Regulacje dotyczące nasciturusa i aborcji w nowożytnym prawie świeckim
Łukasz Chodorowski
Abstrakt
Celem prowadzonych analiz jest prześledzenie świeckich regulacji prawa aborcyjnego od XVI do XIX w. Największą inspiracją świeckiego prawa nowożytnego w kwestii nasciturusa i aborcji była wypracowana przez naukę chrześcijańską tomistyczno-arystotelesowska wizja embriogenezy, która zakładała, że człowieczeństwo było procesem, a nie stanem. Warto podkreślić, że niniejsze rozumienie mechanizmów ludzkiej reprodukcji było wyraźnie kwestionowane na gruncie nauk przyrodniczych w XVI i XVII w. Pomimo tego faktu do schyłku XVIII w. autorytatywną inspiracją dla świeckiego prawa aborcyjnego była nauka chrześcijańska. Prowadzona analiza wykazała, że pod koniec XVIII stulecia postulaty myślicieli oświecenia zwracające uwagę na okoliczności i motywy przerwania ciąży, wprowadzające stopniową humanizację kar, coraz wyraźniej wyznaczały kierunek dla tworzenia ustawodawstwa w tej materii. Należy podkreślić, że XIX-wieczne ustawodawstwo aborcyjne zostało ujednolicone w ramach systemu kontynentalnego. Prawodawcy zrezygnowali z rozróżnienia na płody animowane i nieanimowane, aborcja prawie zawsze była kwalifikowana jako przestępstwo przeciwko życiu.
Słowa kluczowe:
embrion, aborcja, prawo, animacja, dusza, nowożytnośćBibliografia
Beccaria C., O przestępstwach i karach, tłum. E.S. Rappaport, Warszawa 1959.
Dziadzio A., Powszechna historia prawa, Warszawa 2008.
Dziadzio A., Malec D., Historia prawa. Prawo karne w świetle źródeł, Kraków 1997.
Hankins T.L., Science and the Enlightenment, Cambridge 1985.
Jones D.A., The Soul of the Embryo. An Enquiry into the Status of the Human Embryo in the Christian Tradition, London–New York 2004.
Machinek M., Spór o status ludzkiego embrionu, Olsztyn 2007.
Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, wyd. 4, Warszawa 2011.
Nawrot O., Nienarodzony na ławie oskarżonych, Toruń 2007.
Needham J., A history of embryology, Cambridge 1934.
Sójka-Zielińska K., Historia prawa, wyd. 4, Warszawa 1993.
Sójka-Zielińska K., Drogi i bezdroża prawa, Wrocław−Warszawa−Kraków 2000.
Ślipko T., Starowieyski M., Muszala A., Aborcja. Spojrzenie filozoficzne, teologiczne, historyczne i prawne, Kraków 2010.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 2001.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, tłum. F.W. Bednarski, Londyn 1970.
Zielińska E., Oceny prawnokarne przerywania ciąży. Studium porównawcze, Warszawa 1986.
Zielińska E., Przerywanie ciąży. Warunki legalności w Polsce i na świecie, Warszawa 1990.
The aim of the conducted analysis is to trace the secular the abortion legislation from the XVI to XIX century. The greatest inspiration for modern secular legislation concerning nasciturus and abortion was the prospect of embryogenesis by Aristotle and Aquinas elaborated by Christian scholarship, that assumed that humanity was a process, not a state. What is worth mentioning, the given understanding of the mechanisms of human reproduction was notably questioned on the basis of natural science in the XVI and XVII century. Despite this fact, until the end of the XVIII century, the authoritative inspiration for the secular legislation was the Christian teaching. The undertaken analysis proves that at the end of the XVIII century the postulates placed by the thinkers of the Age of Enlightenment drawing attention to the circumstances and motives of aborting pregnancy have introduced gradual humanization of penalization. More and more clearly, they set the direction of legislation of the matter. Moreover, the XIX century abortive legislation was unified within the frames of the continental system. Legislators abandoned the idea of distinguishing an animated and non-animated fetus, and abortion was almost always treated as a crime against life.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
