Wielość podłożem jedności. Wokół Jana Pawła II wizji Europy
Abstrakt
Jana Pawła II myślenie o idei Europy stanowi ważny wymiar dziedzictwa jego pontyfikatu. Uważał on, że granice Europy pokrywają się z granicami chrystianizacji, i jednocześnie podkreślał, że granice te mają swą dialektykę, związaną z różnorodnością elementów kulturowych stanowiących podłoże europejskiej jedności. Europejskość wiąże się z respektem dla godności osoby jako fundamentu praw człowieka oraz z kultywowaniem solidarności międzyludzkiej. Personalistyczna filozofia Karola Wojtyły rzuca światło również na rozumienie kluczowych wartości europejskich w nauczaniu Papieża z Polski. W pierwszej części artykułu autor próbuje osadzić znaczenie papieskiego nauczania na temat kluczowych wartości europejskich w kontekście dwudziestu lat, które upłynęły od śmierci Jana Pawła II. Odczytuje te dwie dekady jako czas wyzwań dla kultury praw człowieka i praktyki solidarności. Jest to zarys analizy politologicznej w paradygmacie antropologii politycznej, uwzględniającej kryzys uchodźczy, pandemię oraz wojnę w Ukrainie. Druga część eseju skupia się na prezentacji źródeł, czyli kulturowej genealogii wartości europejskich, o której stanowiły Biblia, filozofia grecka, prawo rzymskie i oświecenie. Jan Paweł II popierał procesy zjednoczeniowe na kontynencie europejskim, podkreślając, że alternatywą zjednoczenia są podziały i konflikty. Uważał, że jedność nie może dotyczyć wyłącznie płaszczyzny politycznej i ekonomicznej, ponieważ Europa powstawała jako wspólnota ducha. Krytycznie oceniał próbę historycznej amnezji w laickiej interpretacji genealogii wartości europejskich, wymazującej z pamięci wkład chrześcijaństwa.
Słowa kluczowe:
Europa, wartości, godność osoby, solidarność, antropologia polityki, genealogie wartości europejskichBibliografia
BIBLIOGRAFIA / BIBLIOGRAPHY
Adornato, Ferdinando. “Karol Wojtyła: jedyny (ostatni?) filozof moralista naszego czasu.” Translated by Alfred Wierzbicki. Ethos: Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL 15, nos. 3–4 (59–60) (2002): 40–53.
Böhr, Christoph, and Christian Schmitz, eds. Europa i jej antropologia polityczna: Człowiek jako droga historii – o filozofii Karola Wojtyły. Warszawa: Konrad Adenauer Stiftung, 2016.
Burgos, Juan Manuel. An Introduction to Personalism. Translated by R.T. Allen. Washington, D.C.: The Catholic University of America Press, 2018.
Buttiglione, Rocco. Myśl Karola Wojtyły. Translated by Jarosław Merecki. Lublin: Instytut Jana Pawła II KUL, 2010.
Franciszek and Dominique Wolton. Otwieranie drzwi: Rozmowy o Kościele i świecie. Translated by Marek Chojnacki. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2017.
Fukuyama, Francis. Koniec historii. Translated by Tomasz Bieroń and Marek Wichrowski. Poznań: Zysk i S-ka, 1997.
Gawroński, Jaś. Kolacja z papieżem i inne historie. Translated by Monika Woźniak. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2017.
Havel, Václav. “Siła bezsilnych” i inne eseje. Translated by Andrzej Jagodziński. Warszawa: Agora, 2011.
Jan Paweł II. Adhortacja apostolska Ecclesia in Europa. In Adhortacje apostolskie Ojca Świętego Jana Pawła II. Vol. 2. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2006.
Jan Paweł II. “Chrześcijaństwo a Europa.” Angelus. Vatican, July 20, 2003. L’Osservatore Romano: The Polish Edition 24, no. 10 (257) (2003): 54.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus Annus. L’Osservatore Romano: The Polish Edition 12, no. 4 (131) (1991): 4–30.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor Hominis. In Jan Paweł II. Nauczanie papieskie. Vol. 2 (1979). Part 1. Edited by Eugeniusz Weron and Antoni Jaroch. Poznań: Pallottinum, 1990.
Jan Paweł II. “Historia zbawienia rozpoczyna się od każdego człowieka.” Homily during the Holy Mass at Le Bourget Airport. June 1, 1980. In Jan Paweł II. Nauczanie papieskie. Vol. 3 (1980). Part 1. Edited by Eugeniusz Weron and Antoni Jaroch. Poznań and Warszawa: Pallottinum, 1985.
Jan Paweł II. “Jakie są perspektywy tego pokolenia?” Lublin, June 9, 1987. L’Osservatore Romano: The Polish Edition 8, no. 5 (90) (1987): 11–12.
Jan Paweł II. Pamięć i tożsamość: Rozmowy na przełomie tysiącleci. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2005.
Jan Paweł II. “Powołanie ludzkie i chrześcijańskie narodów kontynentu europejskiego.” Santiago de Compostela, November 9, 1982. In Jan Paweł II. Nauczanie papieskie. Vol. 5 (1982). Part 2. Edited by Eugeniusz Weron and Antoni Jaroch. Poznań: Pallottinum, 1996.
Jan Paweł II. “Trzeba powrócić do Chrystusa.” Angelus. Vatican, July 13, 2003. L’Osservatore Romano: The Polish Edition 24, no. 10(257) (2003): 53–54.
Jan Paweł II. “Tylko z Chrystusem można zbudować nowy dom dla Europy.” Homily on the 1000th year anniversary of the death of St. Adalbert. Gniezno, June 3, 1997. L’Osservatore Romano: The Polish Edition 18, no. 7 (194) (1997): 27–29.
Kant, Immanuel. Uzasadnienie metafizyki moralności. Translated by Mścisław Wartenberg. Warszawa: PWN, 1984.
de Lubac, Henri. Dramat humanizmu ateistycznego. Translated by Arkadiusz Ziernicki. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004.
Reale, Giovanni. Karol Wojtyła: Pielgrzym Absolutu. Translated by Małgorzata Gajda. Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II, 2008.
Stempin, Arkadiusz. Angela Merkel: Cesarzowa Europy. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2021.
Weigel, George. Kres i początek: Papież Jan Paweł II – zwycięstwo wolności, ostatnie lata, dziedzictwo. Translated by Michał Romanek. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012.
Wierzbicki, Alfred M. Osoba i moralność: Personalizm w etyce Karola Wojtyły i Tadeusza Stycznia. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.
Wojtyła, Karol. “La frontiera per l’Europa: dove?” Vita e pensiero 61, nos. 4–6 (1978): 160–68.
Wojtyła, Karol. “Gdzie znajduje się granica Europy?” Translated by Jarosław Merecki. Ethos: Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL 7, no. 4 (28) (1994): 27–34.
Wojtyła, Karol. “Rodzicielstwo a ‘communio personarum.’” Ateneum Kapłańskie 67, no. 1 (84) (1975): 17–31.
Wojtyła, Karol. “Rodzina jako ‘communio personarum’. Próba interpretacji teologicznej.” Ateneum Kapłańskie 66, no. 3 (83) (1974): 347–61.
Wojtyła, Karol. Metafisica della persona: Tutte le opere filosofiche e saggi integrativi. Milano: Bompiani, 2003.
Wojtyła, Karol. “Osoba i czyn.” In Wojtyła, “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, 2000.
Wojtyła, Karol. “Problem konstytuowania się kultury poprzez ludzką praxis.” Roczniki Filozoficzne 27, no. 1 (1979): 9–20.
