Jan Trepczyk i idea odrodzenia Kaszubszczyzny

Adela KUIK-KALINOWSKA

Abstrakt

Jan Trepczyk, obok Aleksandra Labudy i Jana Rompskiego, był czołowym przedstawicielem kaszubskiej grupy literackiej nazywanej zrzeszyńcami, której główną ideą było odrodzenie Kaszubszczyzny. Celem prezentowanego artkułu jest ukazanie działalności, a przede wszystkim twórczości literackiej i muzycznej Jana Trepczyka, który przejąwszy of Floriana Ceynowy, Aleksandra Majkowskiego i Jana Karnowskiego ideę regionalizmu kaszubskiego, realizował wizję kaszubszczyzny zarówno swoich poprzedników, jak i własną. Przedmiot analizy i interpretacji stanowią założenia ideowe twórczości poetyckiej Méstra Jana, obejmującej różnorodne zakresy tematyczne: historię, tradycję, kulturę i naturę Kaszub oraz język kaszubski. Poeta kładł silny nacisk na wartość i znaczenie języka kaszubskiego, w jego trwaniu widział bowiem gwarancję rozwoju kultury, duchowości i tradycji Kaszub. Spuścizna Trepczyka obejmuje między innymi liryki, różnorodne tak pod względem formy, poetyki, jak i gatunku. Jest to poezja z jednej strony wykorzystująca elementy tradycji muzycznej Kaszub, z drugiej zaś składniki folklorystyczne głęboko zakorzenione w kulturze obrzędowej ludności kaszubskiej. W swoich utworach Trepczyk buduje mit małej ojczyzny – Kaszub, którą scala z wielką ojczyzną – Polską. Sięga także do historii Pomorza i Kaszub, ukazując silny związek kultury kaszubskiej z dawną Słowiańszczyzną. Dla zobrazowania idei ocalania dziedzictwa kaszubszczyzny poeta stosuje zarówno proste i autentyczne środki językowe, jak i formy patetyczne i wzniosłe, dodające sił i pobudzające do czynu.