Instytucja obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w jednostkach samorządu terytorialnego stopnia regionalnego
Joanna Maria Podgórska-Rykała
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5723-0363
Abstrakt
Będąca przedmiotem rozważań podjętych w artykule obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jest uprawnieniem grupy mieszkańców do zainicjowania procesu tworzenia prawa miejscowego przez organy stanowiące gminy, powiatu lub województwa. Jest ona jednym z instrumentów partycypacyjnych, umożliwiających udział obywateli w sprawowaniu władzy, choć nie wywiera bezpośrednio skutków wiążących dla organów stanowiących prawo i nie obliguje ich do uchwalenia proponowanych przez mieszkańców rozstrzygnięć. Ratio legis inicjatywy stanowi włączenie mieszkańców (zbiorowo) do katalogu podmiotów posiadających uprawnienie do wszczęcia procedury legislacyjnej na szczeblu lokalnym (gminnym, powiatowym) lub regionalnym (wojewódzkim), a więc ich formalna legitymizacja w tym procesie. W artykule przybliżono instytucjonalne, prawne oraz proceduralne uwarunkowania funkcjonowania tego mechanizmu, ze szczególnym uwzględnieniem praktyki wykorzystania obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w jednostkach samorządu terytorialnego szczebla wojewódzkiego. Zaprezentowano przeglądową analizę podjętych dotychczas inicjatyw w województwach: podkarpackim, świętokrzyskim, śląskim i małopolskim, charakteryzując ich przebieg i efekty legislacyjne.
Słowa kluczowe:
samorząd terytorialny, obywatelska inicjatywa uchwałodawcza, partycypacjaBibliografia
Augustyniak M., Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców jako forma partycypacji społecznej w jednostkach samorządu terytorialnego – wnioski de lege lata i postulaty de lege ferenda, w: Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014.
Dolnicki B., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako nowa forma partycypacji obywateli w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym, w: Partycypacja obywateli i podmiotów obywatelskich w podejmowaniu rozstrzygnięć publicznych na poziomie lokalnym, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2012.
Gajewski S., Ustawy samorządowe. Nowe instytucje. Analiza z przykładami i wzorami dokumentów, Warszawa 2018.
Jakubowski T., Podkarpackie: pierwszy obywatelski projekt uchwały odrzucony, https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/podkarpackie-pierwszy-obywatelski-projekt-uchwaly-odrzucony,126541.html [dostęp: 19.12.2019 r.].
Klimek M., Pojęcie i istota samorządu terytorialnego w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, w: Samorząd gminny w III Rzeczypospolitej. Doświadczenia i perspektywy, red. M. Klimek, J. Czerw, B. Więckiewicz, Lublin 2013.
Kulesza M., Zasada subsydiarności jako klucz do reform ustroju administracyjnego państw Europy Środkowej i Wschodniej (na przykładzie Polski), w: Subsydiarność, red. D. Milczarek, Warszawa 1998.
Komitet Inicjatywy Uchwałodawczej dotyczącej „Rewitalizacji linii kolejowej nr 97 na odcinku Żywiec-Sucha Beskidzka”, http://www.kolejbeskidzka.pl/komitet-inicjatywy-uchwalodawczej [dostęp: 9.11.2020 r.].
Makowski G., Lokalna inicjatywa ludowa. Pomysł na aktywizację obywateli?, w: Prawo a partycypacja publiczna. Bilans Monitoringu 2010, red. G. Makowski, P. Sobiesiak, Warszawa 2011.
Makowski G., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza – prawo i praktyka, w: Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce, red. A. Olech, Warszawa 2012.
Millon-Delsol Ch., Zasada pomocniczości, Kraków 1995.
Mroczkowski P., Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców w samorządzie gminnym, w: Samorządy jako formy demokracji uczestniczącej, red. M. Chrzanowski, J. Sobczak, Lublin 2016.
Niżnik-Dobosz I., Partycypacja jako pojęcie i instytucja demokratycznego państwa prawnego i prawa administracyjnego, w: Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, red. B. Dolnicki, Warszawa 2014.
Podgórska-Rykała J., Administrowanie, zarządzanie, współrządzenie w administracji publicznej. Różne koncepcje i ich konsekwencje dla obywateli, w: Zarządzanie jednostkami samorządu terytorialnego w warunkach gospodarki rynkowej, red. M. Gurdek, Sosnowiec 2017.
Political Disaffection in Contemporary Democracies. Social Capital, Institutions, and Politics, red. M. Torcal, J.R. Montero, London–New York 2006.
Popławska E., Zasada subsydiarności w traktatach z Maastricht i Amsterdamu, Warszawa 2000.
Protokół XIII/19 sesji Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego w dniu 24 września 2019 r. http://bip.sejmik.kielce.pl/827-protokoly-z-posiedzen-sejmiku-wojewodztwa-swietokrzyskiego-vi-kadencji-lata-2018–2023/6803-protokoly-z-posiedzen-sejmiku-wojewodztwa-swietokrzyskiego-vi-kadencji-lata-2018–2023.html [dostęp: 19.12.2019 r.].
Samorząd terytorialny wobec procesów centralistycznych: decentralizacja a recentralizacja, red. J. Podgórska-Rykała, B. Pawlica, P. Ostachowski, Kraków 2020.
Samorząd terytorialny. Studium politologiczne, red. J. Marszałek-Kawa, Toruń 2007.
Schimanek T., Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej, Warszawa 2015.
Spławski M., Partykularyzm lokalny. O polskim samorządzie terytorialnym z perspektywy lokalnych grup interesu, w: Demokracja spektaklu, red. P. Żuk, Warszawa 2004.
Sroka J., Deliberacja i rządzenie wielopasmowe. Teoria i praktyka, Wrocław 2009.
Szpor A., Państwo a subsydiarność jako zasada prawna w UE i w Polsce, Samorząd Terytorialny 2001, nr 1–2.
Śniecikowski W., Czy pomocniczość jest receptą na powstanie społeczeństwa obywatelskiego?, Samorząd Terytorialny 1999, nr 1–2.
Uziębło P., Glosa do wyroku WSA z dnia 28 października 2008 r., II SA/Ol 737/08, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2011, nr 2.
Zgud Z., Zasada subsydiarności w prawie europejskim, Kraków 1999.
Ziółkowski D., Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza jako instrument partycypacji społecznej, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM 2018, nr 8.
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-5723-0363
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
