The natural human right to security and security as a constitutional human right

Jadwiga Potrzeszcz

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-4358-7273


Abstrakt

W niniejszym artykule sformułowana została teza o istnieniu naturalnego prawa człowieka do bezpieczeństwa. Następnie przeanalizowany został prob­lem relacji pomiędzy naturalnym prawem człowieka do bezpieczeństwa a bez­pieczeństwem jako konstytucyjnym prawem człowieka. Podstawowym celem badawczym było udzielenie odpowiedzi na pytanie: Czy naturalne prawo czło­wieka do bezpieczeństwa znajduje przełożenie na istnienie bezpieczeństwa jako prawa człowieka, gwarantowanego przez prawo pozytywne, w tym przede wszystkim prawo konstytucyjne?

Analiza przepisów Konstytucji RP wykazała, że prawo do bezpieczeństwa jako konstytucyjne prawo człowieka nie zostało expressis verbis wyrażone w żad­nym z tych przepisów. Zapewne sformułowanie wprost konstytucyjnego prawa człowieka do bezpieczeństwa rodzi obawy o zakres możliwości egzekwowania od państwa tego prawa przez obywatela, np. za pomocą skargi konstytucyjnej.

Niezależnie od podniesionych trudności warto wyinterpretować konstytucyj­ne prawo człowieka do bezpieczeństwa z całokształtu unormowań Konstytucji RP jako funkcję praw podstawowych. W uzasadnionych indywidualnych przy­padkach naruszeń można konstytucyjne prawo człowieka do bezpieczeństwa wyprowadzać z art. 30 Konstytucji RP, który stanowi, że przyrodzona i niezby­walna godność człowieka jest źródłem jego praw i wolności.

Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo, prawo naturalne, prawo pozytywne, naturalne prawo człowieka do bezpieczeństwa, konstytucyjne prawo człowieka do bezpieczeństwa

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.

Chlewiński Z., Bezpieczeństwo, w: Encyklopedia Katolicka, vol. 2, eds. F. Gryglewicz, R. Łukaszczyk, Z. Sułowski, Lublin 1995.

Czapska J., Bezpieczeństwo obywateli. Studium z zakresu polityki prawa, Kraków 2004.

Gizicki W., Bezpieczeństwo jako proces polityczno-społeczny, in: Społeczno-moralna potrzeba bezpieczeństwa i porządku publicznego, eds. J. Świtka, M. Kuć, G. Gozdór, Lublin 2007.

Guść J., Ład społeczny, poczucie bezpieczeństwa a prawo – kilka uwag z zakresu teorii prawa, in: Problemy bezpieczeństwa prawnego z perspektywy teorii i filozofii prawa.

Tom dedykowany prof. zw. dr. hab. Tomaszowi Langerowi z okazji 40-lecia pracy zawodowej i 30-lecia kierowania zespołową Katedrą Teorii Państwa i Prawa Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, eds. J. Jabłońska-Bonca, J. Guść, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2002, vol. 9.

Isensee J., Das Grundrecht auf Sicherheit. Zu den Schutzpflichten des freiheitlichen Verfassungsstaates, Berlin 1983.

Jasudowicz T., Potrzeby jako współczesny determinant treści praw człowieka, in: Potrzeby jako współczesny determinant treści praw człowieka, eds. E. Ura, B. Sitek, T. Graca, Józefów 2017.

Lexikon der Psychologie, eds. W. Arnold, H.J. Eysenck, R. Meili, ed. 3, Freiburg–Basel– Wien 1972.

Ławrynowicz-Mikłaszewicz M., Bezpieczeństwo jako prawo człowieka w kontekście stosowania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez uprawnione podmioty, Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny 2014, No 4.

Maslow A., A Theory of Human Motivation, Psychological Review 1943, vol. 50, No 4.

Maslow A., Motywacja i osobowość, transl. J. Radzicki, ed. 2, Warszawa 2006.

Potrzeszcz J., Bezpieczeństwo prawne z perspektywy filozofii prawa, Lublin 2013.

Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., Podstawy psychologii ogólnej, Warszawa 1989.

Robbers G., Sicherheit als Menschenrecht. Aspekte der Geschichte, Begründung und Wirkung einer Grundrechtsfunktion, Baden–Baden 1987.

Utz A.F., Begriff und Wesen der Menschenrechte, in: Ethik des Gemeinwohls. Gesammelte Aufsätze 1983–1997, ed. W. Ockenfels, Paderborn-München-Wien-Zürich 1998.

Utz A.F., Die Grundpositionen der Naturrechtstheorien, in: Ethik des Gemeinwohls. Gesammelte Aufsätze 1983–1997, ed. W. Ockenfels, Paderborn-München-Wien-Zürich 1998.

Utz A.F., Die menschliche Natur als Grundlage der Sittlichkeit, in: Ethik des Gemeinwohls. Gesammelte Aufsätze 1983–1997, ed. W. Ockenfels, Paderborn–München– Wien–Zürich 1998.

Waśkiewicz H., Prawa człowieka a prawa rodziny, „Chrześcijanin w Świecie” 1985, No 4 (139).

Węgrzecki A., Ontologiczne i aksjologiczne aspekty bezpieczeństwa, w: Bezpieczeństwo jako wartość, Kraków 2010.

Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.


Opublikowane
30-12-2020


Potrzeszcz, J. (2020). The natural human right to security and security as a constitutional human right. Studia Prawnicze KUL, (2), 219–233. https://doi.org/10.31743/sp.5606

Jadwiga Potrzeszcz  jagap@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-4358-7273



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.

Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:

a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;

c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;

d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;

e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.

Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.