Between Expectation and Resignation: An Attitude to War, as Reflected in Diaries Written Immediately after Its Outbreak (Warsaw 1939–Paris 1940)
Maciej NOWAK
John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-4885-741X
Abstract
The article is devoted to responses to the outbreak of war recorded in diaries kept by writers. The first group of authors includes those (Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Karol Irzykowski, Jarosław Iwaszkiewicz) who recorded their reactions to the attack on Poland by the German army on September 1, 1939. The second group (Alexander Werth, Andrzej Bobkowski, Maria Kuncewiczowa) consists of authors who at the moment of the German attack on Belgium and France on 10 May 1940 stayed in Paris. All of the discussed diaries were written in large cities and capitals of countries (Warsaw, Paris), which affected the content of the records and the stylistic shape the authors gave them. Confinement in a large urban agglomeration also had an impact on the cognitive situation reflected in the texts in question. The diarists’ attitudes towards the change in their existential situation were interpreted mainly from the axiological perspective. Indeed, the war turned out to be a moment exceptionally conducive to revealing the world of values to which the authors of the discussed diaries testified.
Keywords:
war diaries, war-time literature, war and axiology, Karol Irzykowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Alexander Werth, Andrzej BobkowskiReferences
Boal, David. Journaux intimies sous l’occupation. Paris: Armand Colin, 1993.
Bobkowski, Andrzej. [Dziennik wojenny]. Andrzej Bobkowski Papers. PIASA, catalogue number 45/8–12.
Bobkowski, Andrzej. Listy do Tymona Terleckiego. Edited by Nina Taylor-Terlecka. Warszawa: Biblioteka “Więzi,” 2006.
Bobkowski, Andrzej. Szkice piórkiem: Francja 1940–1944. Vols. 1–2. Paryż: Instytut Literacki, 1957.
Bobkowski, Andrzej. Szkice piórkiem: Francja 1940–1944. Vol. 1. Edited by Piotr Śniedziewski, Instytut Literatury, Kraków 2023.
Camus, Albert. Notatniki 1935–1959. Translated by Joanna Guze. Warszawa: Wydawnictwo Krąg, 1994.
Dąbrowska, Maria. Dzienniki 1914–1965. Vol. 4. Warszawa: PAN. Wydział I Nauk Społecznych; Komitet Nauk o Literaturze, 2009.
Fitas, Adam. “Dwa arcydzieła diarystyczne czasów wojny.” In Czytanie Bobkowskiego: Studia o twórczości. Edited by Maciej Nowak. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
Fitas, Adam. Zamiast eposu: Rzecz o “Dziennikach” Zofii Nałkowskiej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.
Głowiński, Michał. “‘Tak jest dziwnie, tak jest inaczej.’” In Głowiński, Narracje literackie i nieliterackie. Kraków: Uniwersitas, 1997.
Hägglund, Martin. Dying for Time: Proust, Woolf, Nabokov. Cambridge and London: Harvard University Press, 2012.
Irzykowski, Karol. Dziennik. Vol. 2: 1916–1944. Edited by Andrzej Lam. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
Irzykowski, Karol. “Dziesiąta Muza” oraz pomniejsze pisma filmowe. Edited by Zofia Górzyna. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
Iwaszkiewicz, Jarosław. Dzienniki 1911-1955. Edited by Agnieszka Papieska and Robert Papieski. Warszawa: Czytelnik, 2007.
Johnson, Alex. A Brief History of Diaries: From Pepys to Blogs. London: Hesperus Press, 2011.
Jouhandeu, Marcel. Journal sous l’occupation. Paris: Éditions Gallimard, 1980.
Kuncewiczowa, Maria. Klucze. Londyn: Nakładem Nowej Polski, 1943.
Leociak, Jacek. Tekst wobec Zagłady: O relacjach z getta warszawskiego. Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1997.
Lejeune, Philippe. “Drogi zeszycie…,” “drogi ekranie…”: O dziennikach osobistych. Translated by Agnieszka Karpowicz, Magda Rodak, and Paweł Rodak. Edited by Paweł Rodak. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
Libich, Maciej, and Piotr Sadzik. Zapisywanie wojny: Dzienniki z lat 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.
Nałkowska, Zofia. Dziennik. Vol. 5. 1939-1944. Edited by Hanna Kirchner. Warszawa: Czytelnik, 1996.
Nowak, Maciej. “Prywatna książka? O materialnej postaci dziennika wojennego Andrzeja Bobkowskiego.” Sztuka Edycji, no. 1 (2024): 31–48.
Paszek, Jerzy. “Wojna oczyma diarystów (Dąbrowska, Nałkowska, Iwaszkiewicz).” In Opowiedzieć historię: Prace dedykowane Profesorowi Stefanowi Zabierowskiemu. Edited by Beata Gontarz and Małgorzata Krakowiak. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.
Riding, Alan. A zabawa trwała w najlepsze: Życie kulturalne w okupowanym Paryżu. Translated by Piotr Tarczyński. Warszawa: Świat Książki, 2012.
Rodak, Paweł. Między zapisem a literaturą: Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński) Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
Rodak, Paweł. “Wojna i zapis (o dziennikach wojennych).” Teksty Drugie, no. 6 (2005): 33–45.
Simonet-Tenant, Françoise. Le journal intime: Genre littéraire et écriture ordinaire. Paris: Téraèdre, 2004.
Soloveytchik, George. “‘The Last Days of Paris: A Journalist’s Diary’ and ‘What Happened to France.’” International Affairs Review Supplement 19, nos. 3–4 (1940): 196–7.
[Werth, Alexander.] The Last Days of Paris: A Journalist’s Diary by Alexander Werth. London: Hamish Hamilton, 1940.
