Ochrona humanitarna zwierząt utrzymywanych w ogrodach zoologicznych
Zuzanna Gądzik
Abstrakt
Artykuł dotyczy regulacji prawnych, odnoszących się do szczególnej kategorii zwierząt, jakimi są zwierzęta utrzymywane w ogrodach zoologicznych - w kontekście ich ochrony humanitarnej. W jego ramach poruszone zostaną m.in. zagadnienia odnoszące się do idei ochrony humanitarnej, kwestii związanych z jej ograniczeniem wyłącznie do zwierząt kręgowych, a także warunkami jakie spełniać muszą ogrody zoologiczne dla zapewnienia ochrony zwierząt w nich żyjących, stanu przestrzegania przepisów prawnych związanych z ochroną humanitarną zwierząt utrzymywanych w ogrodach zoologicznych oraz skutków związanych z ich naruszeniem – zarówno na płaszczyźnie prawa administracyjnego, jak i karnego.
Słowa kluczowe:
Ogród zoologiczny, ochrona humanitarna zwierząt, znęcanie się nad zwierzętami, prawna ochrona zwierzątBibliografia
Demartoto A., R.B. Soemanto, S. Zunariyah, Zoo Agent’s Measure in Applying the Five Freedoms Principles for Animal Welfare, „Weterinary World” 2017, t. 10.
Dyga H., Smutek za kratami, czyli prawda o cierpieniu zwierząt w cyrkach i zoo, „Zielone Brygady. Pismo Ekologów” 2007, nr 3.
Gabriel-Węglowski M., Glosa do wyroku SN z dnia 16 listopada 2009 r., V KK 187/09, LEX/el. 2010.
Gabriel-Węglowski M., Przestępstwa przeciwko humanitarnej ochronie zwierząt, Toruń 2008.
Gądzik Z., Prawnokarna ocena stosowania dopingu u zwierząt, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 7/8.
Gądzik Z., Prawnokarna ochrona zwierząt wykorzystywanych w procedurach doświadczalnych, Lublin 2018.
Gądzik Z., Środki karne, przepadek zwierzęcia i nawiązka w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, „Prokuratura i Prawo” 2019, nr 3.
Gruszecki K., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa 2010.
Grześkowiak A., K. Wiak (red.), Prawo karne, Warszawa 2017.
Hassan K.H., Occupational and Animals Safety in Zoos. A Legal Narrative, „American Journal of Animal and Veterinary Sciences” 2013, t. 9.
Jastrzębski L., Prawo ochrony środowiska w Polsce, Warszawa 1990.
Kaleta T., Wzbogacenie środowiskowe a dobrostan zwierząt dzikich w ogrodach zoologicznych, „Przegląd Hodowlany” 2014, nr 3.
Kaleta T., Zachowanie się zwierząt w ogrodach zoologicznych a ich dobrostan, [w:] T. Gardocka i in. (red.), Dobrostan zwierząt w ogrodach zoologicznych a standardy prawne UE, Warszawa 2014.
Kaleta T., Znaczenie i rodzaje badań naukowych prowadzonych na ssakach w ogrodach zoologicznych, „Zeszyty Naukowe. Przegląd Hodowlany” 2002, t. 60.
Kasprzak S., Normatywny wymiar ekologicznych i sozologicznych idei w systemie prawa państwowego i kościelnego, Lublin 2003.
Kleiman D.G., K.V. Thomson, Ch.K. Baer, Wild Mammals in Captivity. Principles & Techniques for Zoo Management, Chicago–London 2010.
Kruszewicz A.G., Ogrody zoologiczne a zachowanie gatunków, „Przyroda Polska” 2009, nr 2.
Kruszewicz A.G., Rola ogrodów zoologicznych w ratowaniu ginących gatunków i poprawianiu dobrostanu zwierząt nieudomowionych, „Przegląd Hodowlany” 2011, nr 11.
Majewski A., Aksjologiczne podstawy prawnej ochrony zwierząt w aspekcie humanitarnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2000, t. 7.
Majewski A., Prawa człowieka a prawa zwierząt, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, t. 13.
Maślak R. i in., The Welfare of Bears in Zoos. A Case Study of Poland, „Journal of Applied Animal Welfare Science” 2016, t. 19.
Mozgawa M. (red.), Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zasobom przyrody i środowisku. Komentarz, Warszawa 2017.
Mozgawa M. i in., Prawnokarna ochrona zwierząt – analiza dogmatyczna i praktyka ścigania przestępstw z art. 35 ustawy z 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt, „Prawo w Działaniu” 2011, nr 9.
Niweliński A., Rola i funkcje współczesnych ogrodów zoologicznych, „Przyroda Polska” 2001, nr 11.
Olech W., Ochrona zasobów genowych zwierząt realizowana w ogrodach zoologicznych, „Przegląd Hodowlany” 2003, nr 9.
Pullen K., Dobrostan naczelnych w ogrodach zoologicznych, [w:] T. Gardocka i in. (red.), Dobrostan zwierząt w ogrodach zoologicznych a standardy prawne UE, Warszawa 2014.
Radecki W., Kontrola w ochronie przyrody, „Przyroda Polska” 2008, nr 1.
Radecki W., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2012.
Ronikier-Dolańska A., Przepisy prawa krajowego w zakresie funkcjonowania ogrodów zoologicznych, [w:] T. Gardocka i in. (red.), Dobrostan zwierząt w ogrodach zoologicznych a standardy prawne UE, Warszawa 2014.
Sergiel A., R. Maślak, Dobrostan niedźwiedzi w niewoli, [w:] T. Gardocka i in. (red.), Dobrostan zwierząt w ogrodach zoologicznych a standardy prawne UE, Warszawa 2014.
Smaga Ł., Ochrona humanitarna zwierząt, Białystok 2010.
Szwejkowska M., W. Truszkowski, Przestępstwa znęcania się nad zwierzętami w świetle ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, [w:] W. Pływaczewski, A. Nowak, M. Porwisz (red.), Przeciwdziałanie międzynarodowej przestępczości przeciwko środowisku naturalnemu z perspektywy organów ściągania, Szczytno 2017.
Woleński J., Podmiotowość zwierząt w aspekcie filozoficznym, [w:] T. Gardocka, A. Gruszczyńska (red.), Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne, Toruń 2012.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
