Ekobójstwo i grzech ekologiczny: dwa terminy – dwa porządki – wspólna sprawa

o. Wiesław Bar

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0002-8205-6678


Abstrakt

Apel papieża Franciszka – skierowany 15 listopada 2019 r. do uczestników XX Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawa Karnego – o prawną ochronę środowiska, w tym karną przez uznanie ekobójstwa na całym świecie za przestępstwo ścigane i karane został przez adresatów przyjęty jako mocne wspar­cie podejmowanych przez nich inicjatyw w tym zakresie. Synteza dotychczaso­wych wysiłków oraz trudności we wprowadzaniu adekwatnej do sytuacji regu­lacji międzynarodowej przedstawione zostały w p. 1 artykułu.

W tym samym przemówieniu Franciszek zapowiedział aktywną współpracę Kościoła, m.in. wprowadzenie do Katechizmu Kościoła Katolickiego pojęcia grze­chu ekologicznego. W p. 2 artykułu przeprowadzono krytykę terminu w aspekcie logicznym, językowym, odkrywając pierwotne wyrażenie z pism L. Boffa (grzech anytekologiczny), aktualne nauczanie papieży oraz termin użyty przez profesora prawa karnego L. Aroyyo Zapatero – grzech ekobójstwa.

Słowa kluczowe:

ekobójstwo, grzech ekologiczny, Franciszek papież, Laudato si’

Boff L., Ecología. Grito de la Tierra, grito de los pobres, Madrit 1996. Boff L., Cuidar la tierra. Hacia una ética universal, México 2001.

Boff L., Del iceberg al Arca de Noé: el nacimiento de una ética planetaria, Maliaño 2004.

Boff L., La Tierra está en nuestras manos, México 2016.

Boyd D.R., The Environmental Rights Revolution – A Global Study of Constitucions, Human Rights and the Environment, Vancouver 2012.

Bremer J., Encyklika Laudato si’ – ekologia integralna podstawowym elementem katolickiej nauki społecznej, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański, S. Jaromi, Kraków 2016.

Costa G., Foglizzo P., Peccato ecologico, un appello alla responsabilità, Aggiornamenti Sociali, dicembre 2019.

Des écocides à l’écocide. Le droit pénal au secours de l’environnement, red. L. Neyret, Bruselas 2015.

Ecología y Creación. Fe cristiana y defensa del planeta, red. A. Galindo, Salamanca 1991.

Examen de los nuevos acontecimientos ocurridos en las esferas de que se ha ocupado la Subcomisión. Informe final de la Relatora especial, Sra. Fatma Zohra Ksentini, Anexo III: Evolución de las normas y prácticas nacionales, E/CN.4/Sub.2/1994/9 de las Naciones Unidas, 6 de Julio de 1994.

Falk R.A., Environmental Warfare and Ecocide – Facts, Appraisal, and Proposals, Bulletin of Peace Proposals 1973, nr 1. doi: 10.1177/096701067300400105

Francesco PP., Nostra Madre Terra. Una lettura cristiana della sfida dell’ambiente, con prefazione del Patriarca Ecumenico Bartolomeo, LEV 2019.

Freeland S., Derechos humanos, medio ambiente y conflictos: enfrentado los crímenes ambientales, SUR – Revista Internacional de Derechos Humanos 2005, t. 2, nr 2.

Gallo M., El pensamiento social y político de Bergoglio y Papa Francisco, Salta 2018.

Gauger A., Pouye Rabatel-Fernel M., Kulbicki L., Short D., Higgins P., The Ecocide Project, „Ecocide is the missing 5th Crime Against Peace”, London 2012.

Grabińska T., Bezpieczeństwo ekologiczne według Laudato si’ w perspektywie nauczania Jana Pawła II, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański, S. Jaromi, Kraków 2016.

Jaromi S., Ecologia humana - chrześcijańska odpowiedź na kryzys ekologiczny, Kraków 2004.

Jaromi S., O trudnych pytaniach, ludziach i (pozostałej) przyrodzie: ekologia głęboka a ochrona przyrody, Ecologiae et Bioethicae 2004, nr 2.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.

Kozłowski S., Konferencja „Środowisko i rozwój w Brazylii w roku 1992, Kosmos 1993, nr 42(1).

Krawiecka E., Nawrócenie ekologiczne – w stronę dialogu i humanizmu komunikacyjnego, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański, S. Jaromi, Kraków 2016.

Leśniewski K., Inspirujący wpływ Patriarchy Bartłomieja I na encyklikę Laudato si’, w: Kościół i nauka w obliczu ekologicznych wyzwań. Źródła, inspiracje i konteksty encykliki Laudato si’, red. J. Poznański, S. Jaromi, Kraków 2016.

Masferrer Domingo A., La distinción entre delito y pecado en la tradición penal bajomedieval y moderna. Una propuesta revisionista de la historiografía espańola, europea y anglosajona, Anuario de Historia de Derecho Español 2017, nr 87.

May J.R., Daly E., Global Environmental Constitutionalism, Cambridge 2015.

Nieto Martín A., Bases para un futuro derecho penal internacional del medio ambiente, Anuario de la Facultad de Derecho de la Universidad Autónoma de Madrid 2012, t. 16.

Orellana Marcos A., Criminal Punishment for Environmental Damage: Individual and State Responsibility at a Crossroad, Georgetown International Environmental Law Review 2005, t. 17.

Smart S., Cambio de foco en la priorización de casos de la Corte Penal Internacional: Los delitos ambientales, Anuario de Derechos Humanos 2017, t. 13. DOI: 10.5354/0718.2017.46894

Soler Fernández R., El ecocidio: ¿crimen internacional?, Documento de Opinión (Instituto Español de Estudios Estratégicos) 2017, nr 128.

Stasiak K., Trybunały umiędzynarodowione w systemie międzynarodowego sądownictwa karnego, Lublin 2012.

Materiały źródłowe ze stron internetowych Amazonia: nowe drogi dla Kościoła i ekologii integralnej. Dokument końcowy Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów dla regionów Panamazońskich (6–27 października 2019), https://stacja7p.pl/zwatykanu/dokument-koncowy-synodu-o-amazonii-pelny-tekst/ [dostęp: 10.01.2020 r.].

Materiały źródłowe ze stron internetowych:

Amazonia: nowe drogi dla Kościoła i ekologii integralnej. Dokument końcowy Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów dla regionów Panamazońskich (6–27 października 2019), https://stacja7p.pl/zwatykanu/dokument-koncowy-synodu-o-amazonii-pelny-tekst/ [dostęp: 10.01.2020 r.].

Arocho Esteves Junno, Pecado ecológico: Idea de actualizar el catecismo genera debate, The Catholic Miscellany, January 6, 2020, https://themiscellany.org/2020/01/06/pecado-ecologico-idea-de-actualizar-el-catecismo-genera-

debate/ [dostęp: 20.01.2020 r.].

Arroyo Zapatero L., El pecado de ecocidio, 12.12.2019, http://blog.uclm.es/luisarroyozapatero/

/12/12/el-pecado-de-ecocidio [dostęp: 12.01.2020 r.]. Arroyo Zapatero L., El pecado de ecodidio, La Tribuna, 8 de diciembre 2019, https://blog.uclm.es/LuisArroyoZapatero [dostęp: 20.01.2020 r.].

Berbell C., El Papa apoya que el „ecocidio” sea considerado un nuevo crimen contra la Paz y la Humanidad, „Confilegal”, 24 Noviembre, 2019, https//confilegal.com/20191124-el-papa-apoya-que-el-ecocido-sea-considera-un-nuevo-crimen-contra-la-paz-y-la-humanidad/ [dostęp: 20.01.2020 r.].

Chicaiza A., Pensamiento social de la Iglesia, 2013, academia/edu/29281654/PENSAMIENTO_

SOCIAL_DE_LA_IGLESIA_2013 [dostęp: 1.02.2020 r.].

Coccopalmerio propone incluir el cudidado del medio ambiente en el Código de Derecho Canónico, http://vidanuevadigital.com/2018/07/17/coccopalmerio-propone-incluir-el-cudidado-del-medio-ambiente-en-el-codigo-canonico/ [dostęp: 1.01.2020 r.].

Documento final Asamblea especial para la Región Panamazónica: Amazonía: nuevos caminos para la Iglesia y para una ecología integral, https://sinodoamazonico.va/content/sinodoamazonico/es/documentos/documento-final-de-la-asamblea-espacial-del-sinodo-de-los-obispo.html [dostęp: 10.10.2020 r.].

Ekologiczne nawrócenie – REFA dla promocji Laudato si’, https://www.swietostworzenia.pl/publikacje/laudato-si/590-ekologiczne-nawrocenie-refa-dla-promocji-laudato-si [dostęp: 20.01.2020 r.].

Esortazione Apostolica post-sinodale del Santo Padre Francesco „Querida Amazonia”,12.02.2020 r., https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bolletino/pubblico/2020/02/12/0091/00189.html#POLA [dostęp: 12.02.2020 r.].

Francisci Summi Pontificis, Litterae Encyclicae Laudato si’ de communi domo colenda, AAS 107(2015) 847–945; tekst polski: Encyklika Laudato si’ Ojca Świętego Franciszka, poświęcona trosce o wspólny dom (24.05.2015), http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-

laudato-si.html [dostęp: 1.01.2020 r.].

International Monsanto Tribunal in The Hague, Advisory Opinion, The Hague, 18 April 2017, https://www.en.monsantotribunal.org/upload/asset_cache/18971450.pdf [dostęp: 1.01.2020 r.].

Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus (1.05.1991), http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html [dostęp: 1.01.2020 r.].

Jaramillo Paz y Miño F., ¿Es momento de juzgar graves daños al medioambiente como crímenes de lesa humanidad?, https://www.fibgar.org/actualidad/-es-momento-de-juzgar-grave-danos-al-medioambiente-como-crimenes-de-la-lesa-humanidad- [dostęp: 25.01.2020 r.].

List pasterski Episkopatu Polski w liturgiczne wspomnienie św. Franciszka z Asyżu, 4 października 2018 r., https://www.episkopat.pl/biskupi-w-liscie-o-ekologii-godnosc-czlowieka-podstawa-odpowiedzialnosci-za-swiat-stworzony/ [dostęp: 1.01.2020 r.].

Mamani F., ¿Puede la Corte Penal Internacional juzgar los crímenes ambientales?, 13 octubre 2016, https://www.enfoquederecho.com/2016/10/13/puede-la-corte-penal-internacional-juzgar-los-crimenes-ambientales/ [dostęp: 20.01.2020 r.].

Mégret F., The Case for a General International Crime Against the Environment, April 3, 2010, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1583968 [dostęp: 1.01.2020 r.].

Piccinni M.R., La tutela dell’ambiente nel diritto delle religioni, Aracne, Roma, 2013; La tutela dell’ambiente nelle religioni e nel diritto delle religioni abramitiche, http://www.adiscuola.it/beyondthebarriers/wp-content/uploads/2017/02/La-tutela-dellambiente-nelle-religioni-1.pdf [dostęp: 12.01.2020 r.].

Posynodalna Adhortacja Apostolska „Querida Amazonia” Ojca Świętego Franciszka, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20200202_querida-amazonia.html [dostęp: 12.02.2020 r.].

Resumen de la opinión consultativa del Tribunal Internacional a Monsanto (18.04.2017), https://www.es.monsantotribunal.org/upload/asset_cache/788012668.pdf

[dostęp: 1.01.2020 r.].

Rothschild M., El Papa Francisco propone agregat el ‘pecado ecológico’, MisesReport, noviember 18, 2019, https://www.miserreport.com/el-papa-francisco-propone-agregar-el-pecado-ecologico/ [dostęp: 12.01.2020].

Sínodo de los Obispos, Asamblea especial para la Región Panamazónica. Amazonia: nuevos caminos para la Iglesia y para para una ecología integral. Documento final, 26 de octubre 2019, Vaticano, http://www.vatican.va/roman_curia/synod/documents/rc_synod_doc_20191026_sinodo-amazzonia_sp.html [dostęp: 10.02.2020 r.].

The Office of the Prosecutor, Policy paper on case selection and prioritisation, 15 September 2016, https://www.icc-cpi.int/itemsDocuments /20160915_OTP-Policy_Case-Selection_Eng.pdf [dostęp: 20.01.2020 r.].

Yearbook of the International Law Commission 1987, Volume I: Summary records of the meetings on thirty-ninth sessions 4 May-17 July 1987, United Nations, New York 1989, https://www.legal.un.org/ilc/publications/yearbooks/english/ilc_1987_v1.pdf [dostęp: 1.01.2020 r.].

Yearbook of the International Law Commission 1978, Volume II, Part Two: Report of the Commission to the General Assembly on the work of its thirtieth session, United Nations, New York 1979, https://www.legal.un.org/docs/?path=../ilc/publications/yearbooks/english/ilc_1978_v2.pdf&lang=EFS [dostęp: 01.01.2020 r.].

Pobierz

Opublikowane
30-12-2020


Bar, o. W. (2020). Ekobójstwo i grzech ekologiczny: dwa terminy – dwa porządki – wspólna sprawa. Studia Prawnicze KUL, (2), 33–57. https://doi.org/10.31743/sp.5808

o. Wiesław Bar  mswrab@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-8205-6678



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.

Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:

a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;

c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;

d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;

e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.

Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.