Prawo w służbie humanizacji życia
Ks. Marian Stasiak
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
Artykuł zamierza wykazać wpływ prawa na procesy humanizacji życia w wymiarze osobowym i społecznym.
Prawo to powszechne doświadczenie wszystkich ludzi, jest tworzone przez człowieka i dla człowieka: „cum igitur hominum causa omne ius constitutum sit”.
Fundament prawa opiera się na jednakowej i niezbywalnej godności osoby ludzkiej. Człowiek posługuje się prawem w wysiłku realizacji swego człowieczeństwa i lepszej przyszłości.
Prawo to także kluczowy regulator życia społecznego, prawo konsoliduje więzi społeczne, wzmacnia struktury państwa, tworzy wspólnotę narodów.
Humanizację prawa objawia jego wyzwalająca funkcja. Prawo stanowi oparcie dla słabszych, człowiek swojej pozycji nie musi bronić siłą, jego miejsce w społeczeństwie gwarantuje mu prawo. Dzięki prawu w sytuacjach konfliktowych został wygaszony dźwięk broni.
Człowiekowi w poszukiwaniu procedur organizacji życia przyświeca idea zawarta w twierdzeniu Anaksymandera z Miletu, iż człowiek pragnie być sobą, człowiek zabiega o kształt swego losu.
Prawo dąży do realizacji sprawiedliwości, chce oddać każdemu to, co mu się należy. Prawo nie utożsamia się z moralnością – to jednak nie może uznać za słuszne tego, co jest złem z punktu widzenia moralnego.
Prawo odwołuje się do prawdy, choć prawdy nie dekretuje, to jednak prawo oparte na kłamstwie byłoby destrukcją samego prawa.
W demokratycznym państwie o tym, co jest prawem, stanowi większość obywateli. Większość głosów nie orzeka o prawdzie, nie stanowi o tym, co dobre, a co złe etycznie. Decyzja większości stanowi o tym, co jest legalne.
System demokracji opiera się na zasadach wolności i równości wszystkich obywateli. Dzięki tym zasadom respektuje się zarazem zdania tych, którzy są w mniejszości.
Tworzenie prawa jest sztuką „ars legesferendi”. Prawo nie jest fotografią społeczeństwa, prawo nie mówi, jak jest, lecz jak być powinno; stąd „lex respicit futura”.
Prawo liczy na szansę przemiany człowieka, na budowę świata o bardziej ludzkim wizerunku.
Prawnika można porównać z powołaniem lekarza. Lekarz staje nad chorym, aby go leczyć, a nie zajmować się wypisywaniem recept, choć proces leczenia następuje poprzez wypisywanie recept.
Podobnie prawnik nie może ograniczać swojej uwagi do świata norm, lecz poprzez normy i ich aplikację czynić świat bardziej sprawiedliwym i godnym człowieka.
Słowa kluczowe:
proces humanizacji, godność człowieka, jednakowa i niezbywalna godność osoby, wyzwalająca funkcja prawa, demokratyczny system, zasady wolności i równości, regulator życia społecznego, wypisywanie recept, świat bardziej sprawiedliwyBibliografia
Barbosa A., De Axiomatibus Iuris usufrequentoribus. Axioma 224, Veritas in Tractatus Varii, Lugduni 1678.
Berman H.J., Diritto e rivoluzione. Le origini della tradizione giuridica occidentale, Bologna 1998.
Bertolino R., L’obiezione di coscienza moderna. Per una fondazione del diritto di obiezione, Torino 1994.
Böckenförde E., Etos nowoczesnej demokracji a Kościół, w: Wolność – państwo – Kościół, wybór i tłum. P. Kaczorowski, Kraków 1994.
Burczak K., Ius sequitur vitam as a principle of evolution and revision of the law, w: Hodie et Cras, Today and Tomorrow of the 1983 Code of Canon Law Thirty Years after Promulgation, Lublin 2015.
Cotta S., Giustificazione e obbligatorietà delle norme, Milano 1981.
D’Agostino F., Diritto e giustizia, Per una introduzione alla studio del diritto, Milano 2000.
di Rievaulx A., Amicizia spirituale, w: L’Amicizia Spirituale, Introduzione, Traduzione e Commento di D. Pezzini, Milano 1996.
Fioravanti M., Costituzione, il Mulino, Bologna 1999, Istitutio Italiano per gli studi Filosofici, I valori della Costituzione Italiana, Atti del Convegno La Costituzione della Repubblica oggi, Principi da custodire, Istituti da Riformare, Napoli 20 Maggio 1995, red. S. Marotta, La Città del Sole 1996.
Gerosa L., Esperienza del diritto ed esperienza di fede al banco di prova di un nuovo manuale di diritto canonico, Rivista Teologica di Lugano 1(1998).
Gherri P., Lezioni di Teologia del Diritto Canonico, Città del Vaticano 2004.
Giovanni Paolo II, La verità, forza della pace, L’Osservatore Romano z dnia 19 grudnia 1979 r.
Grossi P., Prima Lezione di diritto, Roma 2003.
Hervada J., Cos’ é il diritto? La moderna risposta del realismo giuridico, Roma 2013.
Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V. 1, Città del Vaticano 1982.
Insegnamenti di Giovanni Paolo II, V. 3, Citta del Vaticano 1982.
„Iustiniani Augusti Digesta seu Pandectae”. Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 1993.
Kupiszewski I., Prawo rzymskie a współczesność, Warszawa 1988.
Lener S., Coesistenza e società: fondamento ontologico dell diritto, Civilta Cattolica 134(1983).
Montanari B., Normazione umana e oggettività, w: Diritto divino e legislazione umana, red. A. Filipponio, R. Coppola, Torino 1998.
Nance D.A., Introduction, w: „Law and Justice”, Cases and readings on the American Legal System, Durham 1994.
Ratzinger J., Cantate al signore un canto nuovo saggi di cristologia e liturgia, Milano 1996.
Readings, Cases, Materials in Canon Law, a textbook for Ministerial Students, Revised Edition, red. J. Hite, D.J. Ward, Collegeville 1990.
Realizzare insieme un “progetto d’uomo” veramente umano, La Civiltà Cattolica 132(1981), nr 1.
Sobański R., Europa obojga praw, Katowice 2006.
Sobański R., Prawo moralne a procesy prawotwórcze demokratycznego państwa prawa, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 29(1996).
Sobański R., Prawo: wyzwolenie czy ucisk?, Chrześcijanin w Świecie 26(1997), nr 3(204).
Sobański R., Prawo w Europie, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 31(1998).
Spadaro A., Contributo per una teoria della costituzione, w: Fra democrazia relativista e assolutismo etico, Milano 1994.
Św. Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae II-II q.57 a 1. Waldstein W., Teoria Generale del Diritto, Dall’ antichita ad oggi, Roma 2001.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
