Religia i Bóg w świecie transhumanizmu

Paweł BORTKIEWICZ TChr

Abstrakt

Pojęcie postępu technicznego jest truizmem, ale sam jego fakt budzi ambiwalentne oceny. Możliwości technologiczne stały się bowiem współcześnie realną możliwością tworzenia wizji nowego człowieka, który bywa określany jako projekt transhumanistyczny bądź jako „H+”, „h+” czy też „>H”. Transhumanizm w swojej warstwie antropologicznej zakłada, że człowiek w swym obecnym kształcie jest zaledwie stadium przejściowym ku czemuś więcej. Efektem finalnym wydaje się w tej perspektywie nie tylko zmiana struktury cielesnej człowieka, ale przeniesienie umysłu z formy biologicznej do komputera. W ten sposób – zdaniem transhumanistów –zyskuje się „poszerzone człowieczeństwo”, radykalnie lepsze od jego „nieposzerzonej formy”.

Radykalizm tego projektu wyraża się między innymi w sferze pojęciowej, która dotyczy już nie „nowego człowieka” (jak w wielu wcześniejszych nurtach prometejskich antropologii), ale „postczłowieka”, której to wizji nie sposób pogodzić z klasycznym obrazem człowieka jako imago Dei.

Nowość antropologii oznacza w konsekwencji radykalną nowość teologii i samej wiary. Nowa wiara domaga się widzenia pojmowanego jako zdolność zdejmowania tego, co stanowi zasłonę, ograniczenie transcendencji w teowirtualnym środowisku. Ta umiejętność widzenia zakłada krytycyzm oceny kształtu rozwoju technologii i transcendencji, weryfikację jej autentyczności. Problemem pozostaje jednak kryterium owej autentyczności. Sceptycyzm wobec obiektywnej prawdy sprawia, że wizja Boga w perspektywie transhumanizmu zyskuje cechy mesjanizmu, apokaliptycznej cyberteologii, ale i panteizmu. Człowiek w takiej przestrzeni postreligii staje się samozbawcą, co faktycznie oznacza odrzucenie obiektywnej historii zbawienia, która realnie pozostaje największą szansą rozwoju człowieka.