Problemy prawne związane z nadzorem nad spółką ważną dla rozwoju gminy
Dominik Tyrawa
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-6385-9726
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza przyczyn nieefektywnego nadzoru nad komunalnymi spółkami na przykładzie spółek gminnych, w zakresie przedmiotu działalności tychże spółek i jego niezgodności z przepisami samorządowymi, tj. ustawą o gospodarce komunalnej w związku z ustawą o samorządzie gminnym. Gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego, najbliższa człowiekowi zamieszkującemu na jej terytorium, działa m.in. w oparciu o konstytucyjną zasadę pomocniczości i decentralizacji. Gmina jest de facto urzeczywistnieniem tych konstytucyjnych zasad. Jednostka ta wykonując zadania z zakresu użyteczności publicznej, korzysta z szeregu uprawnień i instytucji dedykowanych do realizacji tych zadań. Taka działalność jest możliwa zarówno w ramach sfery użyteczności publicznej, jak i poza nią. Szereg wyjątków, wskazanych w ustawie o gospodarce komunalnej, jak również niejednoznaczność przepisów powoduje, że gminy w ramach prowadzonej działalności niejednokrotnie dokonują interpretacji tych przepisów w sposób rozszerzający i niemający podstaw prawnych. Jednocześnie system nadzoru nad takim działaniem budzi szereg wątpliwości faktycznych i prawnych, co przekłada się na brak efektywności w tym zakresie.
Słowa kluczowe:
prawo administracyjne, prawo samorządu terytorialnego, gospodarka komunalna, spółka ważna dla rozwoju gminy, nadzórBibliografia
Albin A., Racjonalne wykonanie zadań w zakresie użyteczności publicznej przez gminy w warunkach monopolu, Samorząd Terytorialny 2023, nr 9.
Banasiński C., Jaroszyński K.M., Art. 10. Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2017 [wyd. el. LEX].
Boć J., Pojęcie i zasięg kontroli, w: Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2010.
Brezovnik B., Decentralization in Theory and Practice, Lex localis – Journal of Local Self-Government 2008, t. 6, nr 1. (Crossref)
Byjoch K., Sulimierski J., Tarno J.P., Samorząd terytorialny po reformie ustrojowej państwa, Warszawa 2000.
Cern G., Działalność spółek komunalnych w sferze użyteczności publicznej oraz poza tą sferą – uwagi ogólne, Finanse Komunalne 2019, nr 7‒8.
Cern G., Mienie komunalne a działalność gospodarcza samorządu terytorialnego, Warszawa2019.
Chlipała M., Pomocniczość, decentralizacja, samodzielność jako podstawowe zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego. Wybrane zagadnienia, Roczniki Nauk Prawnych 2005, t. 15, nr 2.
Chyb N., Nieprawidłowości w funkcjonowaniu spółek komunalnych poza sferą użyteczności publicznej – analiza problemu, Samorząd Terytorialny 2015, nr 9.
Czarnow S., Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego jako element gospodarki komunalnej, Rejent 2002, nr 2–3.
Dawidowicz W., Zagadnienia ustroju administracji państwowej w Polsce, Warszawa 1970.
Derlecki P., Wykonywanie zadań publicznych przez spółki komunalne w świetle raportu Najwyższej Izby Kontroli, Finanse Komunalne 2018, nr 7‒8.
Dudzińska A., Wymogi stawiane członkom rady nadzorczej spółki komunalnej, Finanse Komunalne 2008, nr 12.
Fleszer D., Rada nadzorcza spółki komunalnej z udziałem jednostki samorządu terytorialnego, Warszawa 2020.
Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin 2005.
Fundowicz S., Zasada decentralizacji administracji publicznej w świetle personalistycznej koncepcji administracji publicznej i prawa administracyjnego, Roczniki Nauk Prawnych 2021, t. 31, nr 3. (Crossref)
Gola J., Wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej przez jednostki samorządu terytorialnego a działalność gospodarcza, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 3555. Przegląd Prawa i Administracji 2014, nr 98.
Gonet W., Spółki komunalne, Warszawa 2007.
Góreczny G., Rada nadzorcza w spółkach komunalnych – zarys problematyki, Samorząd Terytorialny 2010, nr 11.
Grzegorczyk F., Spółki komunalne – perspektywa zmiany koncepcji legislacyjnej w kontekście przepisów o spółkach kontrolowanych przez Skarb Państwa, Samorząd Terytorialny 2024, nr 7‒8.
Hoffman I., Karpiuk M., E-administration in Polish and Hungarian Municipalities – a Comparative Analysis of the Regulatory Issues, Lex localis – Journal of Local Self-Government 2022, t. 20, nr 3. (Crossref)
Horubski K., Pojęcie zadań użyteczności publicznej w ustawie o gospodarce komunalnej – granice znaczeniowe, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 3555. Przegląd Prawa i Administracji 2014, nr 98.
Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2004.
Jagoda J., Podział kompetencji między organami jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarowania mieniem, Samorząd Terytorialny 2022, nr 4.
Jagoda J., Rozdział VI. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego, w: J. Jagoda, Mienie samorządowe, Warszawa 2019 [wyd. el. LEX].
Jagoda J., Samorządowe osoby prawne, Samorząd Terytorialny 2011, nr 1‒2.
Jankowski P., Prowadzenie działalności gospodarczej przez gminę poza sferą użyteczności publicznej (w formie spółki prawa handlowego), Przegląd Prawa Publicznego 2011, nr 2.
Kalisiak-Mędelska M., Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji administracji publicznej w Polsce, Łódź 2015. (Crossref)
Karpiuk M., Istota decentralizacji administracji publicznej, Przegląd Prawno-Ekonomiczny 2009, nr 3.
Karpiuk M., The Local Government’s Position in the Polish Cybersecurity System, Lex localis – Journal of Local Self-Government 2021, t. 19, nr 3. (Crossref)
Kiszluk K., Ocena rozwiązań zaproponowanych w ramach programu „Pierwsze mieszkanie” w świetle dotychczasowej polityki mieszkaniowej państwa, Roczniki Administracji i Prawa 2023, t. 23, nr 3.
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019.
Kozieł G., Forms of Commercial Companies and Partnerships Designed for Municipal Services Management by the Commune in Polish Law: The Legislation as It Stands (de lege lata) and as It Should Stand (de lege ferenda), Lex localis – Journal of Local Self-Government
, t. 18, nr 4.
Kruczalak-Jankowska J., Cern G., Nadzór właścicielski w spółkach komunalnych z udziałem gminy sprawowany przez organ stanowiący oraz wykonawczy gminy – uwagi krytyczne, Gdańskie Studia Prawnicze 2016, nr 2.
Kuniewicz Z., Wskazanie przez gminę osoby pełniącej funkcję publiczną do rady nadzorczej spółki kapitałowej, Przegląd Prawa Handlowego 2022, nr 11.
Kupis P., Nadzór w komunalnych spółkach handlowych – uwagi na tle ustawy o gospodarce komunalnej oraz kodeksu spółek handlowych, Samorząd Terytorialny 2013, nr 6.
Lipowicz I., Samorząd terytorialny XXI wieku, Warszawa 2019.
Lisowski P., Relacje strukturalne w polskim samorządzie terytorialnym, Wrocław 2013.
Norek E., Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe, Warszawa 2001.
Nowak M.J., Spółki gminne w Polsce. Formuła, cele i zakres działania, Samorząd Terytorialny 2011, nr 1‒2.
Smarż J., Samorząd zawodowy jako wyraz decentralizacji władzy publicznej, Samorząd Terytorialny 2021, nr 1‒2.
Soroka P., Współdziałanie gminy z podmiotami prywatnymi w zakresie działalności sportowej na gruncie ustawy o gospodarce komunalnej i ustawy o sporcie, Acta Universitatis Wratislaviensis nr 3555. Przegląd Prawa i Administracji 2014, nr 98.
Starościak J., Elementy nauki administracji, Warszawa 1957.
Stec M., Mączyński M., Zakres i charakter zadań samorządu województwa a sfera użyteczności publicznej, Kontrola Państwowa 2016, nr 1.
Sylwestrzak D., Pojęcie działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej, w: Sposoby realizacji zadań publicznych, red. B. Dolnicki, Warszawa 2017 [wyd. el. LEX].
Szewczyk M., Nadzór w materialnym prawie administracyjnym, Poznań 1996.
Szczepaniak R., Dopuszczalny zakres działania spółki komunalnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2014, t. 23, nr 2.
Szczepaniak R., Podmiotowość prawna spółki komunalnej, Samorząd Terytorialny 2013, nr 5.
Szydło M., Art. 10. Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2008.
Tyrawa D., Commercial Operations of Municipalities in Housing Development. On the Conflict between Self-Reliance and Serving People and Sufficiency of Law, Studia Prawnicze KUL 2023, nr 3. (Crossref)
Tyrawa D., Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jako cel gminnych programów mieszkaniowych, Prawo i Więź 2023, nr 4.
Walczak W., Wybrane problemy organizacyjno-prawne związane z procesami wyznaczania członków rad nadzorczych spółek miejskich, Samorząd Terytorialny 2014, nr 6.
Wiktorowska A., Zasada subsydiarności, w: Instytucje współczesnego prawa administracyjnego.
Księga jubileuszowa profesora zwyczajnego doktora habilitowanego Józefa Filipka, red. I. Niżnik-Dobosz, P. Dobosz, D. Dąbek, M. Smaga, Kraków 2001.
Wojtkowiak A., Spółki prawa handlowego jako przedsiębiorcy wykonujący działalność o charakterze użyteczności publicznej, Przegląd Prawa Publicznego 2013, nr 1.
Wojtkowiak A., Użyteczność publiczna w gospodarce komunalnej, Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Seria: Gubernaculum et Administratio 2006, z. 4.
Ziembiński Z., Teoria prawa, Warszawa–Poznań 1977.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-6385-9726
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
