About lay judges in criminal proceedings. Remarks on J. Kil’s monograph "Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym", Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2021, p. 138
Michał Roman Grudecki
Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-5185-3770
Abstract
This article is devoted to the role of lay judges in a criminal trial. The conducted research is mainly based on J. Kil’s monograph on this issue, which is why the text is partly a a polemic and a review. The aim of the article is to draw attention to the insufficient implementation of the principle of the participation of the social factor in the judicial system de lege lata and to put forward de lege ferenda postulates aimed at improving this state of affairs. The author presents arguments for the participation of lay judges in adjudication in criminal cases, and points to the significant disadvantages of this institution. With regard to de lege ferenda postulates, considerable emphasis is placed on the issue of the legal education requirement of candidates for lay judges and the method of their selection. The issues of possible disciplinary liability of lay judges and the possibility of introducing lay judges in criminal cases to appellate courts and the Criminal Chamber of the Supreme Court are also discussed.
Keywords:
lay judge, criminal trial, social factor in the judicial system, guarantee function, composition of the courtReferences
Bartnik A.S., Sędzia czy kibic? Rola ławnika w wymiarze sprawiedliwości III RP. Analiza socjologiczno- prawna, Warszawa 2009.
Basa M., Instytucja ławników Sądu Najwyższego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2020, nr 1, DOI: 10.14746/rpeis.2020.82.1.6. (Crossref)
Bek D. i in. , Odpowiedzialność dyscyplinarna w systemie polskiego prawa represyjnego. Analiza aspektów materialnoprawnych na przykładzie wybranych pragmatyk zawodowych, Warszawa 2019.
Borski M., Agitacja wyborcza jako ważny element kampanii wyborczej – wybrane zagadnienia, Roczniki Administracji i Prawa 2017, z. 17 (specjalny).
Borucka-Arctowa M., Rola ławnika w świetle poglądów samych ławników oraz przedstawicieli środowiska prawniczego, w: Udział ławników w postępowaniu karnym. Opinie a rzeczywistość. Studium prawnoempiryczne, red. S. Zawadzki, L. Kubicki, Warszawa 1970.
Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1969.
Chojniak Ł., Wiśniewski Ł., Ławnicy w postępowaniu karnym – ujęcie historyczne i konstytucyjne, Wrocławskie Studia Sądowe 2013, nr 3–4.
Fajst M., Udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości PRL, Studia Iuridica 1998, nr 35.
Galeza D., Hard Cases, Manchester Review of Law, Crime and Ethics 2013, nr 2.
Gmurzyńska E., Evolution of the Institution of Justice of the Peace in the United States, Studia Iuridica Lublinensia 2019, t. 28, nr 1, DOI: 10.17951/sil.2019.28.1.39-67. (Crossref)
Kaczmarczyk M., Czynnik społeczny w polskim systemie wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2020.
Kapica K., Sędziowie pokoju w świetle Konstytucji RP i rozwiązań państw europejskich – analiza proponowanych koncepcji, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
Kil J., Ławnicy jako forma udziału czynnika społecznego w polskim procesie karnym, Warszawa 2021.
Klaus W., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w opiniach ławników, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
Kruszyński P., Rozszerzyć udział ławników w orzekaniu przed sądami karnymi, Prawo i Życie 1969, nr 6.
Kruszyński P., Kil J., Sądownictwo sędziów pokoju w drobnych sprawach karnych – perspektywa legislacyjna, Roczniki Administracji i Prawa 2019, nr 1, DOI: 10.5604/01.3001.0013.3588. (Crossref)
Kruszyński P., Kil J., Placek J., Sędzia pokoju i jego rola w rozwiązywaniu problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
Kulesza C., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w perspektywie historyczno-prawnoporównawczej, Białostockie Studia Prawnicze 2016, z. 21, DOI: 10.15290/bsp.2016.21.04. (Crossref)
Kutnjak Ivković S., An Inside View: Professional Judges’ and Lay Judges’ Support for Mixed Tribunals, Law and Policy 2003, nr 2. (Crossref)
Kwiatkowski Z., Udział ławników w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, w: Istota i zasady procesu karnego 25 lat później. Księga poświęcona pamięci Profesora Andrzeja
Murzynowskiego, red. M. Rogacka-Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, Warszawa 2020.
Laskowski M., Granice udziału obywateli w wymiarze sprawiedliwości, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
Liszewski K., Instytucja sędziów pokoju na przykładzie USA, w: Specyfika organizacji i funkcjonowania organów władzy publicznej. Analiza porządków prawnych państw współczesnych, red. M. Jabłoński, M. Abu Gholeh, Wrocław 2019.
Murzynowski A., Refleksje na temat instytucji ławników, Państwo i Prawo 1970, nr 10.
Murzynowski A., Udział ławników w orzecznictwie sądów karnych, Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego 1986, nr 24.
Prusak F., Czynnik społeczny w procesie karnym, Warszawa 1975.
Rogacka-Rzewnicka M., Idea obywatelskiej partycypacji w realizacji wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Ewolucja trendów ustawodawczych, w: Wokół gwarancji współczesnego procesu karnego. Księga Jubileuszowa Profesora Piotra Kruszyńskiego, red. M. Rogacka-
Rzewnicka, H. Gajewska-Kraczkowska, B.T. Bieńkowska, Warszawa 2015.
Ruszewski J., Ramy prawne wyboru i funkcjonowania ławników w Polsce, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
Sędziowie pokoju – sprawiedliwość blisko ludzi, www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/sedziowie-pokoju--sprawiedliwosc-blisko-ludzi [dostęp: 11.03.2022 r.].
Sitniewski P., Analiza wyników ankiet prezesów sądów w zakresie wyboru ławników, jakości ich pracy oraz funkcjonowania w ramach wymiaru sprawiedliwości, w: Ławnicy – społeczni sędziowie w teorii i praktyce. Ocena funkcjonowania pracy i wyboru ławników sądowych na przykładzie Apelacji Białostockiej, red. J. Ruszewski, Suwałki 2011.
Sławiński A.A., Udział czynnika ludowego w Sądzie Najwyższym, realizacja gwarancji konstytucyjnej czy ochlokracja, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
Słomiński K., Formy udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości a legitymizacja władzy sądowniczej, w: Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, red. R. Piotrowski, Warszawa 2021.
Szwast M., Kształtowanie się zasady prawa do sądu w prawie polskim przed uchwaleniem Konstytucji RP z 1997 r., Przegląd Konstytucyjny 2019, nr 3.
Tabaszewski R., Instytucjonalno-prawne uwarunkowania kampanii wyborczych w Polsce. Zagadnienia wybrane, w: Marketing wyborczy we współczesnych kampaniach wyborczych, red. E. Kancik, P. Jakubowski, Lublin 2013.
Wieczorek K., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w polskim i amerykańskim procesie karnym, Szczecin 2012.
Zawadzki S., Instytucja ławnika ludowego jako przedmiot badań, w: Udział ławników w postępowaniu karnym. Opinie a rzeczywistość. Studium prawnoempiryczne, red. S. Zawadzki, L. Kubicki, Warszawa 1970.
Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-5185-3770
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
