Przeciwdziałanie alienacji rodzicielskiej w postępowaniu cywilnym – sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem
Paulina Woś
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-8578-382X
Abstrakt
Nowelizacją z dnia 26 maja 2011 r., która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r., wprowadzono do Kodeksu postępowania cywilnego instytucję wykonywania kontaktów z dzieckiem. Ma ona na celu wyegzekwowanie określonych w orzeczeniu lub ugodzie kontaktów z dzieckiem poprzez zagrożenie koniecznością spełnienia świadczenia o charakterze pieniężnym. Postępowanie ma charakter dwuetapowy. W I etapie polega ona na możliwości zagrożenia przez sąd, w II etapie zaś nakazania zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, jako konsekwencji naruszenia postanowień o kontaktach rodziców z dziećmi. Omawiane w niniejszym opracowaniu instrumenty są narzędziem służącym przywróceniu przestrzegania ustaleń dotyczących sfery kontaktów pomiędzy rodzicami a dziećmi.
Opracowania Ministerstwa Sprawiedliwości oraz badania ankietowe i aktowe pokazują, że negatywne emocje i złe doświadczenia związane z relacjami osobistymi rodziców są jedną z głównych przyczyn ograniczających skuteczność postępowań o wykonywanie kontaktów. Głębokie konflikty pomiędzy rodzicami, występująca postawa konfrontacyjna, a także traktowanie postępowania o wykonywanie kontaktów jako oręża walki w innych sprawach, skutecznie udaremniają celowość prowadzonych postępowań, pogłębiając zjawisko alienacji rodzicielskiej.
W artykule poddano analizie problematykę z zakresu postępowań o wykonywanie kontaktów z dzieckiem w kontekście zjawiska alienacji rodzicielskiej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy rozwiązania przyjęte przeszło 11 lat temu, mające stanowić instrumenty umożliwiające osobie uprawnionej egzekwowanie ustalonych w orzeczeniu bądź ugodzie kontaktów z dzieckiem, są wystarczające do przeciwdziałania przemocy, jaką jest alienacja rodzicielska.
Słowa kluczowe:
alienacja rodzicielska, przemoc w rodzinie, kontakty z dzieckiem, suma pieniężnaBibliografia
Alienacja rodzicielska – forma przemocy, która niszczy psychikę dziecka, https://alienacjarodzicielska.pl/alienacja-rodzicielska-forma-przemocy-ktora-niszczy-psychike-dziecka/ [dostęp: 8.02.2022 r.].
Bodio J., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 1. Art. 1–729, red. A. Jakubecki, 2019 [wyd. el. LEX].
Długokęcka P., Wykonywanie orzeczeń sądowych w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, w: Problemy z sądową ochroną praw człowieka, t. 1, red. R. Sztychmiler, J. Krzywkowska, Olsztyn 2012.
Dunajska M.B., Rozważania o wykonywaniu postanowienia o ustaleniu kontaktów z dzieckiem w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2008 r. (III CZP 75/08), Rodzina i Prawo 2011, nr 19.
Dziewulska A., Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem, Młoda Palestra 2016, z. 1.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Aniukiewicz T., Zażalenie w postępowaniu cywilnym. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych, 2020 [wyd. el. Legalis].
Gudowski J., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, red. T. Ereciński, wyd. 5, 2016 [wyd. el. LEX].
Haak H., Ochrona prawna udzielana przez sąd opiekuńczy, Toruń 2002.
Holewińska-Łapińska E., Sędziowska ocena efektywności stosowania przepisów o wykonywaniu kontaktów z dzieckiem (art. 59815–59820 K.p.c.) i ich adekwatności do potrzeb praktyki w świetle wyników badania ankietowego, Prawo w Działaniu 2016, nr 25.
Holewińska-Łapińska E., Domański M., Słyk J., Orzecznictwo w sprawach o wykonywanie kontaktów z dziećmi, Prawo w Działaniu 2016, nr 25.
Hypś S., Ochrona rodziny w polskim prawie karnym, Lublin 2012.
Ignaczewski J., Komentarz do spraw o kontakty z dzieckiem, Warszawa 2011.
Jagieła J., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 3. Komentarz do art. 425–729, red. A. Marciniak, 2020 [wyd. el. Legalis].
Jastrzemska S., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 2. Komentarz do art. 506–1217, red. T. Szanciło, 2019 [wyd. el. Legalis].
Justyński T., Prawo do kontaktów z dzieckiem w prawie polskim i obcym, Warszawa 2011.
Justyński T., W sprawie tzw. opieki naprzemiennej, Rodzina i Prawo 2011, nr 19.
Kalus S., Orzekanie o władzy rodzicielskiej i kontaktach z dzieckiem. Zagadnienia wybrane, w: Prawo prywatne wobec wyzwań współczesności. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Ogiegle, red. M. Fras, P. Ślęzak, Warszawa 2017.
Kędziera K., Stępień M., Piecza naprzemienna w polskim prawie rodzinnym, Palestra 2018, nr 3.
Krakowiak M., Nakazanie zapłaty sumy pieniężnej w nowym postępowaniu o wykonywanie kontaktów z dzieckiem, Transformacje Prawa Prywatnego 2013, nr 3.
Krej N., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, wyd. 29, 2021 [wyd. el. Legalis].
Łazarska A., Efektywne wykonywanie orzeczenia dotyczącego prawa do kontaktów z dzieckiem w świetle standardów strasburskich, Przegląd Prawa Egzekucyjnego 2020, nr 11.
Malczyk M., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 1B. Komentarz do art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, 2020 [wyd. el. Legalis].
Marcewicz O., Postępowanie w sprawach dotyczących wykonania kontaktów z dzieckiem – zagadnienia wybrane, w: Aequitas Sequitur Legem. Księga jubileuszowa z okazji 75. urodzin Profesora Andrzeja Zielińskiego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, G. Jędrejek, Warszawa 2014.
Opracowanie wieloletnie Ministerstwa Sprawiedliwości „Rodzaje orzeczeń w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem”, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/ [dostęp: 8.02.2022 r.].
Paleń P., Ingerencja sądowa w prawo do kontaktu z dzieckiem, Kortowski Przegląd Prawniczy 2016, nr 2.
Pismo Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego z dnia 21 kwietnia 2021 r., https://brpd.gov.pl/wp-content/uploads/2021/04/Wyst%C4%85pienie-RPD-do-Ministra-Sprawiedliwo%C5%9Bci-ws-alienacji-rodzicielskiej.pdf [dostęp: 8.02.2022 r.].
Pruś P., w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2. Art. 478–1217, red. M. Manowska, wyd. 4, Warszawa 2021.
Strus-Wołos M., Strus Z., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 3. Art. 506–729, red. T. Wiśniewski, 2021 [wyd. el. LEX].
Strus Z., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 3. Art. 506–729, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, wyd. 2, Warszawa 2013.
Studzińska J., Charakter prawny postanowienia o wykonywaniu kontaktów z dzieckiem, w: Aequitas Sequitur Legem. Księga jubileuszowa z okazji 75. urodzin Profesora Andrzeja Zielińskiego, red. K. Flaga-Gieruszyńska, G. Jędrejek, Warszawa 2014.
Woś P., w: Leksykon cywilnego postępowania nieprocesowego. Podstawowe pojęcia, red. J. Misztal-Konecka, Warszawa 2021.
Wręczycka R.M., Wykonanie orzeczeń dotyczących kontaktów z dzieckiem de lege lata i de lege ferenda, Przegląd Prawa Egzekucyjnego 2010, nr 8.
Zajączkowska J., Aspekty prawne kontaktów z dzieckiem, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2018, t. 80, z. 1, DOI: 10.14746/rpeis.2018.80.1.21. (Crossref)
Zajączkowska-Burtowy J., Burtowy M., O kryminalizacji tzw. alienacji rodzicielskiej, Prokuratura i Prawo 2020, nr 4.
Zegadło R., Wykonywanie orzeczeń o kontaktach, Rodzina i Prawo 2012, nr 23.
Żyznowski T., w: Kodeks postępowania cywilnego, t. 3. Komentarz do art. 425–729, red. A. Marciniak, 2020 [wyd. el. LEX].
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-8578-382X
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
