Między medycyną a humanistyką. Filozoficzne zmagania z pojęciem zaburzenia psychicznego

Konrad BANICKI

Abstrakt

Filozofia psychiatrii rozumiana być może jako dyscyplina skoncentrowana na teoretycznych i pojęciowych zagadnieniach kluczowych dla współczesnej psychiatrii. Jedną z takich kwestii jest problem demarkacji a więc pytanie o to, czym choroba psychiczna (zaburzenie psychiczne) różni się od funkcjonowania mieszczącego się w ramach psychicznej normalności (zdrowia). Krótka prezentacja najczęściej przywoływanych kryteriów, które umożliwić mają przeprowadzenie takiego rozróżnienia, stanowi dobry punkt wyjścia do omówienia dominującego dzisiaj rozumienia psychiatrii jako dyscypliny naturalistycznej (medycznej), a także właściwej mu koncepcji choroby psychicznej (w wersjach zaproponowanych przez Boorse’a i Wakefielda). Następnie omówione zostają nurty krytyczne wobec psychiatrycznego naturalizmu, które bronią humanistycznego rozumienia tej dyscypliny oraz, co omówione zostało na przykładzie antypsychiatrycznego stanowiska Szasza, wskazują na normatywny aspekt wielu kategorii psychiatrycznych. Aczkolwiek część takiej krytyki ma już charakter historyczny, to wiele jej wątków kontynuowanych jest współcześnie, chociażby w kontekście ujęcia zaburzenia psychicznego przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (kolejne wersje podręcznika diagnostycznego DSM). Dyskusje te z pewnością będą kontynuowane i – jak się wydaje, szczególnie wartościowych rezultatów oczekiwać można po dociekaniach skoncentrowanych na konkretnych zaburzeniach (nie zaś, jak często bywało, zaburzeniu psychicznym „w ogóle”).