Teoretyczny model wykorzystania budżetu partycypacyjnego we wdrażaniu polityki środowiskowej i przeciwdziałaniu zmianom klimatu
Abstrakt
Współczesne państwa mają obowiązek prowadzenia skutecznej polityki klimatycznej poprzez adaptację rozwiązań, które będą miały długofalowy i pozytywny wpływ na środowisko. Dotyczy to również porządku prawnego, który musi reagować na zmieniającą się rzeczywistość. Istotnym problemem badawczym podjętym w niniejszym opracowaniu jest pytanie, czy w polskim ustawodawstwie istnieje regulacja prawna umożliwiająca funkcjonowanie tzw. zielonego budżetu partycypacyjnego. Mając to na uwadze, przedstawiam następujące pytania badawcze: Czy budżet partycypacyjny jako narzędzie partycypacji społecznej może być podstawą skutecznego modelu angażowania mieszkańców w walkę ze zmianami klimatu? Czy polski system prawny przewiduje tworzenie budżetów partycypacyjnych związanych z klimatem? Czy polskie prawodawstwo potrzebuje nowej legislacji w zakresie tzw. zielonego budżetu partycypacyjnego, dzięki któremu powstawać będą wyłącznie projekty proklimatyczne? Udzielenie odpowiedzi na postawione pytania badawcze było możliwe dzięki przeprowadzonej analizie opartej na następującej metodzie badawczej – interpretacji obowiązującego prawa oraz analizie ewolucji prawa w czasie. Pozwoliło to na sformułowanie następujących wniosków: budżet partycypacyjny jest odpowiednią formą partycypacji społecznej, dzięki której mogą powstawać projekty proklimatyczne, zmieniające naszą rzeczywistość. Ponadto obecne regulacje prawne w polskim ustawodawstwie odnoszące się do budżetu partycypacyjnego należy określić jako ogólne, co na podstawie przeprowadzonej analizy uznano za niewystarczające i niedostosowane do obecnych realiów społecznych, których celem jest realizacja propozycji proklimatycznych. Niniejsze studium wieńczy konkluzja, iż polski ustawodawca musi interweniować i umożliwić obywatelom składanie takich projektów w ramach odrębnej procedury klimatycznego budżetu partycypacyjnego.
Słowa kluczowe:
budżet partycypacyjny, zielony budżet partycypacyjny, partycypacja społeczna, polityka środowiskowaBibliografia
Arnstein S.R., A Ladder of Citizen Participation, AIP Journal, July 1969, https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/01944366908977225?needAccess=true [access: 31.08.2022].
Augustyniak M., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym w Polsce i we Francji. Studium administracyjnoprawne na tle porównawczym, Warszawa 2017.
Barankiewicz T., Metodologia dysertacji doktorskiej dla prawników. Teoria i praktyka, in: Metodologia dysertacji doktorskiej dla prawników. Teoria i praktyka, eds. H. Izdebski, A. Łazarska, Warszawa 2012.
Baranowski J., Participatory Budget and the Sars-Cov-2 Pandemic in Poland, Transylvanian Review of Administrative Sciences 2020, Special issue, DOI: 10.24193/tras.SI2020.2. (Crossref)
Baranowski J., Problematyka ochrony interesu prawnego w procedurze budżetu partycypacyjnego, Acta Iuris Stetinensis 2023, vol. 46, no. 5, https://wnus.usz.edu.pl/ais/pl/issue/1353/article/20724/ [access: 20.03.2024]. (Crossref)
Dolewka Z., Budżet partycypacyjny w teorii i w praktyce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2015, no. 408, https://www.dbc.wroc.pl/Content/32000/Dolewka_Budzet_Partycypacyjny_w_Teorii_i_w_Praktyce_2015.pdf [access: 20.03.2024]. (Crossref)
Gomez J., Insua Rios D., Alfaro C., A Participatory Budget Model under Uncertainty, European Journal of Operational Research 2016, vol. 249, no. 1. (Crossref)
Górski M., Online Commentary on art. 74, in: Konstytucja RP, vol. 1. Komentarz do art. 1–86, eds. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, https://sip.legalis.pl/document-view.seam?-documentId=mjxw62zogizdkmjsha2tsmroobqxalrsgu4tgmq# [access: 10.08.2022].
Kębłowski W., Budżet partycypacyjny – krótka instrukcja obsługi, Warszawa 2013, https://partycypacjaobywatelska.pl/wp-content/uploads/2015/08/budzet_partycypacyjny.pdf [access: 20.03.2024].
Marszałek J., Prawo do czystego środowiska jako wartość konstytucyjna, Gdańskie Studia Prawnicze 2021, vol. 25, no. 3 (51), DOI: 10.26881/gsp.2021.3.11. (Crossref)
Mattei G., Santolamazza V., Grandis G.F., Design of the Participatory Budget: How to Turn Citizens into Process Protagonists, International Journal of Public Sector Management 2022, vol. 35, no. 3, DOI: 10.1108/IIJPSM-02-2021-0045. (Crossref)
McNulty L.S., Barriers to Participation: Exploring Gender in Peru’s Participatory Budget Process, The Journal of Development Studies 2015, vol. 51, no. 11, DOI: 10.1080/00220388.2015.1010155. (Crossref)
Misiejko A., Budżet obywatelski w praktyce samorządów, Warszawa 2020.
Sobol A., Budżet obywatelski jako narzędzie rozwoju lokalnego, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach 2017, no. 316, https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/user_upload/wydawnictwo/SE_Artyku%C5%82y_291_320/
SE_316/15.pdf [access: 24.08.2022].
Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0002-9863-7864
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
