„Święty” w kulturze chińskiej

Dariusz KLEJNOWSKI-RÓZYCKI

Abstrakt

Cywilizacja chińska rozwijała się w dużym oddaleniu od cywilizacji europejskiej. Stworzyła odmienną wizję świata i człowieka, odmienną kosmologię i antropologię. Jednocześnie inaczej określiła ideał człowieczeństwa. Na kształtowanie się tego ideału miały wpływ rodzime religie i filozofie Chin: taoizm i konfucjanizm oraz przybyły z Indii buddyzm. W taoizmie i konfucjanizmie ideał człowieczeństwa oznaczany jest znakiem 聖 (shèng), który może być tłumaczony zarazem jako „święty” i jako „mądry”. Znak ten ukazuje kogoś, kto nasłuchuje uchem niebios, a jego usta przekazują informację – kogoś, kto staje się pośrednikiem między niebem a ziemią i kimś, kto błogosławi. Święty-mędrzec w taoizmie staje się centrum relacji kosmicznych, żyjącym w harmonii z naturą. Konfucjanizm postrzega ideał człowieczeństwa w dobrych relacjach społecznych podtrzymywanych przez ćwiczenie ceremonii, a na określenie tego ideału używa kilku określeń: 聖 (shèng), 君子 (jūnzǐ), 大人 (dàrén), 文人 (wénrén). Buddyzm proponuje wyzwolenie się człowieka z cierpienia poprzez przekroczenie iluzorycznego „ja” i posługuje się innymi określeniami wyznaczającymi ideał człowieczeństwa: 菩薩 (púsà) oraz 佛 (fó). W chińskim kontekście buddyzm stworzył rodzime szkoły, a do najważniejszych należy zaliczyć 禪 (chán) i 淨土宗 (jìngtǔ zōng). Chrześcijaństwo przyjęło na określenie świętych taoistyczny i konfucjański znak 聖 (shèng), a pozostałe określenia pozostają w fazie badań podejmowanych przez teologów.