Karol Wojtyła’s Theory of Participation: Research and Application Potential from the Perspective of Sociology
Wioletta SZYMCZAK
Department of Sociology of Culture, Religion and Social Participation, Faculty of Social Science, John Paul II Catholic University of Lublin, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-8749-8862
Abstract
The paper presents and justifies Karol Wojtyła’s anthropological theory of participation understood from the sociological perspective as a thesis for research with practical potential. Based on the personalistic approach and in the context of a number of epistemological and methodological premises concerning the analysis of the person from the perspective of her actions, as well as the phenomenological approach to her experience, Wojtyła proposes and fills with specific content the categories of participation and community, explaining their anthropological anchoring and mutual dependencies. He explicates the issue of the ontological rootedness of the subjectivity of persons and the implications of this rootedness to the individual as well as the community. Wojtyła describes his understanding of community and its proper constitution in reference to the concept of participation based on a recognition of the common good. He points both to manifestations of actual participation and community and to their mere appearances or outright negation.
As such, Wojtyła’s theory of participation has proven to be an inspiring concept and point of reference for interdisciplinary reflection, designing sociological research on the discussed issues. Incorporated into the body of theories that constitute the background of sociological qualitative research on voluntary social engagement in very diverse fields, it has become an integral element of the analysis that led to the formulation of a model of social participation as the person’s experience. The first two parts of the article focus precisely on this issue. The third part in turn describes exemplary variants of applying the model and theory treated as a Weberian ideal type (with references to instances of these applications discussed in earlier studies). Interdisciplinary reflection has shown that theory understood as a model can also serve as an analytical, diagnostic and explanatory point of reference, a tool for explaining processes occurring wherever people, together with others, create communities of existence and action.
Keywords:
Karol Wojtyła, participation theory, research and application potential of the theory, model of participation as the person's experience, participation theory as a modelReferences
BIBLIOGRAFIA / BIBLIOGRAPHY
Barber, Benjamin. “Silna demokracja.” Translated by Anna Krzynówek. In Współczesna filozofia polityki: Wybór tekstów źródłowych. Edited by Dorota Pietrzyk-Reeves. Kraków: Wydawnictwo Dante, 2003.
Bartkowski, Jerzy. “Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym.” In Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny. Edited by Mikołaj Herbst. Warszawa: Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego, 2007.
Bhattacherjee, Anol. Social Science Research: Principles, Methods, and Practices. np: Global Text Project, 2012.
Blumer, Herbert. Interakcjonizm symboliczny: Perspektywa i metoda. Translated by Grażyna Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2007.
Boguszewski, Rafał. Poczucie wpływu obywateli na sprawy publiczne: Komunikat z Badań CBOS, no. 33 (2018). Warszawa: Fundacja Centrum Badań Opinii Społecznej, 2018.
Böhr, Christoph. “Mogę być zrozumiany tylko od wewnątrz”: Zarys myśli Karola Wojtyły o człowieku. Translated by Paweł Zarychta. In Europa i jej antropologia polityczna: Człowiek jako droga historii – o filozofii Karola Wojtyły. Edited by Christoph Böhr and Christian Schmitz. Translated by Paweł Zarychta, Hanna Dmochowska, and Piotr Womela. Warszawa: Konrad Adenauer Stiftung, 2016.
Bryman, Alan. Social Research Methods. Oxford and New York: Oxford University Press, 2012.
Buttiglione, Rocco. Myśl Karola Wojtyły. Translated by Jarosław Merecki. Lublin: Instytut Jana Pawła II KUL, 2010.
Chudy, Wojciech. “Na odsiecz prawdzie o osobie ludzkiej.” In Rocco Buttiglione, Myśl Karola Wojtyły. Translated by Jarosław Merecki. Lublin: Instytut Jana Pawła II KUL, 2010.
Chudy, Wojciech. “Osoba ludzka w społeczeństwie.” In Katolicka nauka społeczna: Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego. Edited by Stanisław Fel and Józef Kupny. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2007.
Creswell, John W. Projektowanie badań naukowych: Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Translated by Joanna Gilewicz. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2013.
Cybulska, Agnieszka. Poczucie wpływu obywateli na sprawy publiczne: Komunikat z Badań CBOS, no 149 (2023). Warszawa: Fundacja Centrum Badań Opinii Społecznej, 2023.
Dahl, Robert. Demokracja i jej krytycy. Translated by Stefan Amsterdamski, Kraków and Warszawa: Instytut Wydawniczy Znak, 1995.
Digital Commons at The University of South Florida. https://digitalcommons.usf.edu/oa_textbooks/3/.
Encyklopedia socjologii. Edited by Henryk Domański, Witold Morawski, Janusz Mucha, Maria Ofierska, Jerzy Szacki, and Marek Ziółkowski. Vol. 3, s.v. „partycypacja” (by Aleksander Surdej). Warszawa: Oficyna Naukowa, 2000.
Flick, Uwe, Projektowanie badania jakościowego. Translated by Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
Galarowicz, Jan. Człowiek jest osobą: Podstawy antropologii filozoficznej Karola Wojtyły. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT, 1994.
Gałkowski, Jerzy W. “Człowiek i kultura w ujęciu Papieża Jana Pawła II.” In Kultura w kręgu wartości. Edited by Leon Dyczewski. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL and UMCS, Lublin 2001.
Gałkowski, Jerzy W. “Osoba i wspólnota: Szkic o antropologii kard. Karola Wojtyły.” Roczniki Nauk Społecznych 8 (1980): 49–74.
Giedymin, Jerzy. Problemy. Założenia. Rozstrzygnięcia: Studia nad logicznymi podstawami nauk społecznych. Poznań: PWN, 1965.
Hołub, Grzegorz. “W stronę rekapitulacji myślenia o osobie ludzkiej: Z Karolem Wojtyłą ku przyszłości.” Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL 38, no. 1 (149) (2025): 76–90.
Jabłoński, Arkadiusz, and Wioletta Szymczak. “Aktywność obywatelska w kontekście modelu partycypacji społecznej: Socjologiczna aplikacja personalistycznych idei Karola Wojtyły.” Przegląd Sejmowy, no. 1 (162) (2021): 9–30.
Krasnodębski, Zdzisław. Rozumienie ludzkiego zachowania: Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych. Warszawa: Polski Instytut Wydawniczy, 1986.
Lipset, Seymour Martin. “Obywatele i ich partie.” Translated by Dariusz Filar. In Konstytucjonalizm. Demokracja. Wolność: Wybór tekstów. Edited by Paweł Śpiewak. Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej 1996.
Lofland, John, David A. Snow, Leon Anderson, and Lyn H. Lofland. Analiza układów społecznych: Przewodnik metodologiczny po badaniach jakościowych. Translated by Anna Kordasiewicz, Sylwia Urbańska, and Monika Żychlińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2009.
Miles, Matthew B., and A. Michael Huberman. Analiza danych jakościowych. Translated by Stanisław Zabielski. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana, 2000.
Nagórny, Janusz. Posłannictwo chrześcijan w świecie. Vol. 1 Świat i wspólnota. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1997.
Nagórny, Janusz. “Solidarność i sprzeciw: U podstaw uczestnictwa w życiu społecznym”. Roczniki Teologiczne 38–39, no. 3 (1991–1992): 7–23.
Nowak, Stefan. Metodologia nauk społecznych. Warszawa: PWN, 1985.
Offe, Claus, and Susanne Fuchs. “Schwund des Sozialkapitals? Der Fall Deutschland.” In Gesellschaft und Gemeinsinn: Sozialkapital im internationalen Vergleich. Edited by Robert D. Putnam. Gütersloh: Verlag Bertelsmann Stiftung, 2001.
Ossowska, Maria. Normy moralne: Próba systematyzacji. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Ossowski, Stanisław. Dzieła. Vol. 3. Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa: PWN, 1967.
Pankowski, Krzysztof. Spadek poczucia podmiotowości obywatelskiej: Komunikat z Badań CBOS, no. 39 (2022). Warszawa: Fundacja Centrum Badań Opinii Społecznej, 2022.
Pokrywka, Marian. Osoba. Uczestnictwo. Wspólnota: Refleksje nad nauczaniem społecznym Jana Pawła II. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 2000.
Putnam, Robert D. Samotna gra w kręgle: Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Translated by Przemysław Sadura and Sebastian Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008.
Reichertz, Jo. “Abduktion, Deduktion und Induktion in der qualitativen Forschung.” In Qualitative Forschung: Ein Handbuch. Edited by Uwe Flick, Ernst von Kardorff, and Ines Steinke. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag, 2009.
Riesman, David. Samotny tłum. Translated by Jan Strzelecki. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 1996.
Rubin, Herbert J., and Irene S. Rubin. “Jak zmierzać do celu, nie wiążąc sobie rąk: Projektowanie wywiadów jakościowych.” Translated by Marcin Ciechomski. In Ewaluacja w edukacji. Edited by Leszek Korporowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1997.
Sartori, Giovanni. Teoria demokracji. Translated by Piotr Amsterdamski and Daniel Grinberg. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Schütz, Alfred. “Fenomenologia i nauki społeczne.” Translated by Dorota Lachowska. In Fenomenologia i socjologia: Zbiór tekstów. Edited by Zdzisław Krasnodębski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1989.
Słownik socjologii jakościowej, s.v. “Metodologia teorii ugruntowanej – strategia analiz i badań jakościowych (Methodology of grounded theory – strategy of qualitative analysis and research)” (by Krzysztof Tomasz Konecki). Edited by Krzysztof Tomasz Konecki and Piotr Chomczyński. Warszawa: Wydawnictwo Difin, 2012.
Styczeń, Tadeusz. Solidarność wyzwala. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.
Szacki, Jerzy. “Wstęp: Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego.” In Ani książę, ani kupiec – obywatel: Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej; Wybór tekstów. Edited by Jerzy Szacki. Translated by Barbara Szacka et al. Kraków and Warszawa: Wydawnictwo Znak and Fundacja im. Stefana Batorego, 1997.
Szlachcicowa, Irena. “Wzory działań społecznych w perspektywie metodologii teorii ugruntowanej.” In Jak badać społeczeństwo obywatelskie: Doświadczenia praktyków. Edited by Marek Nowak and Michał Nowosielski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009.
Szostek, Andrzej. Wokół godności, prawdy i miłości. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995.
Szymczak, Wioletta. “Participatio jako zasada wspólnotowego życia i funkcjonowania Kościoła.” In Uczestniczę we wspólnocie Kościoła: Program duszpasterski Kościoła katolickiego w Polsce na rok 2023/2024; Zeszyt teologiczno-pastoralny. Edited by Waldemar Musioł et al. Opole: Komisja Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski, 2023.
Szymczak, Wioletta. Partycypacja osób zaangażowanych społecznie: Struktura, funkcje, modele. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
Szymczak, Wioletta. Partycypacja społeczna – jej istota i znaczenie. In Filozofia społeczna. Part 3. Realia społeczno-gospodarcze. Edited by Stanisław Janeczek and Anna Starościc. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2022.
Szymczyk, Jan. “Specyfika nowych ruchów społecznych.” In Wartości – interesy – struktury społeczne: Uwarunkowania ludzkiej kreatywności i partycypacji w życiu publicznym. Edited by Jan Szymczyk. Lublin: Wydawnictwo Norbertinum, 2010.
de Tocqueville, Alexis. O demokracji w Ameryce. Vol 2. Translated by Barbara Janicka and Marcin Król. Warszawa and Kraków: Fundacja im. Stefana Batorego and Wydawnictwo Znak, 1996.
Weber, Max. Etyka protestancka i duch kapitalizmu. Translated by Jan Miziński. Lublin: Test, 1994.
Wojtyła, Karol. “Osoba i czyn.” In Wojtyła, „Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1994.
Wojtyła, Karol. “Osoba: podmiot i wspólnota.” In Wojtyła, “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1994.
Wojtyła, Karol. “Problem konstytuowania się kultury przez ludzką praxis.” Roczniki Filozoficzne 27, no. 1 (1979): 9–20.
Wojtyła, Karol. “Uczestnictwo czy alienacja?” In Wojtyła, “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1994.
Wójcicki, Ryszard. “Model.” In Filozofia a nauka: Zarys encyklopedyczny. Edited by Zdzisław Cackowski, Jerzy Kmita, Klemens Szaniawski, and Paweł J. Smoczyński. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, and Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1987.
Zemło, Mariusz. Socjologia wiedzy w tradycji interakcyjno-fenomenologicznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2003.
Zgółka, Tadeusz. “Struktura.” In Filozofia a nauka: Zarys encyklopedyczny. Edited by Zdzisław Cackowski, Jerzy Kmita, Klemens Szaniawski, and Paweł J. Smoczyński. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, and Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1987.
Ziółkowski, Marek. Znaczenie, interakcja, rozumienie: Studium z symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji socjologii humanistycznej. Warszawa: PWN, 1981.
Department of Sociology of Culture, Religion and Social Participation, Faculty of Social Science, John Paul II Catholic University of Lublin, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Poland https://orcid.org/0000-0002-8749-8862
