Polish dilemmas in compensating landowners in the vicinity of airports – black letter law vs. law in action
Magdalena Habdas
Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Śląski w Katowicach , PolandAbstract
Negative externalities of airport operations, associated mostly with noise, are becoming increasingly onerous to homeowners, as air transport develops. In order to resolve the neighbour conflict, the legislator introduces restricted use areas (RUAs) within which noise levels may be exceeded. In these areas, limitations in the use of land are introduced in order to ensure rational development of land surrounding airports and compensation claims are awarded to landowners. These claims compensate planning restrictions concerning the use of land and costs spent on ensuring sound insulation of buildings. The practical application of provisions on RUAs diverges from their literal content bringing about the compensation of loss without a legal and economic justification and the abandonment of the provisions’ objectives. It is argued that a revision of current practice is required in order to fulfill the legal, social and economic objectives of the regulations in force.
Keywords:
restricted use area, airport noise, legal loss, compensationReferences
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Bagińska E., Odpowiedzialność deliktowa w razie niepewności związku przyczynowego. Studium prawnoporównawcze, Toruń 2013.
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2017.
Banner S., Who Owns the Sky? The Struggle to Control Airspace from the Wright Brothers On, Cambridge, MA–London 2008.
Bednarek M., Prawo do mieszkania w konstytucji i ustawodawstwie, Warszawa 2007.
Boć J., Samborska-Boć E., Podstawowe regulacje prawnej ochrony środowiska, in: J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć, Ochrona środowiska, Wrocław 2008.
Bojar-Fijałkowski T., Równe prawo do środowiska należytej jakości w założeniach sprawiedliwości ekologicznej, in: Prawa człowieka a ochrona środowiska – wspólne wartości i wyzwania, eds. B. Gronowska, B. Rakoczy, J. Kapelańska-Pręgowska, K. Karpus, P. Sadowski, Toruń 2018.
Bukowski Z., Koncepcja zrównoważonego rozwoju a prawa człowieka, in: Prawa człowieka a ochrona środowiska – wspólne wartości i wyzwania, eds. B. Gronowska, B. Rakoczy, J. Kapelańska-Pręgowska, K. Karpus, P. Sadowski, Toruń 2018.
Burgess M., Effectiveness of the Noise Insulation Program for Houses Around Sydney Airport, Fifth International Congress on Sound And Vibration, December 15–18, 1997 Adelaide, South Australia, https://www.acoustics.asn.au/conference_ proceedings/ICSVS-1997/pdf/scan/sv970397.pdf, [access: 30.03.2020].
Chepesiuk R., Decibel Hell: The Effects of Living in a Noisy World, Environmental Health Perspectives 2005, vol. 113.
Ciechanowicz-McLean J., Konstytucyjna zasada wolności gospodarczej a ochrona środowiska, Gdańskie Studia Prawnicze 2014, vol. 31.
Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony i zarządzania środowiskiem, Warszawa 2019.
Czachórski W. (updated by M. Safjan i E. Skowrońska-Bocian), Zobowiązania. Zarys wykładu /Obligations. An outline/, Warszawa 2009.
Czajkowska-Matosiuk K., Ograniczenie korzystania z nieruchomości w związku z wymogami ochrony środowiska, Prawo i Środowisko 2015, no. 1.
Czech W.K., Szkoda w obszarze środowiska i wina jako determinanty odpowiedzialności administracyjnej za tę szkodę, Białystok 2008.
Dalszy wzrost na polskim niebie. Prognozy dla rynku lotniczego 2018 /Continuing growth in Polish skies. Prognoses for the aviation market 2018/, https://www.pwc.pl/pl/pdf/publikacje/2018/prognozy-dla-rynku-lotniczego-raport-2018.pdf [access: 30.03. 2020].
Drollinger M.T., Land Use Planning Approaches to Mitigating General Aviation Aircraft Noise, Transportation Research Record 1332, p. 11–19, http://onlinepubs.trb.org/Onlinepubs/trr/1992/1332/1332–002.pdf [access: 30.03.2020].
Dybowski T., Ochrona własności w prawie polskim (rei vindicatio – actio negatoria), Warszawa 1969.
Dybowski T., Naprawienie szkody, in: Prawo zobowiązań. Część ogólna, ed. Z. Radwański, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1981.
Foryś I., Habdas M., Konowalczuk J., Fair and effective compensation of loss in restricted use areas surrounding airports in Poland, Ekonomia i Środowisko 2019, no. 3.
Gdesz M., Wywłaszczenie planistyczne, Samorząd Terytorialny 2014, no. 4.
Górski M., Ochrona jakości środowiska i prawo emisyjne, in: Prawo ochrony środowiska, ed. M. Górski, Warszawa 2018.
Gray K., Gray S.F., Elements of land law, Oxford 2009.
Gruszecki K., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Habdas M., Fundamental premises of land expropriation in Poland, in: Rethinking Expropriation Law, vol. 1: Public Interest in Expropriation, eds. B. Hoops, E.J. Marais, H. Mostert, J.A.M.A. Sluysmans, L.C.A. Verstappen, The Hague 2015.
Habdas M., in: Kodeks cywilny. Komentarz, vol. 2: Własność i inne prawa rzeczowe (art. 126–352), eds. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Habdas M., Konowalczuk J., Cele i warunki skutecznej interwencji państwa w obszarach ograniczonego użytkowania portów lotniczych, Świat Nieruchomości 2018, no. 3.
Habdas M., Konowalczuk J., Dyferencja w szacowaniu nieruchomości do celów odszkodowań w obszarach ograniczonego użytkowania portów lotniczych, Rzeczoznawca Majątkowy 2018, no. 4.
Jarosz-Żukowska S., Prawo do własności – własność jako prawo podmiotowe, in: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, eds. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Jarosz-Żukowska S., Właściwość Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach dawnych aktów nacjonalizacyjnych i wywłaszczeniowych oraz nowego ustawodawstwa restytucyjnego – sprawy polskie, Studia Erasmiana Wratislaviensia 2009, no. 3.
Jarosz-Żukowska S., Własność w okresie przeobrażeń ustrojowych w Polsce z perspektywy orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Wrocław 2016.
Jendrośka J., Bar M., Prawo ochrony środowiska. Podręcznik, Wrocław 2005.
Kacprzak-Szymańska E., Problematyka obszaru ograniczonego użytkowania w orzeczeniach sądów cywilnych, Rocznik Samorządowy 2013, no. 2.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
Katner W.J., Ochrona własności nieruchomości przed naruszeniami pośrednimi, Warszawa 1982.
Kędzierski R., Lotniska mogą utonąć w roszczeniach. Nawet 1500 pozwów i 150 mln zł odszkodowania za hałas, https://next.gazeta.pl/next/7,151003,24565139,lotniska-moga-utonac-w-roszczeniach-nawet-1500-pozwow-i-150.html#s=BoxOpImg3 [access: 30.03.2020].
Klenowska K., Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej w związku z funkcjonowaniem lotnisk w Polsce, in: Europeizacja prawa ochrony środowiska, eds. M. Rudnicki, A. Haładyj, K. Sobieraj, Lublin 2011.
Kokowski P., Pękala P., Kaczmarek T., Poziom hałasu w obszarze ograniczonego użytkowania wokół portu lotniczego, Problemy Rynku Nieruchomości 2015, no. 1.
Korzeniowski P., Zasady prawne ochrony środowiska, Łódź 2010.
Kosikowski C., Zasada ochrony własności, in: Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, ed. W. Sokolewicz, Warszawa, 1998.
Mikosz R., „Ograniczenia” własności (na przykładzie prawa górniczego), Problemy Prawne Górnictwa 1982, no. 5.
Miler A., Obszar ograniczonego użytkowania, Toruń 2012.
Najwyższa Izba Kontroli, Ochrona mieszkańców dużych miast przed hałasem, Warszawa 2014, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/13/134/LBY/ [access: 30.03.2020].
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI wieku, Kraków 2004.
Paczkowska A., Charakter prawny terminu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych w związku z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania, Przegląd Prawa Handlowego 2015, no. 11.
Parchomiuk J., Odpowiedzialność odszkodowawcza za legalne działania administracji publicznej, Warszawa 2007.
Pawłowski J.M., Obowiązek odszkodowawczy w związku z naruszeniem art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Rejent 2007, no. 5.
Pchałek M., in: Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Piątowski J.S., Zakres i wykonywanie własności nieruchomości, in: Prawo własności i inne prawa rzeczowe, ed. J. Ignatowicz, Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk 1977.
Powszechne Krajowe Zasady Wyceny (PKZW) Nr 1, KSWP 1, Wartość Rynkowa i Wartość Odtworzeniowa /Market Value and Replacement Value/, point 3.6.6., www.pfsrm.pl.
Projekcja liczby obsłużonych pasażerów oraz liczby operacji pasażerskich w Polsce do roku 2035, http://ulc.gov.pl/_download/regulacja_rynku/statystyki/prognozy/prognoza_2017.pdf [access:: 30.03.2020].
Radwański R., Zieliński M., Stosowanie i wykładnia prawa cywilnego, in: Prawo cywilne – część ogólna, ed. M. Safjan, Warszawa 2012.
Rakoczy B., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, Przegląd Prawa Ochrony Środowiska 2010, no. 2.
Rakoczy B., Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2013.
Rakoczy B., Postępowanie w sprawie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w prawie polskim, Prawo i Środowisko 2013, no. 2.
Rakoczy B., Gołębiewski Z., Ratajczak J., Smolibowska-Hruszka G., Obszar ograniczonego użytkowania w prawie polskim, Warszawa 2011.
Romańska-Ściseł M., Ewolucja instytucji prawnej strefy ochronnej w prawie ochrony środowiska, Studia Iuridica Lublinensia 2004, no. 4.
Ruch lotniczy w Polsce – pozytywne trendy w pierwszej połowie roku - statystyki i analiza, http://ulc.gov.pl/pl/publikacje/wiadomosci/4484-ruch-lotniczy-w-polsce-pozytywne-trendy-w-pierwszej-polowie-roku-statystyki-o-analiza [access: 30.03.2020].
Rudnicki S., Sąsiedztwo nieruchomości. Problematyka prawna, Kraków 1998.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Spurr S.J., Economic foundations of law, London–New York 2019.
Stawicka E., Czy art. 129 ustawy-prawo ochrony środowiska stanowi wyczerpującą podstawę roszczeń właścicieli nieruchomości o wyrównanie strat wynikających z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania wokół lotnisk, tras komunikacyjnych i tym podobnych zakładów?, Palestra 2012, no. 11–12.
Stawicka E., Odpowiedzialność cywilna za utratę wartości nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania wokół lotnisk – wybrane aspekty, Palestra 2014, no. 9.
Stelmachowski A., in: Prawo rzeczowe, ed. T. Dybowski, Warszawa 2007.
Stelmasiak J., Wąsikowska A., Zasady ogólne prawa ochrony środowiska, in: Prawo ochrony środowiska, ed. J. Stelmasiak, Warszawa 2010.
Suchar T., Ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska, Casus 2011, no. 59.
Szalewska M., Model odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, in: Problemy pogranicza prawa administracyjnego i prawa ochrony środowiska, eds. M. Stahl, P. Korzeniowski, A. Kaźmierska-Patrzyczna, Warszawa 2017.
Świderski K., Odpowiedzialność gminy z tytułu szkód spowodowanych kształtowaniem ładu przestrzennego, Samorząd Terytorialny 2006, no. 9.
Tabaka M., Nowy pas startowy w Balicach zagrożony. Mieszkańcy piszą do premiera, grożą Strasburgiem, https://spidersweb.pl/bizblog/balice-nowy-pas-rozbudowa-protest-mieszkancy-sad/.
The Appraisal Institute, The Appraisal of Real Estate, Chicago 2013.
The Appraisal Institute, The Dictionary of Real Estate Appraisal, Chicago 2015.
ULC: Nowa prognoza ruchu lotniczego – dobre perspektywy rozwoju dla polskich lotnisk, http://ulc.gov.pl/pl/publikacje/wiadomosci/4284-ulc-nowa-prognoza-ruchu-lotniczego-dobre-perspektywy-rozwoju-dla-polskich-lotnisk [access: 30.03.2020].
Wałachowska M., in: Kodeks cywilny. Komentarz, vol. 3: Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), eds. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Wesołek M., Odszkodowania za hałas na Ławicy. Ile i komu płacić za hałas? „Nie powinniśmy płacić tyle, ile Okęcie”, https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,105531,24819766,ile- i-komu-placic-za-halas.html [access: 30 March 2020].
Wojciechowska K.B., Lotniskowy obszar ograniczonego użytkowania, Warszawa 2019.
Zieliński M., Osiemnaście mitów w myśleniu o wykładni prawa, Palestra 2011, no. 3–4.
Zięty J.J., Roszczenia właściciela oraz użytkownika wieczystego nieruchomości związane z uchwaleniem lub zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wydaniem decyzji o warunkach zabudowy bądź lokalizacji inwestycji celu publicznego, Samorząd Terytorialny 2011, no. 4.
License
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
