Refleksje literackie w wybranym piśmiennictwie polskich prawników. Przegląd badań Leona Pinińskiego, Stefana Breyera i Mieczysława Szerera z lat 1924–1976
Katarzyna Małgorzata Jaworska-Biskup
Uniwersytet Szczeciński , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-6696-3078
Abstrakt
Artykuł stanowi przegląd wybranych prac trzech polskich prawników: Leona Pinińskiego (1857–1938), Stefana Breyera (1891–1986) i Mieczysława Szerera (1884–1981), poświęconych zagadnieniu prawa i literatury. Na potrzeby analizy wybrano publikacje, w których wymienieni autorzy odnoszą się do prawa w dziełach literackich takich twórców, jak Adam Mickiewicz, Aleksander Fredro, Bolesław Prus, William Shakespeare, Charles Dickens, Wiktor Hugo, Edward Bulwer-Lytton. Tematyka refleksji literackich w piśmiennictwie prawniczym nie była do tej pory przedmiotem obszernego opracowania. Przeprowadzone studium jest przyczynkiem do bibliografii polskich autorów prowadzących badania w nurcie prawa i literatury.
Słowa kluczowe:
prawo i literatura, literatura polska, literatura angielska, literatura francuska, polscy prawnicyBibliografia
Andruszkiewicz A., Interpretacja prawnicza a interpretacja literacka – kilka uwag, Krytyka Prawa 2014, t. 6, nr 1. (Crossref)
Andruszkiewicz A., O związkach teorii prawa i teorii literatury (refleksje w kontekście tendencji ponowoczesnych), w: Teoria prawa między nowoczesnością a ponowoczesnością, red. A. Samonek, Kraków 2012.
Baker J.H., An Introduction to English Legal History, London 1979.
Breyer S., Igraszki prawne „Zemsty”, Prawo i Życie 1956, nr 4.
Breyer S., Spór Horeszków z Soplicami. Studium z dziedziny problematyki prawnej „Pana Tadeusza”, Warszawa 1955.
Brune C.M., Shakespeare’s Use of Legal Terms, London 1914.
Bulwer-Lytton E., Paul Clifford, Philadelphia 1888.
Cohn S.K., The Black Death and the Burning of Jews, Past and Present 2007, nr 196. (Crossref)
Collins P., Dickens and Crime, Bloomington–London 1968.
Cztery wieki fraszki polskiej, red. J. Tuwim, Warszawa 1957.
Davis C.K., The Law in Shakespeare, St. Paul, Minnesota 1884.
Dąbkowski P., Uwagi prawne w „Panu Tadeuszu”, Gazeta Sądowa Warszawska 1899, nr 4–6.
Dębska M., Fredrowskiej Zemsty, mocium panie, aspekty prawne, Palestra. Pismo Adwokatury Polskiej 2012, nr 3–4.
Dickens Ch., Great Expectations, London 1930.
Dickens Ch., Lying Awake, w: Ch. Dickens, Hard Times and Reprinted Pieces, t. 2, New York– Sheldon 1863.
Dickens Ch., Oliver Twist, London 1994.
Dickens Ch., Our Mutual Friend, London 1930.
Dickens Ch., The Personal History of David Copperfield, London 1930.
Dickens Ch., The Pickwick Papers, Hertfordshire 1993.
Dickens K., Dzieje, przygody, doświadczenia i zapiski Dawida Copperfielda juniora rodem z Blunderstone (których nigdy ogłaszać drukiem nie zamierzał), t. 1, tłum. W. Kościałkowska, Warszawa 1954.
Estreicher S., Szekspir w Polsce XVIII wieku, Kraków 1892.
Felsenstein F., Jews and Devils. Anti-Semitic Stereotypes of Late Medieval and Renaissance
England, Literature and Theology 1990, t. 4, nr 1, DOI: 10.1093/litthe/4.1.15. (Crossref)
Fredro A., Zemsta, Łódź 1975.
Friedler E.Z., Shakespeare’s Contribution to the Teaching of Comparative Law – Some Reflections on The Merchant of Venice, Louisiana Law Review 2000, t. 60, nr 4.
Grzybek D., Idea narodowa a ustrój demokratyczny w publicystyce Mieczysława Szerera, Politeja 2018, t. 15, nr 2, DOI: 10.12797/Politeja.15.2018.53.11. (Crossref)
Hamlet to Stand Trial on West End Stage Charged with Murder of Polonius, https://www.theguardian.com/stage/2016/nov/25/hamlet-mock-trial-west-end-london-shakespeare-schools-festival [dostęp: 21.04.2022 r.].
Heard F.F., Shakespeare as a Lawyer, Boston 1883.
Holdsworth W.S., Charles Dickens as a Legal Historian, New Haven 1929.
Hugo W., Nędznicy, red. M. Żurowski, Warszawa 1986.
Hugo W., Ostatni dzień skazańca, tłum. M. Leśniewska, Kraków 1990.
Jhering von R., Walka o prawo, tłum. A. Matakiewicz, Lwów 1875.
Jońca M., Szekspirolog. Przyczynek do biografii Leona Pinińskiego, w: Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, J. Zajadło, K. Zeidler, Gdańsk 2019.
Jordan C., Interpreting Statute in Measure for Measure, w: Shakespeare and the Law, red. B. Cormack, M.C. Nussbaum, R. Strier, Chicago–London 2013.
Kochan A., Kupiec przed polskim sądem. Uwagi i komentarze do „Kupca” Mikołaja Reja, Pamiętnik Literacki 2003, z. 4.
Kochan A., O konceptach prawniczych w literaturze XVI i XVII wieku, w: Koncept w kulturze staropolskiej, red. L. Ślęk, A. Karpiński, W. Pawlak, Lublin 2005.
Kochan A., Tekst literatury staropolskiej w świetle dawnej kultury prawnej. Glosa do komentarzy i wydań utworów staropolskich, Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 2008, nr 48.
Kohler J., Shakespeare vor dem Forum der Jurisprudenz, Würzburg 1883.
Kornstein D.J., Kill All the Lawyers? Shakespeare’s Legal Appeal, Princeton, New Jersey 1994.
Korporowicz Ł.J., Doktorzy prawa w dwóch angielskich komediach epoki renesansu, Studia Prawnicze KUL 2014, nr 1.
Kuisz J., O przyszłości ruchu prawo i literatura – zarys problematyki, w: Prawo i literatura. Szkice drugie, red. J. Kuisz, M. Wąsowicz, Warszawa 2017.
Kuisz J., Propaganda bezprawia. O „popularyzowaniu prawa” w pierwszych latach Polski Ludowej, Warszawa 2020.
Kuryłowicz M., Symbol prawa ludzkiego. Szkice o prawie rzymskim w utworach Louisa Aragona i Mieczysława Jastruna, Lublin 2008.
Lewitan S., Sąd nad sprawiedliwością w literaturze pięknej, Warszawa 1937.
Litwin J., O skrzypcach Ingres’a i o prawnikach, którzy byli nie tylko prawnikami, Prawo i Życie 1958, nr 21–22.
Litwin J., Pułkownik Chabert Balzaka (Próba analizy prawniczej), Prawo i Życie 1960, nr 21.
Lizisowa M.T., Prawem sądzić czyli o języku statutów litewskich w „Panu Tadeuszu”, Kraków 1998.
Michalski J., Osiemnastowieczne realia „Pana Tadeusza”, w: Dzieło literackie jako źródło historyczne, red. Z. Stefanowska, J. Sławiński, Warszawa 1978.
Mickiewicz A., Czaty, w: A. Mickiewicz, Dzieła wszystkie. Dzieła poetyckie, proza artystyczna i pisma krytyczno-literackie, t. 1. Wiersze, cz. 2. 1825–1829, oprac. C. Zgorzelski, red. K. Górski, Wrocław 1972.
Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Wrocław 1966.
Morris V.B., Double Jeopardy. Women Who Kill in Victorian Fiction, Lexington, Kentucky 1990.
Niemeyer Th., The Judgment against Shylock in „The Merchant of Venice”, Michigan Law Review 1915, t. 14, nr 1. (Crossref)
Orzeszkowa E., Stracony (z opowiadań prawnika), w: E. Orzeszkowa, Z różnych sfer. Nowelle i obrazki, Warszawa 1879.
Pastuszko R., Wzorce osobowościowe przedstawicieli nauki i praktyki w kształtowaniu zunifikowanego prawa notarialnego, w: Forma aktu notarialnego. 85 lat praktyki, red. A. Oleszko, Warszawa 2020.
Piniński L., Etyka Dantego w Boskiej Komedii, Lwów 1922.
Piniński L., Muzyka jako czynnik kultury. Odczyt wygłoszony dnia 7 marca we Lwowie na zaproszenie Towarzystwa Muzycznego, Lwów 1913.
Piniński L., Shakespeare. Wrażenia i szkice z twórczości poety, cz. 2. Dramaty z dziejów Anglji. Komedje, Lwów 1924.
Posner R.A., Law and Commerce in „The Merchant of Venice”, w: Shakespeare and the Law, red. B. Cormack, M.C. Nussbaum, R. Strier, Chicago–London 2013.
Posner R.A., Law and Literature, Cambridge 2009. (Crossref)
„Proces” Hamleta – zawodowi sędziowie, prokuratorzy i adwokaci na scenie, https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/proces-hamleta-zawodowi-sedziowie-prokuratorzy-i-adwokaci-na-scenie [dostęp: 21.04.2022 r.].
Prus B., Katarynka, Warszawa 1972.
Prus B., Lalka, t. 1–2, Warszawa 1986.
Prus B., Nawrócony, w: B. Prus, Na wakacjach. Nawrócony. Sen, Poznań 1988.
Puchejda A., Odpowiedzialność i polityka wolności. Rzecz o Mieczysławie Szererze, w: M. Szerer, Śmiertelni bogowie. Rzecz o demokracji i o dyktaturze, Warszawa 2014.
Shakespeare W., Measure for Measure, red. B.A. Mowat, P. Werstine, New York 1997.
Shakespeare W., Measure for Measure, w: W. Shakespeare, The Complete Works, red. S. Wells, G. Taylor, Oxford 2005.
Shakespeare W., The Merchant of Venice, w: W. Shakespeare, The Complete Works, red. S. Wells, G. Taylor, Oxford 2005.
Skilton R.H., Shakespeare and the Supreme Court, The Gargoyle 1991, t. 21, nr 4.
Squires P.C., Charles Dickens as Criminologist, Journal of Criminal Law and Criminology 1938, nr 29. (Crossref)
Stembrowicz J., Jeszcze o studiach prawniczych Juliusza Słowackiego na Uniwersytecie Wileńskim, Kultura i Społeczeństwo 1984, nr 4.
Stembrowicz J., Juliusz Słowacki – prawnik, Prawo i Życie 1959, nr 23.
Szerer M., Dyscyplina słów, w: M. Szerer, Kultura i prawo, Warszawa 1981.
Szerer M., Karanie a humanizm, Warszawa 1964.
Szerer M., Kultura i prawo, Warszawa 1981.
Szerer M., Opowiadania o procesach, Warszawa 1966.
Szerer M., Sądownictwo angielskie, Warszawa 1959.
Szerer M., Społeczeństwo wobec przestępcy, Warszawa 1969.
Szerer M., Zabójstwo pod wpływem silnego wzruszenia, Głos Ławnika 1952, nr 12.
Szerer M., Zbrodnia i kara jako temat literacki, w: M. Szerer, Kultura i prawo, Warszawa 1981.
Sztyk R., Wspomnienia o dr. Stefanie Breyerze, Rejent 1996, nr 6.
Tang K., Doctor’s Commons, Bar News: The Journal of the NSW Bar Association 2018.
Tynecki J., Teki Litwina. O spuściźnie naukowej prof. Józefa Litwina w zbiorach rękopiśmiennych
Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum 1991, nr 2.
Villez B., Law and Literature. A Conjunction Revisited, Law and Humanities 2011, t. 5, nr 1, DOI: 10.5235/175214811796219790. (Crossref)
Wąsowicz M., Słowo wstępne, w: Prawo i literatura. Szkice, red. J. Kuisz, M. Wąsowicz, Warszawa 2015.
Wąsowicz M., The Image of Law in Polish Literature (from the Beginning of the 19th Century up to 1939), Law and Literature 2020, t. 32, nr 1. (Crossref)
Wertheim L.M., Law, Literature and Morality in the Novels of Charles Dickens, William Mitchell Law Review 1994, t. 20, nr 1.
White F.J., Commentaries on the Law in Shakespeare, St. Louis 1913.
Wiaderna-Kuśnierz R., Prawo rzymskie na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym (1918–1939), Toruń 2015.
Zarębina M., Poeta wśród prawników. O „Panu Tadeuszu” inaczej, Kraków 1999.
Zeidler K., Estetyka prawa, Gdańsk–Warszawa 2018.
Zeidler K., Prawo i literatura. Garść uwag spóźnionych, w: Prawo i literatura. Parerga, red. J. Kamień, J. Zajadło, K. Zeidler, Gdańsk 2019.
Zeidler K., Guss A., Aesthetics of Law and Undiscovered Approaches to Law and Literature, Isaidat Law Review 2021, nr 1. (Crossref)
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0001-6696-3078
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
