O trudzie oczekiwania
Barbara CHYROWICZ
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0919-3844
Abstrakt
Myślenie o jutrze i oczekiwanie na określone momenty w przyszłości wiąże się z przekonaniem, że „coś nas czeka”. Stwierdzenie: „czekamy na coś, co na nas czeka”, brzmi paradoksalnie, ponieważ czekać może tylko ktoś, kto ma doświadczenie upływu czasu. To my czekamy, w przypisywaniu oczekiwanym przez nas zdarzeniom „oczekującej wzajemności” zdaje się natomiast kryć przeświadczenie o ich nieuchronności. Oczekujemy pojawienia się nie tylko określonych stanów rzeczy – mamy też określone oczekiwania względem innych i względem samych siebie. Oczekiwanie jest w sposób konieczny związane z doświadczeniem przemijania, podobnie jak doświadczenie przemijania z doświadczeniem czasu. Dlatego prowadzone w artykule analizy poprzedzone zostały krótkimi refleksjami na temat fenomenu przemijania. Oczekiwanie nakierowane jest zawsze na jakiś cel i to właśnie on sprawia, że oczekiwanie staje się łatwe lub trudne, wlecze się niemiłosiernie lub mija nader szybko. Analizowany w artykule aspekt oczekiwania dotyczy sposobu, w jaki rozumne i wolne istoty radzą sobie z przemijaniem, czyli trudu oczekiwania, a refleksja nad nim w naturalny sposób prowadzi nas do znaczenia, jakie ma w oczekiwaniu cnota cierpliwości. Potrzeba jej tym, którzy muszą czekać, a że oczekiwanie jest wpisane w naszą egzystencję, to cierpliwość to cnota, bez której jeszcze trudniej jest żyć, niż ją osiągnąć. Prowadzone w artykule analizy wiodą zatem od refleksji na temat przemijania, poprzez namysł nad wpisanym w nie oczekiwaniem, do wskazania miejsca, jakie zajmuje w nim cnota cierpliwości.
Słowa kluczowe:
oczekiwanie, przemijanie, cierpliwość, niecierpliwość, czasBibliografia
Adams, Robert, M. A Theory of Virtue: Excellence in Being for the Good. Oxford: Oxford University Press, 2006.
Arystoteles. “Fizyka.” Translated by Kazimierz Leśniak. In Arystoteles, Dzieła wszystkie. Vol. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. Augustyn. Wyznania. Translated by Zygmunt Kubiak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1994.
Baumeister, Roy F. Zwierzę kulturowe. Translated by Dorota Stefańska-Szewczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
Callan, Eamonn. “Patience and Courage.” Philosophy 68, no 266 (1993): 523–39.
Grzegorz Wielki. “Homilia 35.” In Grzegorz Wielki, Homilie na Ewangelie. Translated by Władysław Szołdrski. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1969.
Heidegger, Martin. The Fundamental Concepts of Metaphysics. Translated by William McNeill and Nicholas Walker. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 1995.
Hume, David. Traktat o naturze ludzkiej. Translated by Czesław Znamierowski. Vol. 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1952.
Ingarden, Roman. “Człowiek i czas.” In Ingarden, Książeczka o człowieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
Kierkegaard, Søren. “To Gain One’s Soul in Patience.” In Kierkegaard, Eighteen Upbuilding Discourses. tłum. Howard V. Hong and Edna H. Hong. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1990.
Kupfer, Joseph H. “When Waiting is Weightless: The Virtue of Patience.” The Journal of Value Inquiry 41, nos. 2-4 (2007): 265–80.
Michalski, Krzysztof. Logika i czas. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988.
de Montaigne, Michel. Próby. Translated by Tadeusz Boy-Żeleński. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2004.
Pianalto, Matthew. On Patience: Reclaiming a Foundational Virtue. Lanham, Boulder, New York and London: Lexington Books, 2016.
Schweizer, Harold. On Waiting. New York: Routledge, 2008.
Slote, Michael. From Morality to Virtue. New York and Oxford: Oxford University Press, 1992.
Steinbeck, John. “Cudowny czwartek.” Translated by Adam Kaska. In Steinbeck, Ulica nadbrzeżna. Cudowny czwartek. Translated by Adam Kaska and Krzysztof Obłucki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2012.
Szymborska, Wisława. “Nieczytanie.” In Szymborska, Wiersze wszystkie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2023.
Thomae Aquinatis Summa theologica: Secunda secundae partis. Romae: Ex Typographia Forzani et S., 1894.
Tomasz z Akwinu. Traktat o cnotach: Summa teologii I-II, 49-67. Translated by Włodzimierz Galewicz. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2006.
Vigani, Denise. “Is Patience a Virtue?” Journal of Value Inquiry 51(2017) no. 2: 327–40.
Weil, Simone. Świadomość nadprzyrodzona. Translated by Aleksandra Olędzka-Frybesowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1986.
Williams, Bernard. “Acts and Omissions, Doing and Not Doing.” In Williams, Making Sense of Humanity and Other Philosophical Papers 1982-1993. Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
Załuski, Wojciech. Etyczne aspekty doświadczenia czasu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-0919-3844
