Utilitas rei publicae contra misericordiam. Justinian’s Criminal Legislation in Borys Łapicki’s View
Bożena Czech-Jezierska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-0735-8166
Abstract
Borys Łapicki (1889–1974) was a Roman law scholar whose works contained many references to the correlations between Roman law and ethics. The article provides an overview of B. Łapicki’s writings and discusses his views on the concept of misericordia and on the influence of that concept on Emperor Justinian’s criminal legislation. A definite and clear-cut thesis emerges from this analysis. Borys Łapicki declares that although Justinian was an emperor who considered himself and was considered to be the great defender of the Christian faith, his legislation was influenced by the principle of utilitas rei publicae, rather than by Christian misericordia and by the humanitarian principles of the New Testament ethics. This is particularly evident in his criminal legislation. This leads B. Łapicki to conclude that it was “not Christianity that influenced Justinian, but on the contrary, he exercised his influence on Christianity so that it could serve his political purposes.”
Keywords:
Borys Łapicki, Roman criminal law, legislation of Emperor Justinian, misericordia, utilitas rei publicaeReferences
Banach T., Rzymska tradycja prawna w myśli politycznej Narodowej Demokracji (1918–1939), Warszawa 2010.
Bartošek M., B. Łapicki, O spadkobiercach ideologii rzymskiej. Okres chrystianizacji Cesarstwa Rzymskiego, Łódź 1962 [review], Rivista Internationale di Diritto Romano e Antico 1965, vol. 16.
Baszkiewicz J., Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 1998.
Biondi B., Giustiniano Primo. Principe e legislatore cattolico, Milano 1936.
Bojarski W., “Invocatio Dei” w starożytnych zbiorach prawa, in: Religia i prawo karne w starożytnym Rzymie, ed. A. Dębiński, M. Kuryłowicz, Lublin 1998.
Bromboszcz M., Romanista w czasach stalinizmu – Borys Łapicki o powstaniach oraz walce niewolników z panami, in: Wojna i pokój. Wybrane zagadnienia historyczno-prawne, ed. E. Kozerska, P. Sadowski, A. Szymański, Opole 2013.
Chuvin P., Ostatni poganie. Zanik wierzeń pogańskich w cesarstwie rzymskim od panowania Konstantyna do Justyniana, transl. J. Stankiewicz-Prądzyńska, Warszawa 2008.
Dajczak W., Prywatno-prawna ochrona szacunku dla ludzkich zwłok. Uwagi z perspektywy tradycji prawa rzymskiego, in: “Vetera novis augere”. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi, vol. 1, ed. S. Grodziski et al., Kraków 2010.
De religiosis et sumptibus funerum et ut funus ducere licea (Digesta 11, 7) = O rzeczach poświęconych (zmarłym) i kosztach pochówku oraz Jak należy zorganizować pogrzeb (Digesta 11, 7). De mortuo inferendo et sepulchro aedificando (Digesta 11, 8) = O grzebaniu zmarłych i budowie grobowca (Digesta 11, 8). De sepulchro violato
(Digesta 47, 12) = O zbezczeszczonym grobie (Digesta 47, 12), transl., introduction, ed. J. Pudliszewski, Poznań 2009.
Dębiński A., Herezja jako przestępstwo prawa rzymskiego, in: “Salus rei publicae suprema lex”. Ochrona interesów państwa w prawie karnym starożytnej Grecji i Rzymu, ed. A. Dębiński, H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 2007.
Dębiński A., Kościół i prawo rzymskie, Lublin 2007.
Dębiński A., J. Misztal-Konecka, M. Wójcik, Prawo rzymskie publiczne, Warszawa 2010.
Dębiński A., Ustawodawstwo karne rzymskich cesarzy chrześcijańskich w sprawach religijnych, Lublin 1990.
Klima J., Borys Łapicki, Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo [review], Právnĕhistorické Studie 1960, no. 6.
Kodrębski J., Borys Łapicki (1889–1974), in: Profesorowi Janowi Kodrębskiemu in memoriam, ed. A. Pikulska-Robaszkiewicz, Łódź 2000.
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
Kupiszewski H., Prawo rzymskie a współczesność, Kraków 2013.
Kursa S.P., Ochrona ortodoksyjnej wiary w ustawodawstwie Justyniana, Zeszyty Prawnicze UKSW 2012, vol. 12, no. 2.
Kuryłowicz M., Teresa Wolińska, Justynian Wielki, Wydawnictwo WAM, Kraków 2003, ss. 95 + 4 nlb. [review], Zeszyty Prawnicze UKSW 2004, vol. 4, no. 1.
Kuryłowicz M., Aequitas i iustitia w rzymskiej praktyce prawnej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius 2019, vol. 66, no. 1, DOI 10.17951/g.2019.66.1.173–188.
Kuryłowicz M., Etyka i prawo w sentencjach rzymskich jurystów, in: W kręgu problematyki władzy, państwa i prawa. Księga jubileuszowa w 70-lecie urodzin profesora Henryka Groszyka, ed. J. Malarczyk et al., Lublin 1996.
Kuryłowicz M., Odpowiedzialność “nieletnich” za czyny bezprawne w prawie rzymskim, in: Postępowanie z nieletnimi. Orzekanie i wykonanie środków wychowawczych i poprawczych, ed. T. Bojarski, Lublin 1988.
Kuryłowicz M., Prawo rzymskie. Historia – tradycja – współczesność, Lublin 2003.
Kuryłowicz M., Wokół pojęcia “aequitas” w prawie rzymskim, Studia Iuridica Lublinensia 2011, vol. 15.
Leksykon tradycji rzymskiego prawa prywatnego, ed. A. Dębiński, M. Jońca, Warszawa 2016.
Litewski W., “Dolus” et “misericordia” dans le droit romain classique, Archivum Iuridicum Cracoviense 1972, vol. 5.
Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998.
Łapicki B., Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, Łódź 1958.
Łapicki B., Jednostka i państwo w Rzymie starożytnym. Rozważania historyczne na tle przeobrażeń prawa i państwa w dobie obecnej, Warszawa 1939.
Łapicki B., “Misericordia” w prawie rzymskim, in: Księga Pamiątkowa ku czci Leona Pinińskiego, vol. 2, Lwów 1936.
Łapicki B., O spadkobiercach ideologii rzymskiej. Okres chrystianizacji Cesarstwa Rzymskiego, Łódź 1962.
Łapicki B., Poglądy prawne niewolników i proletariuszy rzymskich. Studium historyczne na tle bazy gospodarczej i antagonizmów klasowych, Łódź 1955.
Łapicki B., Prawo rzymskie, Warszawa 1948.
Łoposzko T., Borys Łapicki, Etyczna kultura starożytnego Rzymu a wczesne chrześcijaństwo, Łódź 1958, s. 322 [review], Kwartalnik Historyczny 1959, vol. 66, no. 2.
Riccobono S., Cristianesimo e diritto privato, Rivista di Diritto Civile 1911.
Robinson O.F., The Criminal Law of Ancient Rome, Baltimore 1995.
Świętoń A., Humanitaryzm w rzymskim późnoantycznym ustawodawstwie cesarskim na przykładzie konstytucji zamieszczonych w CTh 9.3. “De custodia reorum”, Studia Prawnoustrojowe 2009, vol. 9.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-0735-8166
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
