Metodyzm w Polsce Ludowej – spojrzenie z perspektywy Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego
Abstrakt
Przedmiotem opracowania jest relacja Kościoła metodystycznego z władzami Polski Ludowej, ukazana z perspektywy polskich metodystów. W artykule dokonano analizy szeregu zagadnień polityki wyznaniowej Polski Ludowej przedstawionych w literaturze przedmiotu, przy wykorzystaniu wspomnień i świadectw pozyskanych od osób, które aktywnie działały na rzecz Kościoła metodystycznego, a także znały osoby piastujące najwyższe stanowiska kościelne w okresie Polski Ludowej. Wspomnienia te rzucają nowe światło na niektóre wydarzenia związane z Kościołem, jak również pozwalają zobrazować podejście do nich polskich metodystów. Nie wszystkie poruszane tematy można uznać za najważniejsze dla funkcjonowania konfesji metodystycznej w realiach Polski Ludowej, niemniej pozwalają one bliżej scharakteryzować pozycję tego Kościoła i stanowisko jego przedstawicieli. Artykuł wypełnia istniejącą lukę w literaturze przedmiotu i ma charakter przyczynku do dalszych badań. Wskazać trzeba, że poczynione ustalenia badawcze zasługują na dalsze opracowania naukowe.
Słowa kluczowe:
Kościół Metodystyczny, metodyzm w Polsce, związki wyznaniowe, Urząd do Spraw Wyznań, kościoły mniejszościoweBibliografia
Borowiak J., Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w Polsce, Warszawa 1999.
Dziobek-Romański J., Uznawanie związków religijnych w Polsce (1944–1989) narzędziem dyskryminacyjnej polityki władz, Lublin 2004.
Kamiński Z., Droga do ustawowej regulacji sytuacji prawnej Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w RP, Rocznik Teologiczny 1997, nr 1–2.
Kłaczkow J., Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1945–1975, Toruń 2010.
Langer T., Państwo a nierzymskokatolickie związki wyznaniowe w Polsce Ludowej, Poznań 1967.
Michalak R., Kościół metodystyczny na Warmii i Mazurach w latach stalinizmu, Komunikaty
Mazursko-Warmińskie 2000, nr 2.
Michalak R., The Methodist Church in Poland: Activity and Political Conditions, 1945–1989, Routledge 2021. (Crossref)
Michalak R., Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra 2014.
Puślecki E., Powracająca fala. Działalność Południowego Episkopalnego Kościoła Metodystycznego w Polsce w latach 1920–1924. Studium historyczno-teologiczne, Warszawa 2001.
Sławiński W., Objectives, Tactics, and Actions of Communist Authorities towards the Christian Religious Minorities between 1945 and 1956, Law and Administration in Post-Soviet Europe 2018, t. 5, nr 1. (Crossref)
Sławiński W., Ze studiów nad polityką wyznaniową z Polsce w latach 1944–1956. Mniejszości wyznaniowe, Toruń 2021.
Stephens P., The Methodist Church of Eastern Europe, Religion in Communist Lands 1977, nr 5. (Crossref)
Tranda Z., Ks. prof. Witold Benedyktowicz, jakiego pamiętam, Jednota 1997, nr 6, https://www.jednota.pl/index.php/wspomnienia-1997/3108-ks-prof-witold-benedyktowiczjakiego-pamietam [dostęp: 7.08.2025 r.].
Urban K., Luteranie i metodyści na Mazurach 1945–1957. Wybór materiałów, Kraków 2000.
Winiarczyk-Kossakowska M., Ustawy III Rzeczypospolitej o stosunku państwa do kościołów chrześcijańskich, Warszawa 2004.
Zawiślak M., Fundusz Kościelny w latach 1950–1989, Lublin 2021. (Crossref)
Zieliński T.J., Stosunek państwa do mniejszości związków religijnych w Polsce Ludowej w perspektywie ówczesnej doktryny prawa konstytucyjnego i wyznaniowego, w: Władze Polski Ludowej a mniejszościowe związki wyznaniowe, red. T.J. Zieliński, Warszawa–Katowice 2010.
Zuber D., Pastor Edward Małłek – między gromadkarstwem a metodyzmem, w: Protestanci na Mazurach. Historia i literatura. Studia, red. J. Ławski, D. Zuber, K. Bogusz, Białystok–Ełk 2017.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
