Ustawa zasadnicza Państwa Watykańskiego z dnia 13 maja 2023 r. Tłumaczenie i komentarz
Konrad Dyda
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2061-7839
Abstrakt
W dniu 13 maja 2023 r. Ojciec Święty Franciszek promulgował nową ustawę zasadniczą Państwa-Miasta Watykan. Jest to trzecia ustawa zasadnicza wydana dla tego państwa. Przyniosła szereg istotnych zmian, wśród których kluczowe wydaje się wprowadzenie do watykańskiego porządku prawnego zasady oddzielenia porządku państwowego od Kurii Rzymskiej i innych instytucji Stolicy Apostolskiej oraz wyraźne zapewnienie szeregu rozwiązań składających się na zasadę legalizmu. Zmiany wprowadzone za sprawą tego aktu należy postrzegać w perspektywie dynamicznego rozwoju watykańskiego porządku prawnego. Obecnie są one determinowane przez „dostosowywanie” tego systemu do norm prawa międzynarodowego. Nie zmienia to jednak faktu, że ustawodawca watykański zasadniczą rolę w systemie prawnym Państwa Watykańskiego nadal przyznaje prawu kanonicznemu. Można przyjąć, że prawo kanoniczne przede wszystkim określa naturę Państwa Watykańskiego, jest podstawowym źródłem prawa, pierwszym kryterium interpretacji ustaw, przesłanką recepcji prawa włoskiego oraz granicą „dostosowywania” się prawa watykańskiego do norm prawa międzynarodowego, a także wyznacza podstawowe zasady watykańskiego porządku prawnego, zwłaszcza w obszarze prawa procesowego. Ostatni ze wskazanych obszarów jest o tyle ciekawy, że w Państwie Watykańskim obowiązują różnorakie ustawy regulujące kwestie proceduralne – od recypowanych z włoskiego prawa, po wydane specjalnie dla Państwa Watykańskiego (Kodeks postępowania cywilnego).
Słowa kluczowe:
Państwo Miasta Watykańskiego, ustawa fundamentalna, prawo watykańskie, prawo kanoniczne, recepcja prawa, prawo włoskie, prawo naturalneInstytucje wspierające:
Publikacja powstała w wyniku realizacji grantu „Recepcja prawa w systemie prawnym Państwa Miasta Watykańskiego”, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach programu PRELUDIUM na podstawie umowy nr UMO-2021/41/N/HS5/00945.Bibliografia
Arrieta J.I., Corso di diritto vaticano, Roma 2021.
Arrieta J.I., L’ordinamento giuridico e il governo dello Stato della Città del Vaticano – studio introduttivo, w: J.I. Arrieta, Codice di Norme Vaticane. Ordinamento giuridico e il governo dello Stato della Città del Vaticano, Venezia 2006.
Arrieta J.I., La nuova legge vaticana sulle fonti del diritto, Ius Ecclesiae 2009, nr 1.
Arrieta J.I., Legami inter-ordinamentali recenti tra Santa Sede e Stato della Città del Vaticano in materia sanzionatoria e di controllo finanziario, Ephemerides Iuris Canonici 2015, nr 2.
Boni G., I rapporti tra ordinamento giuridico vaticano e ordinamento canonico: tra corretta configurazione «ab intra» e possibili travisamento «ab extra», Jus 2019, nr 2.
Boni G., Il diritto penale vaticano: teoria e prassi, Diritto Ecclesiastico 2012, nr 1–2.
Boni G., Recenti evoluzioni dell’ordinamento giuridico vaticano: in particolare i rapporti con l’ordinamento canonico, w: Santa Sede e Stato della Città del Vaticano nel nuovo contesto internazionale (1929–2019). Atti del Convegno, Roma, Università LUMSA, 7 febbraio 2019, red. M. Carnì, Roma 2019.
Bonnet P.A., Lo spirito del diritto penale vaticano, Ephemerides Iuris Canonici 2015, nr 2.
Dalla Torre G., Considerazioni sul nuovo ordinamento giudiziario dello Stato della Città del Vaticano, Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica 2020, nr 12.
Dalla Torre G., Diritto penale vaticano e diritto penale canonico, Annali di Diritto Vaticano 2015, nr 1.
Dalla Torre G., Lezioni di diritto vaticano, Torino 2018.
Dyda K., Stosowanie prawa przez organy Państwa Watykańskiego a zasadnicze problemy jego systemu prawnego, Studia z Prawa Wyznaniowego 2019, t. 22. (Crossref)
Gaca A., Oder S., Witkowski Z., Podstawy ustroju konstytucyjnego Państwa Miasta Watykan, Warszawa 2020.
Hilgeman W., L’ordinamento giuridico dello Stato della Città del Vaticano. Origine ed evoluzione, Roma 2012.
Jakubowski W., O Roma felix. Geneza, specyfika i przeobrażenia instytucji politycznych Państwa Miasta Watykańskiego, Warszawa 2005.
Kamiński K., Władza w Kościele. Ujęcie teologiczno-prawne, Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich 2020, nr 3.
Mezglewski A., Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego, Studia z Prawa Wyznaniowego 2005, t. 8.
Sarais A., Le fonti del diritto vaticano, Città del Vaticano 2011.
Sztafrowski E., Podręcznik prawa kanonicznego, t. 1, Warszawa 1985.
Ustawa zasadnicza Państwa Miasto Watykan oraz inne akty ustrojowe, wstęp, wybór i tłum. F. Longchamps de Bérier, M. Zubik, Warszawa 2008.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2061-7839
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
