousseau, Trzy rozprawy z filozofi i społecznej. Translated by Henryk Elzenberg. Warszawa: PWN, 1956.
Seifert, Josef. Essere e persona: Verso una fondazione fenomenologica di una metafisica classica e personalistica. Milano: Vita e Pensiero 1989.
Styczeń, Tadeusz. Dzieła zebrane. Vol. 1. Metaetyka: Nowa rzecz czy nowe słowo?. Edited by Andrzej Szostek. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL and Instytut Jana Pawła II KUL, 2011.
Szalay, Mátyás, and Noemi Sanches. La ontología trinitaria: Memoria y kairós. Madrid: Ciudad Nueva, 2024.
Weber, Max. “Nauka jako zawód i powołanie.” Translated by Paweł Dybel. In Weber, Polityka jako zawód i powołanie. Translated by Andrzej Kopacki and Paweł Dybel. Kraków and Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak and Fundacja im. Stefana Batorego, 1998.
Wierzbicki, Alfred M. Filozofia a totalitaryzm: Augusta Del Nocego interpretacja kryzysu moderny. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2005.
Wierzbicki, Alfred M. Osoba i moralność: Personalizm w etyce Karola Wojtyły i Tadeusza Stycznia. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.
Wilde, Oscar. Ballada o więzieniu w Reading. Translated by Adam Włodek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.
Wojtyła, Karol. “Osoba i czyn.” In Wojtyła, “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1994.
Wojtyła, Karol. U podstaw odnowy: Studium o realizacji Vaticanum II. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1972.
Papieska Akademia Nauk Społecznych
