Solidarity Governments in Poland (1989-1993)
Krystyna Leszczyńska-Wichmanowska
Maria Curie-Sklodowska University , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-1459-9280
Abstract
After the parliamentary elections in 1989, a process of replacing the political elite in Poland was initiated. The old government elite (nomenclature) was replaced by a new government elite - members of the opposition in 1980-1981 and after 1981 (Podoski 1992: 155). In 198901992, six prime ministers received the mission of forming a government: Czesław Kiszczak, Tadeusz Mazowiecki, Jan K. Bielecki, Jan olszewski, Waldemar Pawlak, and Hanna Suchocka. Prime Ministers Cz. Kiszczak and W. Pawlak (outside of "Solidarity") failed to form a Council of Ministers. The nomination of a candidate for prime ministers opens the way for agreeing the government's programme of action and its composition (Skrzydło 1996: 122-123). The process of creating the Council of Ministers is undoubtedly a forecast of the effectiveness of governance. President Lech Wałęsa, Prime Ministers T. Mazowiecki and J. Olszewski, leaders of political parties, had an unqestionable impact on the composition and construction of solidarity governments. A wide range of determinants was decisive for entry into the first four governments after the political breakthrough of 1989. Solidarity governments consisted almost exclusively of men (97%). This state of affairs is also due to social factors, including, above all, existing stereotypes about both women and politics. The subject literature indicates, i.a., the stereotype, deeply rooted in the society, that the role of a leader is to be played by a man (Żukiewicz 2011: 168). More than half of the members of soliarity cabinets (52%) had academic degrees and titles. The reason for including a large number of academics in the trend of political action was primarily the deficit of expert-practitioners.
Keywords:
Solidarity, Council of Ministers, Solidarity governments in Poland, coalition governments, forming processes of Solidarity governments, professionalism of the government elite, age and gender of the government eliteReferences
(ard). (30.10.1991), Prezydent premierem?, „Gazeta Wyborcza”, 254: 1.
Basta, A. (2008), Rząd na główne danie, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek).
Brzezicki, A. (18.04.2007), Premier: Mazowiecki niemalowany. Z prof. Andrzejem Paczkowskim, historykiem, rozmawia Andrzej Brzezicki, „Tygodnik Powszechny” 16: 3.
Chmaj, M. (1996), Sejm „kontraktowy” w transformacji systemu politycznego Rzeczypospolitej Polskiej, (Lublin: Wydawnictwo UMCS).
Chorabik, M., M. Formela (2012), Premier niemalowany – archiwalna rozmowa z Tadeuszem Mazowieckim,
https://wybrzeze24.pl/aktualnosci/premier-niemalowany-archiwalna-rozmowa-z-tadeuszem-mazowieckim (30.04.2012).
Dudek, A. (2002), Pierwsze lata III Rzeczypospolitej 1989–2001, (Kraków: Wydawnictwo Arcana).
Dudek, A. (2023), Historia polityczna Polski 1989–2023, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar).
Friszke, A. (2024), Rok 1989. Polska droga do wolności, (Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe).
Janowski, K.B. (2004), Źródła i przebieg zmiany politycznej w Polsce (1980–1989). Studium historyczno-politologiczne, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek).
Jaros, M. (12.2015), Życie to nie teatr. Rozmowa Magdy Jaros z Izabellą Cywińską, [w:] Cykl ROZMOWA 25-lecia, „Twój Styl” 12: 77.
K.G. (24.09.1989), Wydarzenia, „Wprost” 39:2.
KID, RAF, PAP, (13.06.2003), Doktorat dla pierwszego premiera. Tadeusz Mazowiecki wraca na Uniwersytet, „Gazeta Wyborcza” 137: 7.
Kaja, J. (2007), Polityka gospodarcza. Wstęp do teorii, (Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoła Główna Handlowa w Warszawie).
Kondrat, R. (5–6.08.1989), Przed utworzeniem R.M. Wielka czy mała koalicja?, „Rzeczpospolita” 182: 1–2.
Kozłowski, T. (2019), Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, (Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu).
Kuczyński, W. (2010), Solidarność u władzy. Dziennik 1989–1993, (Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności).
Leski K., P. Ławiński (2.01.1991), Bielecki na premiera, „Gazeta Wyborcza” 1: 1.
Leszczyńska-Wichmanowska, K. (2022), Przywództwo premierowskie w Polsce. Casus Hanny Suchockiej, Ewy Kopacz i Beaty Szydło, „Politeja” 5: 261–280.
Łabędź, K. 1992, Zmiana systemu w Polsce a elity polityczne, [w:] K. Pałecki (red.), Elity polityczne w Polsce, (Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek): 143–150.
Łuczak, A. (1992), 33 dni premiera Pawlaka, (Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”).
Malinowski, R. (1992), Wielka koalicja. Kulisy, (Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”).
Materska-Sosnowska A., T. Słomka (2009), Wprowadzenie, [w:] A. Materska-Sosnowska, T. Słomka (red.), Czas próby polski przełom polityczny roku 1989, seria: „Studia Politologiczne” 15, (Warszawa, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Dom Wydawniczy Elipsa): 9–10.
Michnik, A. (3.07.1989: 1), Wasz prezydent, nasz premier, „Gazeta Wyborcza” 40: 1.
Michnik, A. (19-20.10.1991), Potrzebujemy porozumienia ludzi rozsądnych. Z premierem Janem Krzysztofem Bieleckim rozmawia Adam MICHNIK, „Gazeta Wyborcza” 245: 11.
Misztal, B. (2005), Jakich elit potrzebuje Polska?, [w:] J. Szomburg (red.), Jakie elity są potrzebne Polsce?, (Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową): 93–116.
Mojak, R. (1998), Transformacja ustroju politycznego w latach 1989–1997, [w:] W. Skrzydło (red.), Polskie prawo konstytucyjne, (Lublin: Wydawnictwo Morpol): 71–95.
Mołdawa, T. (1991), Ludzie władzy 1944–1991, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN).
Obwieszczenie (191/41/288) Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 1991 r. o wynikach wyborów do Sejmu RP przeprowadzonych w dniu 7 października 1991 r., M.P. z 1991 r. Nr 41, poz. 288.
Paradowska, J. (27.09.2008), Wygraliśmy resztką sił. Rozmowa Janiny Paradowskiej z Lechem Wałęsą, [w:] Cykl ROZMOWY na XX-LECIE, „Polityka” 39: 21.
Paradowska, J. (15.08.2009), Panie proszą panów, „Polityka” 33: 11.
Paradowska, J., K. Baczyński (1993), Teczki liberałów, (Poznań: Obserwator).
Patyra, S. (2006) Rząd Jana Olszewskiego (23 XII 1991 – 5 VI 1992), [w:] M. Chmaj (red.), Rządy koalicyjne w III RP, (Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie): 93–116.
Podoski, K. (1992), Elity polityczne w procesie decyzyjnym, [w:] K. Pałecki (red.), Elity polityczne w Polsce, (Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek): 151–159.
Rok 1989 – Bronisław Geremek opowiada, Jacek Żakowski pyta (1990), (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Plejada”, „Dom Słowa Polskiego”).
Rydlewski, G. (2004), O skutecznym działaniu w polityce, (Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa).
Sachs, J. (2006), Koniec z nędzą. Zadanie dla naszego pokolenia, tłum. z ang. Z. Wiankowska-Ładyka, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN).
Sadecki, J. (2009). Trzynastu. Premierzy wolnej Polski, (Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas).
Sandecki, M. (4.07.2008), Będę ciął siekierą. Odcinek 5, „Gazeta Wyborcza” 155: 20.
Skrzydło, W. (1996), Struktura władz państwowych na gruncie Małej Konstytucji z roku 1992 (legislatywa a egzekutywa w świetle doświadczeń polskiej transformacji, [w:] W. Skrzydło (red.), Ustrój polityczny i gospodarczy współczesnej Polski, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej): 90–136.
Sprawozdanie stenograficzne z 4. posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (2.08.1989), (Warszawa: Kancelaria Sejmu PRL): 204.
Sprawozdanie stenograficzne z 6. posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (24.08.1989), (Warszawa: Kancelaria Sejmu PRL): 81–82.
Sprawozdanie stenograficzne z 7. posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (12.09.1989), (Warszawa: Kancelaria Sejmu PRL): 13.
Sprawozdanie stenograficzne z 48. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (4–5.01.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 10–11, 169.
Sprawozdanie stenograficzne z 49. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (12.01.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 153–164.
Sprawozdanie stenograficzne z 1. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (25.11 i 5–6 12.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 40–41, 79, 129–130, 189, 191,193.
Sprawozdanie stenograficzne z 2. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (17–18.12.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 37–50.
Sprawozdanie stenograficzne z 3. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (21.12.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 10.
Sprawozdanie stenograficzne z 4. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (23.12.1991), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 28.
Sprawozdanie stenograficzne z 17. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (5.06.1992), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 82–83, 88.
Sprawozdanie stenograficzne z 20. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (10–11.07.1992), (Warszawa: Kancelaria Sejmu RP): 4, 20.
Styczyński, W. (2000), Informator o organizacji i obsadzie osobowej kierowniczych stanowisk państwowych w urzędach naczelnych organów administracji państwowej w okresie od dnia 21 lipca 1944 r. do dnia 11 września 1989 r., (Warszawa: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów).
Subotić, M. (11–12.09. 1989), Odłączone telefony. Rozmowa Małgorzaty Subotić z Tadeuszem Mazowieckim, „Rzeczpospolita” 213: 16–17.
Tchatcher, M. (2012), Moje lata na Downing Street, tłum. z ang. A. Kościukiewicz, K. Michalska, J. Pacuła, (Warszawa: Dream Music Sp. z o.o.).
Wałęsa, L. (2007), Moja III RP. Straciłem cierpliwość, (Warszawa: Świat Książki).
Wałęsa, L. (2008), Droga do prawdy. Autobiografia, (Warszawa: Świat Książki).
Wolicki, K. (2000), Los jajogłowego, „Krytyka” 1994, nr 43, [w:] Spór o Polskę 1989–99. Wybór tekstów prasowych. Wstęp, wybór i układ Paweł Śpiewak, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN): 568–569.
Żakowski, J. (15.06.1989:3), Nikt w historii jeszcze tego nie przerabiał. Z Jackiem Kuroniem rozmawia Jacek Żakowski, „Gazeta Wyborcza” 27: 3.
Żakowski, J. (7.06.2008), Z grubsza normalny kraj. Rozmowa Jacka Żakowskiego z Tadeuszem Mazowieckim, [w:] Cykl ROZMOWY na XX-LECIE, „Polityka” 23: 20.
Żukiewicz, P. (2011). Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, (Warszawa: Wydawnictwo Difin).
Maria Curie-Sklodowska University https://orcid.org/0000-0003-1459-9280
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
