O cielesnym współodczuwaniu (tłum. D. Chabarajska)

Ralph R. ACAMPORA

Hofstra University, 1000 Hempstead Turnpike, Hempstead, New York, 11549, USA , Stany Zjednoczone

Dorota CHABRAJSKA

Instytut Jana Pawła II, Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin , Polska

Abstrakt

Autor rozważa kwestię możliwości racjonalnego opisu, wyjaśnienia oraz interpretacji moralności wykraczającej poza ramy gatunku ludzkiego, nie podejmując jednak – z założenia – próby jej uzasadnienia. Proponuje rezygnację z pytania o to, co mogłoby uzasadnić włączenie – na równych prawach z człowiekiem – innych bytów ożywionych do sfery moralności (co nadaje tym bytom rangę moralną). W zamian proponuje podejście egzystencjalne i fenomenologiczne, którego filozoficznym punktem wyjścia jest doświadczenie istnienia na sposób żyjącego ciała, uwikłanego w bogactwo relacji ekologicznych i społecznych łączących je z innymi żyjącymi ciałami, w tym z bytami ludzkimi. Autor twierdzi, że skutkiem dokonanego w ten sposób „zwrotu ontologicznego” o charakterze również poznawczym jest przeniesienie ciężaru dowodu ze stanowiska etycznego „rozciągnięcia” czy „ekspansji” granic obszaru bytów objętych moralną troską na stanowisko etycznego izolacjonizm czy też ekskluzywizmu (zawężenia sfery zobowiązań moralnych do bytów ludzkich). W proponowanej perspektywie znika bowiem problem „trakcji”, czyli sposobu uzasadnienia potrzeby objęcia zwierząt troską moralną. Celem autora staje się zatem opis, wyjaśnienie, a także interpretacja konstytucji międzygatunkowych implikacji pierwotnego doświadczenia „somatycznej towarzyskości” (ang. somatic sociability). Wychodząc od faktu, że ludzie są ciałami ożywionymi, ciałami, które są przedmiotem doświadczenia i są poznawane na drodze interakcji z innymi ożywionymi ciałami, autor bada ontologię ożywionych sposobów istnienia w ciele, która obejmuje byty ludzkie i w taki sam sposób co najmniej niektóre byty ożywione niebędące ludźmi. Dobre ramy dla prowadzenia tych dociekań odnajdujemy, zdaniem autora, w pewnych orientacjach historycznych i metodologicznych, w szczególności w niektórych prądach intelektualnych charakterystycznych dla późnej nowoczesności, przede wszystkim w klasycznych nurtach filozofii kontynentalnej, jak fenomenologia, egzystencjalizm i hermeneutyka.

 

Niniejszy tekst obejmuje dwa fragmenty. Część pierwsza pochodzi z książki Ralpha R. Acampory Corporal Compassion: Animal Ethics and Philosophy of Body (University of Pittsburgh Press, Pittsburgh 2006, s. 1-5, © 2006 by University of Pittsburgh Press). Część druga obejmuje esej tego autora zatytułowany Toward a Properly Post-Humanist Ethos of Somatic Sympathy, który ukazał się w pracy zbiorowej Strangers to Nature: Animal Lives and Human Ethics (red. G.R. Smulewicz-Zucker, Lexington Books, Lanham–Boulder–New York–Toronto–Plymouth, UK, 2012, s. 235-247, © 2012 by Lexington Books). Tytuł pochodzi od redakcji.

Słowa kluczowe:

ciało, byt, wartość, symphysis, cielesne współodczuwanie, ethos międzygatunkowy, moralność przekraczająca ramy gatunku ludzkiego, etyka postępowania wobec zwierząt