Political aspects of the vicesima hereditatum
Abstrakt
Vicesima hereditatum to pięcioprocentowy podatek spadkowy wprowadzony przez cesarza Oktawiana Augusta w I w. n.e., jako element reformy fiskalnej mającej wzmocni finanse pastwa po okresie kryzysów. Podatek ten obejmował zarówno majtki ziemskie, jak i inne dobra dziedziczone lub przekazywane w zapisach, także na terenach prowincjonalnych. Państwo wykorzystywało dochody z tego podatku m.in. na utrzymanie armii, administracji oraz inwestycje infrastrukturalne, co przyczyniło się do odbudowy stabilności finansowej państwa. Wymiar polityczny reformy przejawiał się w centralizacji władzy cesarskiej oraz wzroście autorytetu cesarza. Podatek był jednak źródłem napięć, szczególnie wśród arystokracji, ponieważ ingerował w tradycyjny porządek dziedziczenia. Reforma miała długofalowe konsekwencje dla struktur finansowych i społecznych Imperium Rzymskiego — zapewniając stabilne dochody państwowe i wzmacniając pozycję cesarza jako kluczowego ośrodka władzy.
Słowa kluczowe:
dziedziczenie, dziedzic, spadek, prawo rzymskie, podatek, vicesima hereditatumBibliografia
Blicharz G., Udział państwa w spadku. Rzymska myśl prawna w perspektywie prawnoporównawczej, Kraków 2016.
Cagnat R., Etude historique sur les impôts indirects chez les Romains jusqu’aux invasions des barbares, Paris 1882, repr. Roma 1966.
Cary E., Foster H.B., Heinemann W., Dio’s Roman History. Cassius Dio Cocceianus, London–
New York 1914.
Cary E., Foster H.B., Heinemann W., Dio’s Roman History. Cassius Dio Cocceianus, London–New York 1955.
Cary M., Scullard H., Dzieje Rzymu, Warszawa 1992.
De Laet S.J., Note sur l’organisation et la nature juridique de la « vigesima hereditatium », L’Antiquité Classique 1947, no. 1 (16). (Crossref)
De Laet S.J., Portorium. Etude sur l’organisation douanière chez les Romains, surtout à l’époque du Haut-Empire, Bruggie 1949.
Díaz Fernández A., Pina Polo F., Managing Economic Public Information in Rome: The Aerarium as Central Archive of the Roman Republic, in: Managing Economic Public Information in Rome, eds. C. Rosillo-López, M. García Morcillo, Cham 2020. (Crossref)
Hinrichs F.T., Die Geschichte der gromatischen Institutionen: Untersuchungen zu Landverteilung, Landvermessung, Bodenverwaltung und Bodenrecht im römischen Reich, Wiesbaden 1974.
Jaczynowska M., Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1996.
Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1986.
Kaser M., Das Römische Privatrecht, vol. 1, München 1971.
Kuryłowicz M., Vicesima hereditatum. Z historii podatku od spadków, w: W kręgu prawa podatkowego i finansów publicznych. Księga dedykowana Profesorowi Cezaremu Kosikowskiemu w 40-lecie pracy naukowej, ed. H. Domański et al., Lublin 2005.
Marquardt J., Organisation fi nancière de l’Empire romain, vol. 2, Paris 1889.
Mélèze-Modrzejewski J., L’Édit de Laracalla de 212: la mesure de l’universalisme romain, in: J. Mélèze-Modrzejewski, Droit et justice dans le monde grec et héllenistique, Warszawa 2011.
Millar F., The Fiscus in the First Two Centuries, The Journal of Roman Studies 1963, vol. 53, part 1–2. (Crossref)
Pikulska-Radomska A., Fiscus non erubescit. O niektórych italskich podatkach rzymskiego pryncypatu, Łódź 2013. (Crossref)
Pikulska-Radomska A., Portorium w Italii epoki republikańskiej, Acta Universitatis Wratislaviensis no. 3063. Prawo 2008, vol. 305.
Pikulska-Radomska A., Uwagi o rzymskim fiskalizmie epoki wczesnego cesarstwa, Studia Iuridica Toruniensia 2012, vol. 10. (Crossref)
Świrgoń-Skok R., Organizacja służb skarbowych w sprawach podatku od spadków w państwie rzymskim, Studia Prawnoustrojowe 2010, no. 12.
Świrgoń-Skok R., Wpływ wojen na rzymskie ustawodawstwo odnośnie do vicesima hereditatium i caducum, Studia Iuridica Lublinensia 2019, vol. 28, no. 3. (Crossref)
Wesener G., Vicesima hereditatium, in: Realencyclopädie der classischen Allerlumswissenschaft, vol. 8A, Stuttgart 1958.
Uniwersytet Rzeszowski
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
