Regulacja czynszów jako środek ochrony lokatorów w II Rzeczypospolitej (1918–1939) – analiza ustawodawstwa
Abstrakt
Europa w trakcie i po I wojnie światowej borykała się z problemem zbyt dużego obciążenia budżetów lokatorów kosztami najmu. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać w zniszczeniach wojennych, które objęły także budynki mieszkalne, oraz w chęci większego zysku właścicieli niezniszczonych mieszkań, osiąganego poprzez podwyższanie czynszów. W publikacji zaprezentowano najważniejsze cechy polskiego ustawodawstwa regulującego wysokość czynszów po 1918 r. Ustalenie wysokości czynszów na poziomie z czerwca 1914 r. było daleko idącym ograniczeniem swobody działalności właścicieli budynków w celu zapewnienia osobom gorzej sytuowanym większej dostępności lokali. Przy przedstawianiu skutków wprowadzonych rozwiązań szczególną uwagę zwrócono na inne dotykające ówczesną Polskę problemy – przeludnienia mieszkań oraz ich niskiego standardu. Problem braku mieszkań był bowiem wyzwaniem stojącym przed kolejnymi władzami kraju od samego początku istnienia odrodzonej Rzeczypospolitej. Publikacja została podzielona na trzy części: przedstawienie sytuacji na rynku mieszkaniowym w pierwszych latach istnienia II Rzeczypospolitej; omówienie ustawodawstwa mającego na celu ochronę lokatorów oraz analizę jego skutków. Okazuje się, że zbyt daleko posunięta ochrona lokatorów przed skutkami wzrostu popytu na mieszkania spowodowała nasilenie problemu w postaci zmniejszenia liczby budów, remontów oraz zwiększania podaży mieszkań. Tym samym ochrona lokatorów nie przyniosła oczekiwanego rezultatu, a wręcz pogorszyła sytuację najuboższych najemców. Polskie regulacje porównano do analogicznych ustaw w innych państwach – przede wszystkim Republice Austriackiej.
Słowa kluczowe:
prawa lokatorów, regulacja czynszów, II Rzeczpospolita Polska (1918–1939), mieszkalnictwo, najem lokali mieszkalnychBibliografia
Drozdowska A., Kobiety w czasie pierwszej wojny światowej, Białystok 2018. Eurostat, Overcrowding Rate by Age, Sex and Poverty Status ‒ Total Population ‒ EU-SILC Survey, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_lvho05a/default/table?lang=en [dostęp: 16.09.2024 r.].
Gajewski M., Zabudowa miasta i urządzenia komunalne, w: Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r., red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1973.
Główny Urząd Statystyczny, Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.
Janicki K., Kuzak R., Kaliński D., Zaprutko-Janicka A., Przedwojenna Polska w liczbach, Warszawa 2020.
Kałkowski L., Stanisławska W., Z historii polskiego rynku nieruchomości, w: Polski rynek nieruchomości – bilans otwarcia po wejściu Polski do Unii Europejskiej, red. L. Kałkowski, Kraków 2007.
Kasprzycki R., Dezercje i unikanie służby w Wojsku Polskim w latach 1918–1939, Dzieje Najnowsze 2016, t. 48, nr 3. (Crossref)
Kaźmierczyk A., Idea i kształt zinstytucjonalizowania ochrony lokatorów w systemie prawa polskiego (1918–1939), Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2022, nr 25.
Klarner C., Polityka mieszkaniowa w Polsce i zagranicą, Warszawa 1930.
Klub Jagielloński, Lokalna alternatywa. Jak wybudować w Polsce brakujące mieszkania?, 2022, https://klubjagiellonski.pl/publikacje/lokalna-alternatywa-jak-wybudowac-w-polsce-brakujace-mieszkania/ [dostęp: 16.09.2024 r.].
Krzeczkowski K., Kwestia mieszkaniowa w miastach polskich, Warszawa 1939.
Petz B., Próby rozwiązywania kwestii mieszkaniowej w dwudziestoleciu międzywojennym – podstawowe kierunki działań, Warszawa 1994.
Remontujemy stare domy. Dekret o Funduszu Gospodarki Mieszkaniowej, Naprzód. Organ Polskiej Partii Socjalistycznej nr 214 z 5 sierpnia 1948 r.
Windakiewicz J., Z powodu zamierzonej zmiany przepisów o ochronie lokatorów, Głos Narodu nr 185/1922 z 18 sierpnia 1922 r.
Woźny P., Międzywojenne i transformacyjne doświadczenia wspierania budownictwa na wynajem w Polsce – poszukiwanie modelu partnerstwa publiczno-prywatnego, Problemy Rozwoju Miast 2009, nr 4.
Zweig S., Świat wczorajszy, Warszawa 2015.
Uniwersytet Warszawski https://orcid.org/0009-0006-0509-3375
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
